Jan Ciechanowski (historyk)

Jan Mieczysław Ciechanowski, ps. „Jastrząb” (ur. 16 kwietnia 1930 w Warszawie^[1], zm. 13 stycznia 2016 w Londynie^[2]) – polski historyk, nauczyciel akademicki, profesor nauk humanistycznych, powstaniec warszawski, od 1946 na emigracji w Wielkiej Brytanii^[3].

Ten artykuł dotyczy polskiego historyka emigracyjnego. Zobacz też: inne osoby o takim samym imieniu i nazwisku.

Jan Ciechanowski

Data i miejsce urodzenia	16 kwietnia 1930 Warszawa
Data i miejsce śmierci	13 stycznia 2016 Londyn
Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: europeistyka
Alma Mater	London School of Economics and Political Science
Doktorat	1968 – historia
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	University College London
Uczelnia	Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku
Odznaczenia

Życiorys

Był synem Bolesława Ciechanowskiego^[4]. W 1943 został żołnierzem Armii Krajowej w zgrupowaniu „Siekiera”, używał pseudonimu „Jastrząb”. Dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych. W wieku 14 lat walczył w powstaniu warszawskim, w trakcie którego został ranny. Po upadku powstania znalazł się w niewoli niemieckiej^[1]. Po wojnie osiadł w Wielkiej Brytanii, gdzie w późniejszych latach zajął się pracą naukową jako historyk, dochodząc do stanowisk profesorskich na University College London^[5]. Publikował m.in. prace naukowe poświęcone powstaniu warszawskiemu. W wydanej po raz pierwszy w Londynie w 1971 i następnie wielokrotnie wznawianej książce sprzeciwiał się przekonaniu o konieczności wybuchu powstania, które ocenił jako błąd i klęskę^[6]. Krytykował również Normana Daviesa za jego podejście do powstania warszawskiego zaprezentowane w publikacji Powstanie '44^[7][8]. W latach 90. Jan Ciechanowski brał udział w pracach Polsko-Brytyjskiej Komisji Historycznej. Brał udział w założeniu Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku^[7], został dyrektorem Centrum Studiów Europejskich i wykładowcą Wydziału Nauk Politycznych tej uczelni^[9]. Był współpracownikiem „Zeszytów Historycznych”^{[10][11][12][13][14][15][16]}.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1944 odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych^[1]. W 2005, w uznaniu wybitnych zasług w propagowaniu polskiej historii i tradycji narodowych, za osiągnięcia w upamiętnianiu polsko-brytyjskiej współpracy wywiadowczej w czasie II wojny światowej, prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył go Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski^[17]. W 1994 uhonorowano go Krzyżem Oficerskim tego orderu^[18].

W 1979 został wyróżniony nagrodą przyznaną przez paryską „Kulturę”^[19].

Wybrane publikacje

• Powstanie warszawskie: zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego, Londyn: Odnowa 1971 (wydania krajowe: przedmową poprzedził Aleksander Skarżyński, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1984, wyd. 2 – 1984, wyd. 3 – 1987, wyd. 4 – 1989; przekład angielski: The Warsaw Rising of 1944, Londyn: Cambridge University Press 1974, wyd. 2 – Cambridge: Cambridge University Press 2002; przekład japoński: Warushawa Hōki 1944, Tokio: Chikuma-shobo 1989).
• O genezie i upadku II Rzeczypospolitej, Londyn: Odnowa 1981 (wyd. w drugim obiegu – Lublin: CiS 1986).
• Tadeusz Bór-Komorowski, Trzy wykłady o A.K., oprac. Jan Mieczysław Ciechanowski, Warszawa: „Signum” 1981 (wyd 2 – Wrocław: „Wyzwolenie” 1982).
• Na tropach tragedii – Powstanie Warszawskie 1944: wybór dokumentów wraz z komentarzem, Warszawa: BGW 1992.
• Pomoc lotnicza Wielkiej Brytanii dla powstania warszawskiego: raport pułkownika H.M. Threlfalla, oprac. Jan Ciechanowski, Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 1994.
• Powstanie Warszawskie. Zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego, Pułtusk: WSH im. Aleksandra Gieysztora 2004 (wyd. 2 uzup. i poszerz. – Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora 2009, wyd. 3 – 2012, wyd. 4 – Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora – Warszawa, Bellona – Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr 2014).
• General Władysław Anders. Soldier and Leader of the Free Poles in Exile, red. Joanna Pyłat, Jan Ciechanowski, Andrzej Suchcitz, w przekładzie Barbary Herchenreder, Londyn: Polish University Abroad 2008.
• Wielka Brytania i Polska. Od Wersalu do Jałty: wybór artykułów, dokumentów i recenzji, Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2008.