Iwan Iwanow-Wano

Iwan Piotrowicz Iwanow-Wano (ros. Иван Петрович Иванов-Вано; ur. 27 stycznia^?/8 lutego 1900 w Moskwie, zm. 25 marca 1987 tamże) – radziecki scenarzysta, animator i reżyser filmów animowanych. Czołowy przedstawiciel i teoretyk radzieckiej kinematografii rysunkowej, jej współorganizator i pracownik od początku istnienia^[1]. Ludowy Artysta RFSRR (1969). Członek KPZR od 1951 roku^[2]. Ludowy Artysta ZSRR (1985).

Iwan Iwanow-Wano

Prawdziwe imię i nazwisko	Iwan Piotrowicz Iwanow-Wano
Data i miejsce urodzenia	8 lutego 1900 Moskwa, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	25 marca 1987 Moskwa, ZSRR
Zawód	reżyser, scenarzysta, animator
Lata aktywności	1925–1984
Odznaczenia

Grób Iwana Iwanowa-Wano na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie

Pionier radzieckiej animacji rysunkowej^[3]. Jeden z najstarszych radzieckich twórców-animatorów. Często nazywany bywa rosyjskim Disneyem^[4]. Jest twórcą pierwszego w ZSRR pełnometrażowego rysunkowego filmu barwnego Konik Garbusek (1947)^[5] – filmu animowanego utrzymanego w rosyjskim stylu ludowym. W 1975 roku wykorzystując najnowsze osiągnięcia w technice filmu animowanego, nakręcił Konika Garbuska po raz drugi^[6].

Życiorys

W 1923 roku ukończył Wchutiemas. Rok później rozpoczął pracę jako artysta-animator, a następnie reżyser w Państwowym Technikum Kinematografii (obecnie WGIK). Od 1936 roku pracował w studiu filmowym Sojuzmultfilm. Wykładał w WGIK, był profesorem na wydziale filmu animowanego.

Był jednym z założycieli radzieckiej szkoły animacji. Jako pierwszy nauczał w WGIK zawodu artysty filmu animowanego. Jego studentami byli m.in. Marina Sokołowa, Alina Spieszniewa, Franczeska Jarbusowa, Siergiej Alimow, Stanisław Sokołow i Arkadij Tiurin^[7].

Iwan Iwanow-Wano był twórcą animowanych bajek ludowych i literackich. Wiele jego filmów animowanych otrzymało nagrody na festiwalach filmowych. Jego ekranowe wersje rosyjskich bajek ludowych i klasycznych takich jak: Konik Garbusek (1948), Gęsi Baby-Jagi (1949), Bajka o śpiącej królewnie i siedmiu junakach (1951), Śnieżka (1952), Mańkut (1964), Pory roku (1969) oraz Bitwa nad Kierżeńcem (1971) należą do jego najlepszych dzieł^[2].

Spoczywa pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie^[8].

Filmografia

Animator

• Chiny w ogniu^[1] (ros. Китай в огне, 1925)
• Przygody Münchhausena^[1] (ros. Похождения Мюнхгаузена, 1929)

Reżyser

• Czarny i biały^[1] (ros. Блэк энд уайт, 1932, z L. Amalrik)
• Żurnal Sojuzmultfilmu nr 2/1941 (ros. Журнал Союзмультфилма Но.2/1941, 1941, razem z A. Iwanowem, O. Chodatajewą, Z. i W. Brumberg)
• Buciory faszystów depczą naszą ojczyznę (ros. Не топтать фашистскому сапогу нашей Родины, 1941) z A. Iwanowem)
• Skradzione słońce ((ros. Краденое солнце, 1944)
• Zimowa bajka^[1] (ros. Зимняя сказка, 1945)
• Konik Garbusek^[1][3] (ros. Конёк-Горбунок, 1947, z A. Snieżko-Błocką)
• Gęsi Baby-Jagi^[1][3][5] (ros. Гуси-лебеди, 1949, z A. Snieżko-Błocką)
• Obcy głos (ros. Чужой голос, 1949)
• Bajka o śpiącej królewnie i o siedmiu bohaterach^[5] (ros. Сказка о мёртвой царевне и о семи богатырях, 1951, z A. Snieżko-Błocką)
• Śnieżka^[1][3][5] (ros. Снегурочка, 1952)
• Koncert w lesie^[1] (ros. Лесной концерт, 1953)
• Brudasy, strzeżcie się!^[1] (ros. Мойдодыр, 1954)
• Odważny zając^[5] (ros. Храбрый заяц, 1955)
• Dwanaście miesięcy^[1] (ros. Двенадцать месяцев, 1956, z M. Botowem)
• W pewnym królestwie^[3][5] (ros. В некотором царстве, 1957, razem z M. Botowem)
• Przygody Buratina^[3][5] (ros. Приключения Буратино, 1959, razem z M. Botowem i D. Babiczenką)
• Mańkut^[9] (ros. Левша, 1964, z W. Danilewiczem)
• Pory roku (ros. Времена года, 1969, z J. Norsztejnem)
• Bitwa nad Kierżeńcem (ros. Сеча при Керженце, 1971, z J. Norsztejnem, według legendy o Świtezi i poematu symfonicznego Rimskiego-Korsakowa)
• Ave Maria (ros. Аве Мария, 1972, z W. Danilewiczem)
• Konik Garbusek^[3] (ros. Конёк-Горбунок, 1975, z B. Butakowem)
• Bajka o carze Sałtanie (ros. Сказка о царе Салтане, 1984, z L. Milczinem według baśni Puszkina)
• Animowana propaganda radziecka (ros. Советская мультипликационная пропаганда, ang. Animated Soviet Propaganda, 1997)
• Michaił Barysznikow – bajki z mojego dzieciństwa (ros. Истории из моего детства, ang. Stories from My Childhood, 1998)

Nagrody na festiwalach

Konik Garbusek (1947)

• 1948: Nagroda na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Mariańskich Łaźniach (Czechosłowacja)

Odważny zając (1955)

• 1957: Dyplom na I Brytyjskim Festiwalu filmów animowanych w Londynie (Anglia)

W pewnym królestwie (1957)

• 1958: Pierwsza nagroda na XI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Karlowych Warach (Czechosłowacja)

Mańkut (1964)

• 1964: Dyplom Honorowy na VII Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych i Dokumentalnych w Lipsku (NRD)

Pory roku (1969)

• 1970: Dyplom Honorowy na III Międzynarodowym Festiwalu filmów animowanych w Mamaia (Rumunia)

Bitwa nad Kierżeńcem (1971)

• 1972: Dyplom Honorowy na II Międzynarodowym Festiwalu filmów animowanych w Zagrzebiu (Jugosławia)
• 1973: Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu filmów animowanych w Nowym Jorku (USA)

Konik Garbusek (1975)

• 1979: Grand Prix na I Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Warnie (Bułgaria)
• 1979: Grand Prix na VI Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Teheranie (Iran)

Źródło:^[10]

Odznaczenia

• 1957: Zasłużony Działacz Sztuk RFSRR
• 1969: Ludowy Artysta RFSRR
• 1985: Ludowy Artysta ZSRR
• Order Lenina
• Order Rewolucji Październikowej
• Dwa Ordery Czerwonego Sztandardu Pracy
• 1970: Nagroda Państwowa RFSRR imienia braci Wasiljewych za filmy animowane W pewnym królestwie (1957), Mańkut (1964) i Pory roku (1969)

Źródło:^[11]