Panaeolina foenisecii

Panaeolina foenisecii (Pers.) Maire – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1].

Panaeolina foenisecii

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	incertae sedis
Rodzaj	Panaeolina
Gatunek	Panaeolina foenisecii
Nazwa systematyczna
Panaeolina foenisecii (Pers.) Maire Treb. Mus. Ciènc. nat. Barcelona, sér. bot. 15(no. 2): 109 (1933)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Panaeolina, incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1800 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus foenisecii. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1933 r. René Charles Joseph Ernest Maire^[1]. Synonimy naukowe:

• Agaricus foenisecii Pers. 1800
• Coprinarius foenisecii (Pers.) J. Schröt. 1889
• Drosophila foenisecii (Pers.) Quél. 1886
• Panaeolus foenisecii (Pers.) J. Schröt. 1926
• Panaeolus foenisecii (Pers.) J. Schröt. 1926 var. foenisecii
• Panaeolus foenisecii var. halophilus Bon 1970
• Panaeolus foenisecii var. intermedius E. Ludw. 2001
• Prunulus foenisecii (Pers.) Gray 1821
• Psathyra foenisecii (Pers.) G. Bertrand 1901
• Psathyrella foenisecii (Pers.) A.H. Sm. 1972
• Psilocybe foenisecii (Pers.) Quél. 1872^[2].

Wcześniej zaliczany był m.in. do rodzaju Panaeolus. W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował dla niego polską nazwę kołpaczek szorstkozarodnikowy^[3]. Znany był też pod nazwą kołpaczek kośny^[4]. Po przeniesieniu tego gatunku do rodzaju Panaeolina obydwie nazwy polskie stały się niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 1–3 cm, cielistobrązowy do czerwonobrązowego, bardzo higrofaniczny, na miejscu wzrostu często dwubarwny, podczas wysychania od szczytu zmienia barwę na jasnobeżową do białawocielistej. Skórka sucha. Brzeg w stanie wilgotnym daleko, prześwitująco żłobkowany^[5].

Blaszki

Najpierw szarobeżowe, później ciemnobrązowe, na powierzchniach charakterystycznie pstrokate, u góry przyczepione^[5]. Ostrze blaszek jaśniejsze^[4].

Trzon

Jaśniejszy niż kapelusz, lekko przejrzysty, podczas wysychania białawy, cały delikatnie kosmkowaty^[5].

Wysyp zarodników

Czarnobrązowy. Zarodniki cytrynkowate, wyraźnie szorstkie, o średnicy (11,5)14–17(22) × (7,5)8,5–11 µm. Podstawki 2-zarodnikowe lub 4-zarodnikowe. Skórka kapelusza komórkowa^[5].

Gatunki podobne

Bywa często mylony z łysiczką lancetowatą (Psilocybe semilanceata).

• 
  Higrofaniczny kapelusz
• 
  Blaszki starszego owocnika
• 
  Zarodniki
• 
  Młode owocniki
• 
• 

Występowanie i siedlisko

Najliczniej notowany w Ameryce Północnej, Europie i Australii, ale występuje także w Azji, Ameryce Środkowej (na wyspie Puerto Rico) i w Republice Południowej Afryki^[6].

Rośnie od wiosny do późnej jesieni (maj-październik), zwykle na nawożonych łąkach i trawnikach, uprawianych darniach, trawiastych przydrożach. Podczas sprzyjającej pogody grzyb pojawia się zaraz po skoszeniu łąk. Rośnie pojedynczo i w grupach. Jest częsty, łatwy jednak do przeoczenia ze względu na niewielkie rozmiary^[5].

Znaczenie

Naziemny grzyb saprotroficzny^[3]. Grzyb niejadalny. Wbrew szeroko rozpowszechnionemu mniemaniu grzyb zawiera tylko śladowe ilości psylocybiny^[5].