Jacob Zuma

Jacob Gedleyihlekisa Zuma (ur. 12 kwietnia 1942 w Nkandla w prowincji KwaZulu-Natal) – południowoafrykański polityk, wiceprezydent Republiki Południowej Afryki w latach 1999–2005, przewodniczący Afrykańskiego Kongresu Narodowego (ANC) w latach 2007–2017, prezydent Republiki Południowej Afryki od 9 maja 2009 do 14 lutego 2018.

Jacob Zuma

Jacob Zuma (2010)
Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1942 Nkandla, KwaZulu-Natal
Prezydent Republiki Południowej Afryki
Okres	od 9 maja 2009 do 14 lutego 2018
Przynależność polityczna	Afrykański Kongres Narodowy (ANC)
Poprzednik	Kgalema Motlanthe
Następca	Cyril Ramaphosa
Przewodniczący Afrykańskiego Kongresu Narodowego
Okres	od 18 grudnia 2007 do 18 grudnia 2017
Poprzednik	Thabo Mbeki
Następca	Cyril Ramaphosa
Wiceprezydent Republiki Południowej Afryki
Okres	od 16 czerwca 1999 do 14 czerwca 2005
Przynależność polityczna	Afrykański Kongres Narodowy (ANC)
Poprzednik	Thabo Mbeki
Następca	Phumzile Mlambo-Ngcuka
Odznaczenia

Życiorys

W wieku 5 lat został osierocony przez ojca, z zawodu policjanta^[1]. Nie uzyskał formalnego wykształcenia. Wcześnie zaangażował się w działalność polityczną, w 1959 r. został członkiem ANC; od 1962 r. należał także do militarnego skrzydła zakazanego już wówczas ANC – Umkhonto we Sizwe. W 1963 r. wraz z grupą 45 rekrutów tej organizacji został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia; wyrok odbywał równolegle z Nelsonem Mandelą. Po zwolnieniu organizował podziemne struktury ANC w prowincji Natal, a w 1975 r. wyjechał z RPA.

Kontynuował działalność w ANC na emigracji, początkowo w Suazi, następnie w Mozambiku, a od 1987 r. w Zambii; w 1977 r. został członkiem kierownictwa ANC. Po zniesieniu zakazu działalności ANC w lutym 1990 r. był jednym z pierwszych przywódców, którzy powrócili do kraju. Od tego roku kierował strukturami partyjnymi Kongresu w regionie Natal Południowy, a od 1991 r. był zastępcą sekretarza generalnego. W 1994 r. został nominowany przez partię na kandydata do stanowiska premiera rządu stanowego KwaZulu Natal, nie zdobył teki premiera, ale wszedł w skład gabinetu koalicyjnego ANC z Partią Inkatha. Od grudnia 1997 r. pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego ANC. Brał udział w negocjacjach pokojowych w Burundi, prowadzonych przez prezydenta Ugandy Yoweri Museveniego.

W czerwcu 1999 r. został wybrany na wiceprezydenta RPA; uchodził za potencjalnego następcę Thabo Mbekiego, ale jego karierę polityczną przerwał proces korupcyjny Schabira Shaika, biznesmena i doradcy finansowego Zumy. 2 czerwca 2005 r. Shaik został uznany winnym korupcji i skazany na 15 lat więzienia; niespełna dwa tygodnie później wiceprezydent Zuma, którego kontakty ze skazanym biznesmenem jeden z sędziów określił jako korupcjogenne, otrzymał dymisję z rąk Thabo Mbekiego^{[potrzebny przypis]}. W 2006 r. był oskarżony o gwałt, ale został uniewinniony z braku dowodów^[2].

18 grudnia 2007 r. na kongresie ANC został wybrany na stanowisko przewodniczącego partii^[3], pokonując prezydenta Mbekiego – cztery tygodnie wcześniej umorzono oskarżenie o korupcję, do czego przyczyniło się rozwiązanie jednostki policyjnej prowadzącej śledztwo i wymiana prokuratora generalnego^[2].

Prezydentura (2009–2018)

W wyborach parlamentarnych w kwietniu 2009 r. Afrykański Kongres Narodowy odniósł zwycięstwo, torując w ten sposób Zumie drogę do prezydentury^[4]. 6 maja Zuma został wybrany przez członków parlamentu na nowego prezydenta kraju^[5]. 9 maja odbyła się oficjalna ceremonia zaprzysiężenia prezydenta^[6]. Krótko przed objęciem prezydentury zadeklarował zmianę podejścia władz do kwestii epidemii wirusa HIV – jego poprzednik Thabo Mbeki zaprzeczał istnieniu wirusa HIV. Zmiana w podejściu do HIV była jednym z nielicznych osiągnięć jego prezydentury, bowiem bardzo szybko zaczął wykorzystywać wpływy do bogacenia się i opłacania zaufanych współpracowników. Równocześnie bardzo sprawnie zarządzał własną partią, tłumiąc wszelkie głosy krytyki i usuwając nieposłusznych działaczy^[2]. 7 maja 2014 r. Zuma uzyskał reelekcję na stanowisku prezydenta^[7].

14 lutego 2018 r. ustąpił ze stanowiska głowy państwa w obliczu groźby wszczęcia przeciwko niemu przez parlament procedury impeachmentu^[8].

Aresztowanie

29 czerwca 2021 został skazany na 15 miesięcy więzienia za obrazę sądu, po tym jak podczas swojej prezydentury nie stawiał się na procesy w sprawie korupcji^[9]. Sąd Konstytucyjny nakazał stawić się na policji w ciągu pięciu dni od ogłoszenia wyroku. Ostatecznie oddał się w ręce policji 7 lipca, a cały proces i wyrok porównał do czasów apartheidu^[10].

Aresztowanie byłego prezydenta wywołało duże niezadowolenie wśród jego zwolenników, które przerodziło się w zamieszki. W prowincjach KwaZulu-Natal i Gauteng zginęły co najmniej 72 osoby – większość z ofiar została zadeptana przez tłum plądrujący centra handlowe^[11].

We wrześniu 2021 Sąd Konstytucyjny Republiki Południowej Afryki odrzucił petycję Zumy o unieważnienie wyroku skazującego go na 15 miesięcy więzienia za obrazę wymiaru sprawiedliwości^[12]. Karę miał odbywać w mieście Estcourt. W sierpniu 2023 roku został ułaskawiony przez prezydenta Cyrila Ramaphosę^[13].

Życie prywatne

Jest poligamistą – ma cztery żony i 21 dzieci^[14][15][16] (miał jeszcze dwie inne żony – jedna popełniła samobójstwo, z drugą jest rozwiedziony^[17]). Ma opinię skandalisty i populisty^[18].