Juliusz Bakoń

Juliusz Michał Bakoń (ur. 2 lutego 1920 w Skałacie, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – podchorąży rezerwy piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Juliusz Bakoń

Juliusz Bakoń (1938)
podchorąży rezerwy piechoty
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1920 Skałat
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1938–1940
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Jednostki	20 Pułk Ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego

Życiorys

Upamiętnienie na Mauzoleum w Sanoku

Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Juliusza Bakonia w Sanoku

Juliusz Michał Bakoń urodził się 2 lutego 1920 w Skałacie^[1][a]. Był synem Michała (woźny sądowy wzgl. egzekutor sądowy^[1] w Sanoku) i Bronisławy, bratem Stefana (ur. 1917)^[2]. Wraz z rodziną zamieszkiwał w budynku sądu przy ulicy Tadeusza Kościuszki 5.

W 1938 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Tadeusz Srogi, Zbigniew Szuber)^[3][4]. Absolwent Szkoły Podchorążych Kawalerii w Grudziądzu.

Był przydzielony do 20 pułku ułanów im. Króla Jana III Sobieskiego. Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę został aresztowany przez Sowietów. Był przetrzymywany w obozie w Kozielsku. Jego obecność w obozie przekazał we wspomnieniach inny przetrzymywany, jego przyjaciel szkolny z jednego rocznika, późniejszy ksiądz i kapelan rodzin katyńskich Zdzisław Peszkowski, który potwierdził, że w kwietniu 1940 Juliusz Bakoń w jednym z pierwszych transportów został zabrany do Katynia^[5]. Tam został rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Jest pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, gdzie w 1943 jego ciało zostało zidentyfikowane w toku ekshumacji prowadzonych przez Niemców pod numerem 1895^[6] (przy zwłokach zostały odnalezione karta z książeczką wojskową, pocztówki, w tym nadesłana przez Michała Bakonia, zam. przy ul. Kościuszki 5 w Sanoku)^[7]. Przy zwłokach Juliusza Bakonia znaleziono także koc z nazwiskiem Zdzisława Peszkowskiego, ofiarowany wcześniej przez niego z uwagi na słabe ubranie Bakonia; wskutek czego pierwotnie ciało zidentyfikowano pod tym drugim nazwiskiem^[8][9].

Juliusz Bakoń był jednym z młodszych wiekiem żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu.

Upamiętnienie

Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 jego nazwisko zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939-1945^[10] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum^[11].

W trakcie obchodów ks. dr Zdzisław Peszkowski tak wspominał swojego zmarłego kolegę kawalerzystę (nie wskazał nazwiska, jednak można odnieść przekonanie, że chodziło mu o Juliusza Bakonia):

Pierwszy z nich był naszym kolegą. Chodziłem z nim razem do gimnazjum, potem byłem z nim w szkole podchorążych kawalerii. Kiedy ostatni raz widzieliśmy się gdzieś tam daleko stąd, to powiedział mi.

„–Wiesz co! Nie wiadomo kto z nas pierwszy będzie w Sanoku. Ale jak będziesz Ty, to powiedz Sanokowi. Wyjdź bodaj na kopiec i powiedz głośno, by wszyscy słyszeli, że Sanok to było cudne miasto, a nasze gimnazjum – to tylko jedno takie jest. Rozumiesz mnie chyba...”

Mówiąc to patrzył na mnie, a z ócz jego szła tęsknota, duma, rzewność i prośba. Zginął niestety. Testament jego spełniam dziś^[12].

ks. Zdzisław Peszkowski

W 1962 Juliusz Bakoń (wymieniony jako Julian) został upamiętniony wśród innych osób wymienionych na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej na obecnym Cmentarzu Centralnym w Sanoku.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia podporucznika^[13]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”^[14].

W ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia” Juliuszowi Bakoniowi poświęcono Dęby Pamięci w Połczynie-Zdroju^[15] oraz 8 października 2009 w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku (zasadzenia dokonali burmistrz Sanoka Wojciech Blecharczyk i wicekurator oświaty Antoni Wydro)^[16][17].

Zobacz też

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu

Uwagi

1. Pełna tożsamość „Juliusz Michał Bakoń” została podana na świadectwie egzaminu dojrzałości z 1938. Niekiedy przedstawiany także jako „Julian Bakoń”. Data i miejsce urodzenia została wymieniona np. na świadectwie egzaminu dojrzałości z 1938 oraz w inskrypcji przy Dębie Pamięci Juliusza Bakonia w Sanoku z 2009. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego „Katyń” wydana przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa podała bez pewności możliwe lata urodzenia 1917 i 1919.