Jakub Falkowski

Franciszek Jakub Falkowski Doliwa herbu Doliwa (ur. 29 kwietnia 1775 w Budlewie, zm. 2 września 1848 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki, pijar, pedagog i filantrop, członek przybrany Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk w Warszawie w 1829 roku^[1].

Jakub Falkowski

Prezbiter
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	29 kwietnia 1775 Budlewo
Data i miejsce śmierci	2 września 1848 Warszawa
Miejsce pochówku	Kościół św. Aleksandra w Warszawie
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Inkardynacja	pijar
Prezbiterat	1800
Odznaczenia

Tablica upamiętniająca ks. Jakuba Falkowskiego na ścianie zewnętrznej kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach

Życiorys

Kształcił się u oo. Pijarów w Drohiczynie nad Bugiem. W 1800 przyjął święcenia kapłańskie z rąk Onufrego Szembeka. Jako ksiądz uczył kolejno w szkołach: w Łomży, Drohiczynie i Szczuczynie, gdzie poznał głuchoniemego siedmioletniego chłopca – Piotra Gąsowskiego^[2]. Zainteresował się kształceniem głuchych. W latach 1803–1804 studiował pedagogikę głuchych w Lipsku.

Po powrocie, rozwijając niemiecką metodę Heinekego, nauczył swego podopiecznego „czytać z ruchu ust”. Swoje wyniki nauczania przedstawił w 1809 w Towarzystwie Przyjaciół Nauk. W 1815 Dyrekcja Edukacji Narodowej powierzyła mu utworzenie Instytutu Głuchoniemych, pierwszej w Polsce szkoły kształcącej dzieci głuche. Po rocznym naukowym pobycie w Wiedniu, 23 października 1817 otworzył Instytut w dwóch pokojach Pałacu Kazimierzowskiego. Kolejna siedziba mieściła się na Krakowskim Przedmieściu pod nr 391 (według ówczesnej numeracji).

W 1820 został wyznaczony przez metropolitę warszawskiego Szczepana Hołowczyca na stanowisko proboszcza parafii na Solcu. To pozwoliło mu uzyskać dodatkowe fundusze na działalność Instytutu. W 1822 placówkę wizytował cesarz i król Polski Aleksander I. Dzięki przekazanej przez cesarza ze skarbu państwa sumie 124 000 złp. Falkowski wybudował fasadę budynku przy ulicy Wiejskiej pod nr 1737, a oficyny przebudował na warsztaty^[2]. Był rektorem Instytutu do 1831. „Rocznik Towarzystwa Naukowego”^[3] wymienia go wśród „Członki Korespondenci Towarzystwa – Falkowski Jakób, Prof. Instytutu Głuchoniemych”. 18 czerwca 1826 został pierwszym proboszczem parafii św. Aleksandra. Wykładowca w Liceum Warszawskim^[4].

Zmarł 2 września 1848. Został pochowany w podziemiach kościoła św. Aleksandra w Warszawie^[5].

Odznaczenia

• Złoty Medal Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (1819)^[6]
• Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie, 1820)^[6]
• Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie, 1823)^[6]

Upamiętnienie

• Epitafium w kościele św. Aleksandra w Warszawie^[7].
• Pomnik odsłonięty w 1875 roku w ogrodzie Instytut Głuchoniemych, podczas obchodów stulecia urodzin Jakuba Falkowskiego^[8].
• W 1983 imieniem Jakuba Falkowskiego nazwano założony przez niego Instytut Głuchoniemych^[9].