Jacek Wilczur

Jacek Edward Wilczur (ur. 25 grudnia 1925 we Lwowie^[1], zm. 25 września 2018 w Warszawie) – polski historyk, prawnik i politolog, specjalista w zakresie niemcoznawstwa, członek Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, badacz podziemnego kompleksu Riese, żołnierz i egzekutor Armii Krajowej w Górach Świętokrzyskich oraz Batalionów Chłopskich.

Podziemia kompleksu „Riese” w Osówce

Kuźnia wodna w Starej Kuźnicy, w której ukrywał się dr Jacek E. Wilczur podczas wojny

Jacek E. Wilczur

Data i miejsce urodzenia	25 grudnia 1925 Lwów
Data i miejsce śmierci	25 września 2018 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1941–1945
Siły zbrojne	Armia Krajowa Bataliony Chłopskie
Jednostki	Świętokrzyskie Zgrupowania AK
Stanowiska	członek grupy egzekucyjnej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
Odznaczenia

Życiorys

Całą rodzinę stracił podczas wojny. Był jednym z najmłodszych żołnierzy Zgrupowań Partyzanckich Kedywu Armii Krajowej w okręgu radomsko-kieleckim „Jodła” pod dowództwem Jana Piwnika ps. „Ponury” walczącego w Górach Świętokrzyskich oraz oddziału specjalnego Batalionów Chłopskich. W wieku 16 lat na swoją prośbę został wcielony do grupy egzekucyjnej, w której wykonywał wydane przez podziemne sądy wyroki śmierci na nazistach, kolaborantach oraz pospolitych przestępcach. Ukrywał się w kuźni wodnej w Starej Kuźnicy, w której został uratowany i operowany przez Adama Niewęgłowskiego, kowala ratującego od zagłady Polaków, Żydów oraz jeńców radzieckich zbiegłych z niewoli.

Dwukrotnie ranny w bezpośrednich starciach z Niemcami, dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. Dwukrotnie został skazany na karę śmierci i trafił do celi śmierci.

Po wojnie ukończył dwie wyższe uczelnie, uzyskał doktorat na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Pracował w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce. W latach sześćdziesiątych eksplorował poniemiecki, podziemny kompleks Riese w Górach Sowich na Dolnym Śląsku. Przesłuchiwał tam świadków oraz badał przeznaczenie tego największego projektu górniczo-budowlanego hitlerowskich Niemiec. Brał również udział w poszukiwaniu zrabowanej przez nazistów i do dzisiaj zaginionej Bursztynowej Komnaty. Opublikował w kraju i za granicą ponad trzydzieści książek poświęconych tematyce II wojnie światowej, ludobójstwu hitlerowskiemu, a także ok. 2000 artykułów prasowych, z czego ok. 600 poświęconych zagładzie narodów polskiego i żydowskiego, losom więźniów i jeńców wojennych w obozach niemieckich.

Przyczynił się do oskarżenia i skazania na śmierć w Jerozolimie w kwietniu 1988 ukraińskiego zbrodniarza wojennego, Iwana Demianiuka.

W wyborach samorządowych w 1994 uzyskał mandat radnego gminy Warszawa-Centrum z listy Unii Pracy^[2].

W maju 2015 wystąpił w krótkometrażowym filmie dokumentalnym pt. Wilczur wyprodukowanym przez telewizję TVN24, w którym pierwszy raz przed kamerą opowiedział o wykonywaniu wyroków śmierci oraz odkryciach dokonanych podczas ekspedycji w Góry Sowie.

Grób Jacka Wilczura na Cmentarzu Bródnowskim.

Zmarł 25 września 2018 r. w Warszawie^[3] i został pochowany na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 25H-7-24)^[4].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych – dwukrotnie

Publikacje

• Śmiertelny sojusz Hitler-Mussolini (Niewola i zagłada jeńców włoskich w niemieckich obozach jenieckich na ziemiach polskich, wrzesień 1943-maj 1945), Agencja Wydawnicza CB, Warszawa 2001 ISBN 83-86245-71-9
• Ścigałem Iwana "Groźnego" Demianiuka, Wrocław 2009, Wydawnictwo Nortom ISBN 978-83-89684-42-4