Loading AI tools
polski pisarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jacek Józef Dukaj[1] (ur. 30 lipca 1974 w Tarnowie) – polski pisarz, autor fantastyki i publicysta. Pisze głównie literaturę science fiction, choć niektóre z jego utworów zaliczyć można również do fantasy. Najczęściej nagradzany polski pisarz fantastyki[uwaga 1].
 J. Dukaj (2022) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość | |
| Język | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
XXI wiek |
| Ważne dzieła | |
| Odznaczenia | |
 | |
| Nagrody | |
| Strona internetowa | |
Ukończył III Liceum Ogólnokształcące w Tarnowie oraz studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim[2]. Debiutował w wieku 15 lat, napisanym dwa lata wcześniej opowiadaniem Złota Galera, opublikowanym w lutym 1990 w miesięczniku „Fantastyka”[3][4]. Kolejne jego opowiadania ukazywały się drukiem w magazynie literackim „Fenix” oraz „Nowej Fantastyce”.
W 1997 wyszedł jego debiut książkowy, powieść Xavras Wyżryn. W następnych latach ukazywały się kolejne nagradzane powieści: Aguerre w świcie (2001), Czarne oceany (2001), Extensa (2002), Perfekcyjna niedoskonałość (2004), Inne pieśni (2004) oraz zbiory opowiadań: W kraju niewiernych (2000), Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe (2004).
W 2004 był pomysłodawcą i redaktorem antologii PL +50. Historie przyszłości, w której współcześni polscy autorzy science-fiction, ale także kilku naukowców i felietonistów opisało swoje wizje Polski w roku 2054[5].
6 grudnia 2007 ukazała się kolejna powieść Jacka Dukaja – Lód, Książka Roku 2007 w plebiscycie Wirtualnej Polski, Książka Jesieni 2007 w PPNW, nominowana do „Angelusa”, Nagrody im. Józefa Mackiewicza i Nagrody Literackiej Nike 2008[6].
W marcu 2008 w Wydawnictwie Literackim ukazało się wznowienie zbioru opowiadań W kraju niewiernych w nowej szacie graficznej, w maju – Innych pieśni, w październiku – Czarnych oceanów. W listopadzie 2009 wydano powieść Wroniec, której tło stanowi stan wojenny z 1981[7]. Zbiór opowiadań Król Bólu ukazał się 25 listopada 2010. Na później zaś zapowiedziana jest nowela w międzynarodowej serii „Mity” oraz trzy powieści – Fabla, Rekursja i Stroiciel luster[8].
Teksty publicystyczne i recenzje Dukaja publikowane były w „Nowej Fantastyce”, „SFinksie”, „Miesięczniku”, „Framzecie”, „Fantomie”, „Feniksie” „Science Fiction”, „Super Fantastyka Powieść”, „Czasie Fantastyki”.
Film animowany Tomasza Bagińskiego Katedra na podstawie opowiadania Dukaja został w 2003 nominowany do Oscara. Bagiński zapowiedział adaptację kolejnego opowiadania Dukaja pt. Ruch generała, jednak projekt ten nie doszedł do skutku. Oprócz Imperium chmur i pierwszego wydania Xavrasa Wyżryna, okładki wszystkich książek Dukaja są autorstwa Bagińskiego.
Utwory Dukaja przetłumaczone zostały na język angielski, niemiecki, włoski, rosyjski, czeski, słowacki, macedoński, węgierski i bośniacki[9]. Złota Galera ukazała się w języku angielskim w antologii The Dedalus Book of Polish Fantasy, tłumaczona przez Wieśka Powagę. Ruch generała oraz fragmenty Katedry zostały przetłumaczone na angielski przez Michaela Kandela, jednak jak na razie nie zostały wydane, poza fragmentami dostępnymi w Internecie.
W 2022 roku Jacek Dukaj założył spółkę technologiczną Nolensum, zajmującą się produkcją gier komputerowych, m.in. gry Hardware Dreams opartej na jego powieści Starości aksolotla[10].
Mieszka w Krakowie[11].
W 1999 otrzymał Srebrny Glob za opowiadanie Serce Mroku. Ośmiokrotny laureat Sfinksa, jednokrotnie w kategorii Polskie opowiadanie roku za Serce Mroku (1999), czterokrotnie w kategorii Polska powieść roku za Czarne oceany (2002), Inne pieśni (2004), Lód (2008) i Króla Bólu (2011) oraz trzykrotnie w kategorii Książka roku za W kraju niewiernych (2001), Czarne oceany (2002) i Króla Bólu (2011).
Sześciokrotnie nagrodzony Nagrodą im. Janusza A. Zajdla, w tym jednokrotnie za opowiadanie Katedra (2000) oraz pięciokrotnie za powieści: Czarne oceany (2001), Inne pieśni (2003), Perfekcyjna niedoskonałość (2004), Lód (2007), a także Król Bólu i pasikonik (2010). Był również czternastokrotnie nominowany do nagrody, w tym siedmiokrotnie za opowiadania: Wielkie podzielenie (1996), Serce Mroku (1998), Ruch generała (2000), Crux (2004), Kto napisał Stanisława Lema? (2008), Piołunnik (2010) i Portret nietoty (2012) oraz siedmiokrotnie za powieści: Szkoła (1996), Xavras Wyżryn (1997), Aguerre w świcie (2001), Extensa (2002), Wroniec (2009), Science fiction (2011) i Starość aksolotla (2015)[12].
Czterokrotnie nominowany do Paszportu Polityki w kategorii Literatura. W 2002 rekomendowany przez Dariusza Nowackiego i Tadeusz Nyczka za Czarne oceany i Extensę[13]. W 2004 nominowany przez Pawła Dunina-Wąsowicza, Dariusza Nowackiego i Przemysława Czaplińskiego za Inne pieśni i Perfekcyjną niedoskonałość[14]. W 2008 wskazany przez Pawła Dunina-Wąsowicza i Przemysława Czaplińskiego za Lód[15]. W 2009 zgłoszony przez Grzegorza Jankowicza i Dariusza Nowackiego za Wrońca[16].
Trzykrotny laureat „Śląkfy” jako Twórca Roku (2000, 2007 i 2009 – wspólnie z Jakubem Jabłońskim). Trzykrotnie wyróżniony przez Poznański Przegląd Nowości Wydawniczych za Inne pieśni (Książka Jesieni 2003, wyróżnienie)[17], Lód (Książka Jesieni 2007)[18] oraz Wrońca (Książka Jesieni 2009)[19]. Trzykrotnie nominowany do Nagrody Nautilus za powieści: Inne pieśni (2003), Perfekcyjna niedoskonałość (2004), Lód (2007).
Trzykrotny laureat Nagrody Głównej w Nagrodzie Literackiej im. Jerzego Żuławskiego za: Lód (2008), Science fiction (2012) oraz Imperium chmur (2019). Otrzymał również Złote Wyróżnienie za Linię oporu (2011) i Nagrodę Specjalną za Wrońca (2010). Dwukrotnie nominowany do Nagrody Literackiej im. J. Mackiewicza za Lód (2008)[20] i Wrońca (2010)[21]. W drugim przypadku otrzymał wyróżnienie.
Lód został Książką Roku 2007 w plebiscycie Wirtualnej Polski. Otrzymał również nominacje do Literackiej Nagrody Europy Środkowej „Angelus”, Nagrody im. Józefa Mackiewicza, Nagrody Mediów Publicznych „Cogito”[22] oraz Nagrody Literackiej „Nike” za 2007[6].
27 września 2008 jury Fundacji im. Kościelskich ogłosiło, że Jacek Dukaj otrzymał za Lód Nagrodę Kościelskich. Fundacja chciała podkreślić uniwersalne wartości jego twórczości, sprawność językową i narracyjną oraz rozmach powieści[23].
W 2009 Jacek Dukaj został polskim laureatem Europejskiej Nagrody Literackiej, również za powieść Lód[24]. W lutym 2011 zbiór opowiadań Król Bólu został wybrany Krakowską Książką Miesiąca.
18 października 2012 Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski zdecydował o przyznaniu Jackowi Dukajowi Brązowego Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[25][26]. Uroczystość wręczenia odznaczeń odbyła się 11 grudnia tego samego roku w budynku resortu[27][28].
W 2023 roku został laureatem nagrody przyznawanej przez Europejskie Stowarzyszenie Science-Fiction – EuropeanScience-Fiction Society (ESFS) w kategorii „Best author”[29].
| Tytuł | Wydawnictwo | Rok
publikacji |
Uwagi |
|---|---|---|---|
| Zanim noc | SuperNOWA | 1997 | mikropowieść opublikowana w zbiorze Xavras Wyżryn |
| Xavras Wyżryn | SuperNOWA | 1997 | mikropowieść opublikowana w zbiorze Xavras Wyżryn |
| Wydawnictwo Literackie | 2004, 2009 | włączone do zbioru Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe | |
| Aguerre w świcie | Solaris | 2001 | mikropowieść opublikowana w antologii Wizje alternatywne 3 |
| Wydawnictwo Literackie | 2010 | włączone do zbioru opowiadań Król Bólu | |
| Czarne oceany | SuperNOWA | 2001 | |
| Wydawnictwo Literackie | 2008 | ||
| Córka łupieżcy | Solaris | 2002 | mikropowieść opublikowana w antologii Wizje alternatywne 4 |
| Wydawnictwo Literackie | 2009 | pierwsze samodzielne wydanie | |
| Extensa | Wydawnictwo Literackie | 2002, 2010 | |
| Inne pieśni | Wydawnictwo Literackie | 2003, 2010 | |
| Perfekcyjna niedoskonałość | Wydawnictwo Literackie | 2004, 2008 | pierwsza część zaplanowanej trylogii Progresu |
| Lód | Wydawnictwo Literackie | 2007 | [uwaga 2] |
| Wroniec | Wydawnictwo Literackie | 2009 | [uwaga 2] |
| Science fiction | Powergraph | 2011 | mikropowieść opublikowana w antologii Science fiction |
| BookRage | 2013 | osobne wydanie w formie ebooka | |
| Starość aksolotla | Grupa Allegro | 2015 | opublikowane w formie ebooka |
| Wydawnictwo Literackie | 2019 | pierwsze papierowe wydanie | |
| Imperium chmur[30] | Wydawnictwo SQN | 2018 | mikropowieść opublikowana w antologii Inne światy |
| Wydawnictwo Literackie | 2020 | pierwsze samodzielne wydanie | |
| Linia oporu | Wydawnictwo Literackie | 2010 | mikropowieść opublikowana w antologii Król bólu |
| 2024 | pierwsze samodzielne wydanie |
| Tytuł | Wydawnictwo | Rok
publikacji |
Zawartość |
|---|---|---|---|
| Xavras Wyżryn | SuperNOWA | 1997 |
|
| W kraju niewiernych | SuperNOWA | 2000 |
|
| Wydawnictwo Literackie | 2008 | ||
| Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe | Wydawnictwo Literackie | 2004, 2009 |
|
| Król Bólu | Wydawnictwo Literackie | 2010 |
|
| Tytuł | Miejsce
publikacji |
Rok
pierwszej publikacji |
|---|---|---|
| Złota Galera | Fantastyka 2/1990 | 1990 |
| antologia Jawnogrzesznica, Przedświt 1991 | ||
| antologia Miłosne dotknięcie nowego wieku, Prószyński i S-ka 1998 | ||
| Śmierć matadora | Nowa Fantastyka 1/1991 | 1991 |
| antologia Co większe muchy, Reporter 1992 | ||
| Opętani | Fenix 1/1991 | 1991 |
| Książę mroku musi umrzeć | Nowa Fantastyka 12/1991 | 1991 |
| Korporacja Mesjasz | antologia Czarna Msza, Rebis 1992 | 1992 |
| Panie, pobłogosław morderców | Fenix 2/1993 | 1993 |
| Wszystkie nasze ciemne sprawy | Voyager #6 | 1993 |
| Irrehaare | Nowa Fantastyka 6-7/1995 | 1995 |
| zbiór opowiadań W kraju niewiernych | ||
| Wielkie podzielenie | Nowa Fantastyka 3/1996 | 1996 |
| antologia Miłosne dotknięcie nowego wieku, Prószyński i S-ka 1998 | ||
| Szkoła | Nowa Fantastyka 11/1996 | 1996 |
| zbiór opowiadań Król Bólu | ||
| Ziemia Chrystusa | antologia Wizje alternatywne 2, Zysk i S-ka 1997 | 1997 |
| zbiór opowiadań W kraju niewiernych | ||
| IACTE | antologia Wizje alternatywne 2, Zysk i S-ka 1997 | 1997 |
| zbiór opowiadań W kraju niewiernych | ||
| Ponieważ kot | antologia Trzynaście kotów, SuperNOWA 1997 | 1997 |
| Serce Mroku | Nowa Fantastyka 11/1998 | 1998 |
| zbiór opowiadań Król Bólu | ||
| Ruch generała | zbiór opowiadań W kraju niewiernych | 2000 |
| Muchobójca | zbiór opowiadań W kraju niewiernych | 2000 |
| Katedra | zbiór opowiadań W kraju niewiernych | 2000 |
| album Katedra, 2008 | ||
| Medjugorje | zbiór opowiadań W kraju niewiernych | 2000 |
| In partibus infidelium | zbiór opowiadań W kraju niewiernych | 2000 |
| W bibliotece | magazyn sieciowy Srebrny Glob 08/08/2000 | 2000 |
| Sierpniowa noc | Esensja 10/2001 | 2001 |
| Gotyk | antologia Strefa Mroku: Jedenastu Apostołów Grozy, Wydawnictwo Bauer 2002 | 2002 |
| zbiór opowiadań Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe | 2004 | |
| Sprawa Rudryka Z. | zbiór opowiadań Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe | 2004 |
| Przyjaciel prawdy. Dialog idei | zbiór opowiadań Xavras Wyżryn i inne fikcje narodowe | 2004 |
| Crux | antologia PL +50. Historie przyszłości, Wydawnictwo Literackie 2004 | 2004 |
| zbiór opowiadań Król Bólu | ||
| Diabeł w strukturze | Science Fiction #17 | 2002 |
| antologia Trupy polskie, Wydawnictwo EMG 2005 | 2005 | |
| Kto napisał Stanisława Lema? | dołączone do książki Doskonała próżnia Stanisława Lema, Agora 2008 | 2008 |
| Król Bólu i pasikonik | zbiór opowiadań Król Bólu | 2010 |
| Oko potwora | zbiór opowiadań Król Bólu | 2010 |
| Piołunnik | zbiór opowiadań Król Bólu | 2010 |
| Linia oporu | zbiór opowiadań Król Bólu | 2010 |
| kwartalnik Horyzonty 1/2011[31] | 2011 | |
| Portret nietoty | zbiór opowiadań Zachcianki, Świat Książki 2012 | 2012 |
| Pierwocina | Nowa Fantastyka 1/2016 | 2016 |
| antologia Utopay. Przyszłość wystawia rachunek, Harde Wydawnictwo 2023 | 2023 | |
| Vtrko[32] | antologia Ojciec. Opowiadania, Ringier Axel Springer Polska 2017 | 2017 |
| Tytuł | Wydawnictwo/Miejsce publikacji | Rok
publikacji |
Uwagi |
|---|---|---|---|
| Baśń[33] | Fahrenheit No 2/październik-listopad 1997 | 1997 | fragment powieści |
| Przybliżenie[34] | Fahrenheit No 3/grudzień 1997-styczeń 1998 | 1997 | fragment powieści |
| Interversum | Lampa 1/2004[35] | 2004 | fragment powieści |
| Esensja 8/2004[36] | |||
| Afryka[37] | oficjalna strona autora Stronice Dukaja | 2010 | fragment opowiadania pisanego do zbioru Król Bólu |
| Rewolucja.EXE[38] | Audioteka | 2014 | [uwaga 3] |
| Serce ciemności[39] | Wydawnictwo Literackie | 2017 | tłumaczenie Jądra Ciemności Josepha Conrada |
| Po piśmie | Wydawnictwo Literackie | 2019 | zbiór esejów |
| Tak wymienia się rdzeń duszy[40] | zbiór esejów Jutro jest teraz, Agora 2020 | 2020 | esej |
| Utwór | Język
przekładu |
Tłumacz | Tytuł przekładu | Wydawca | Rok
publikacji |
|---|---|---|---|---|---|
| Xavras Wyżryn | włoski | Francesco Annicchiarico | Gli imperi tremano | Transeuropa Edizioni | 2012 |
| Córka łupieżcy | węgierski | Zsuzsa Mihályi | Zuzanna és a világmindenség | Typotex | 2012 |
| Extensa | węgierski | Zsuzsa Mihályi | Extensa | Typotex | 2012 |
| Inne pieśni | rosyjski | Siergiej Legieza | Иные песни | AST | 2014 |
| węgierski | Zsuzsa Mihályi | Dalok odaátról | Typotex | 2015 | |
| bułgarski | Silwija Borisowa | Други песни | Colibri | 2015 | |
| Lód | macedoński | Filip Dimiewski | Мраз | Begemot | 2013 |
| bułgarski | Wera Dejanowa | Лед | Ерго | 2017 | |
| ukraiński | Andrij Pawłyszyn | Крига | Астролябія | 2018 (2 t.) | |
| bośniacki | Zorana Perić | Led | Agarthi Comics | 2021 | |
| Starość aksolotla | angielski | Stanley Bill | The Old Axolotl | Grupa Allegro | 2015 |
| Złota Galera | rosyjski | Vladimir Anikeyev | Золотая галера[41] | Фантакрим MEGA 1993'4 | 1993 |
| węgierski | László Ábrán | Az aranygálya | Galaktika 3/95 | 1995 | |
| angielski | Wiesiek Powaga | The Golden Galley
w: The Dedalus Book of Polish Fantasy |
Dedalus | 1996 | |
| niemiecki | Jacek Rzeszotnik | Die Goldene Galeere
w: Auf der Strasse nach Oodnadatta |
Wilhelm Heyne Verlag | 2001 | |
| Książę mroku musi umrzeć | węgierski | László Ábrán | A sötétség fejedelmének meg kell halnia | Galaktika 7/1992 | 1992 |
| Szkoła | włoski | Marco Valenti
Justyna Kulik |
La Scuola
w: La Cattedrale |
Voland | 2013 |
| Serce Mroku | czeski | Pavel Weigel | Srdce Temna
w: Polská ruleta 2: Sfinx |
Laser Books | 2005 |
| rosyjski | Siergiej Legieza | Сердце Мрака
w: Формула крови |
Media Maksimum | 2011 | |
| Ruch generała | słowacki | Martin Kralik | Železný generál | Vydavatel’stvo Spolku Slovenskych Spisovatel’ov | 2006 |
| angielski | Michael Kandel | The Iron General
w: A Polish Book of Monsters |
PIASA Books | 2010 | |
| rosyjski | Siergiej Legieza | Ход генерала[42]
w: Девятнадцать стражей. На грани миров |
Книжный клуб
"Клуб семейного досуга" |
2017 | |
| Muchobójca | rosyjski | E. Wajsbrot | Мухобой | AST | 2002 |
| Katedra | czeski | Pavel Weigel | Katedrála | Ikarie 11/2002 | 2002 |
| Katedrála
w: Polská ruleta |
Laser Books | 2003 | |||
| włoski | Marco Valenti
Justyna Kulik |
La Cattedrale
w: La Cattedrale |
Voland | 2013 | |
| In partibus infidelium | włoski | Marco Valenti
Justyna Kulik |
In partibus infidelium
w: La Cattedrale |
Voland | 2013 |
| Diabeł w strukturze | rosyjski | E. Wiernikowskaja | Дьявол в структуре
w: Польские трупы |
Fluid | 2008 |
| Kto napisał Stanisława Lema? | angielski | Danusia Stok | The Apocrypha of Lem
w: Lemistry |
Comma Press | 2011 |
| ukraiński | Siergiej Legieza | Хто написав Станіслава Лема?[43]
w: Казки роботів. Кіберіада. Маска |
Навчальна книга – Богдан | 2016 |
Opowiadanie Katedra było inspiracją dla Tomasza Bagińskiego do stworzenia krótkometrażowego filmu animowanego o tym samym tytule. Animacja ukazała się w 2002 roku, zdobyła nagrodę SIGGRAPH i była nominowana do Oscara. Rok później Bagiński zapowiedział adaptację Ruchu generała, jednak projekt ten nie został zrealizowany.
Powieść Czarne oceany była inspiracją dla powstania filmu All Secrets z 2008 roku w reżyserii Tomasza Suskiego. Produkcja otrzymała Złotą KANewkę (nagrodę główną Festiwalu Kina Amatorskiego i Niezależnego KAN) oraz Nagrodę Polskiego Kina Niezależnego im. Jana Machulskiego (OFFskar) za najlepszy scenariusz.
Powieść Wroniec została dwukrotnie zaadaptowana na widowisko teatralne. Pierwszy raz sztukę na podstawie powieści wystawił Jerzy Bielunas w 2010 roku w Teatrze Kamienica, a rok później zrobił to Jan Peszek we Wrocławskim Teatrze Lalek.
Powieść Lód została przeniesiona na deski Teatru Provisorium przez Janusza Opryńskiego w 2013 roku.
Powieść Starość aksolotla była inspiracją dla powstania polsko-belgijskiego serialu Kierunek: Noc (ang. Into the Night), udostępnionego 1 maja 2020 roku na platformie Netflix. Twórcą produkcji jest Jason George, wszystkie odcinki wyreżyserowali Inti Calfat i Dirk Verheye, z kolei Jacek Dukaj wraz z Tomaszem Bagińskim piastowali stanowiska producentów wykonawczych[44].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
