Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Izabela Jaruga-Nowacka
polska polityczka Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Izabela Walentyna Jaruga-Nowacka (ur. 23 sierpnia 1950 w Gdańsku, zm. 10 kwietnia 2010 w Smoleńsku[2]) – polska polityczka i działaczka społeczna.
Z wykształcenia była etnografką. Aktywność publiczną rozpoczęła w latach 80. w organizacjach feministycznych. Działała na rzecz równouprawnienia kobiet, mniejszości, a także na rzecz państwa neutralnego światopoglądowo. Była posłanką na Sejm II, IV, V i VI (1993–1997, 2001–2010) kadencji, przewodniczącą Unii Pracy i Unii Lewicy. W latach 2001–2004 była pierwszym pełnomocnikiem rządu do spraw równego statusu kobiet i mężczyzn, następnie wicepremierem w pierwszym i drugim rządzie Marka Belki, w drugim z nich była również ministrem polityki społecznej. Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154 w Smoleńsku.
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Wykształcenie i działalność zawodowa
Absolwentka XXVIII Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego w Warszawie[3]. Ukończyła studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim, później pracowała w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego (1974–1976) i Instytucie Krajów Socjalistycznych Polskiej Akademii Nauk (1976–1986).
Kariera polityczna
W okresie PRL nie należała do organizacji politycznych. Aktywność polityczną rozpoczęła od działań związanych z obroną praw człowieka, w tym szczególnie praw kobiet. Od połowy lat 80. działała w Lidze Kobiet Polskich. Przez dwie kadencje pełniła funkcję przewodniczącej zarządu głównego tej organizacji. W 1991 przystąpiła do Ruchu Demokratyczno-Społecznego, z którego listy wyborczej w tym samym roku bezskutecznie kandydowała w wyborach parlamentarnych.
W 1993 z listy Unii Pracy została posłanką na Sejm II kadencji. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Była jedną z dwóch posłanek wchodzących w skład delegacji Sejmu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Przewodniczyła też polsko-mongolskiej grupie parlamentarnej (Mongolią zajmowała się naukowo pracując w Polskiej Akademii Nauk). W wyborach w 1997 nie uzyskała reelekcji[4]. W wyborach samorządowych w 1998 bezskutecznie kandydowała do rady powiatu warszawskiego z listy koalicji Przymierze Społeczne[5].
Do Sejmu ponownie została wybrana w 2001, uzyskała mandat w okręgu gdyńskim z listy koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej – Unia Pracy liczbą 23 666 głosów. Przez dwa miesiące była członkinią Komisji Kultury i Środków Przekazu. 29 listopada 2001 została sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w rządzie Leszka Millera, miesiąc później objęła stanowisko pełnomocnika rządu do spraw równego statusu kobiet i mężczyzn. Pracowała nad przyjęciem przez rząd w 2002 II Krajowego Programu Działań na Rzecz Kobiet.
W pierwszym i drugim rządzie Marka Belki obejmowała stanowiska ministra-członka Rady Ministrów oraz wicepremiera. Zgodnie z rozporządzeniem premiera do jej zadań należała m.in. koordynacja prac Rady Ministrów w zakresie polityki społecznej, równego statusu kobiet i mężczyzn oraz przeciwdziałania dyskryminacji, sprawowanie nadzoru nad działalnością Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz pełnomocnika rządu do spraw równego statusu kobiet i mężczyzn. W listopadzie 2004 przestała być ministrem bez teki, przeszła wówczas na stanowisko ministra polityki społecznej[6].
Z Unii Pracy odeszła w kwietniu 2005, zakładając nową partię o nazwie Unia Lewicy. Była członkinią komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005. W wyborach do Sejmu w tym samym roku po raz trzeci została posłanką, kandydując z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W październiku tegoż roku zakończyła pełnienie funkcji rządowych. W grudniu 2005 wystąpiła z Unii Lewicy, pozostając osobą bezpartyjną.
W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz czwarty uzyskała mandat poselski, kandydując z listy koalicji Lewica i Demokraci i otrzymując 14 827 głosów. Od kwietnia 2008 zasiadała w klubie Lewica.
Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej[7]. Jej ciało zostało poddane kremacji[8]. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 22 kwietnia 2010 w kościele św. Karola Boromeusza. Izabela Jaruga-Nowacka została pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 176-5-5[9])[10][11].
Działalność i poglądy
Działała na rzecz równouprawnienia kobiet (uczestniczyła w tzw. Manifach)[12], państwa neutralnego światopoglądowo oraz zapewnienia równych szans startu życiowego młodzieży poprzez dostępność edukacji. Deklarowała poglądy feministyczne. Wraz ze Zbigniewem Bujakiem prowadziła w 1991 akcję na rzecz referendum w sprawie karalności przerywania ciąży. Uczestniczyła w demonstracjach na rzecz praw osób LGBT.
Określała się jako „polityczka”, „ministra”, „wicepremierka”. Promowała wprowadzanie i upowszechnianie żeńskich form językowych dla nazywania tego rodzaju wysokich stanowisk politycznych[13].
Remove ads
Wyniki w wyborach ogólnopolskich
Remove ads
Odznaczenia, wyróżnienia i upamiętnienie
16 kwietnia 2010 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Odrodzenia Polski[19].
W 2001 uhonorowana nagrodą Tęczowego Lauru[12] (za odwagę w głoszonych poglądach i wsparcie udzielane inicjatywom służącym przełamywaniu nietolerancji i ograniczoności społeczeństwa).
W 2010 odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową na gmachu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie[20]. W 2011 została założona Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej[21], promująca działania równościowe i przeciwdziałająca wykluczeniu. W 2017 jej imieniem nazwane zostało rondo w Słupsku[22].
Poświęcono jej również publikację pt. Drogi równości. Izabela Jaruga-Nowacka – polityk, feministka, działaczka lewicy[23].
Życie prywatne
Córka Nikodema i Reginy[2]. Była żoną Jerzego Nowackiego, rektora Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie. Miała dwie córki: Barbarę i Katarzynę.
Publikacje
- Izabela Jaruga-Nowacka, Alfabet Jarugi-Nowackiej, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”, Warszawa 2005, ISBN 83-88353-76-4.
- Izabela Jaruga-Nowacka, Kobieca strona polityki, w: Jan Osiecki, Polaków rozmowy o polityce, Prószyński i S-ka, Warszawa 2010, ISBN 978-83-7648-469-3.
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads