Krócieniec urzeźbiony

Krócieniec urzeźbiony^[1] (Rhyncolus sculpturatus) – gatunek chrząszcza z rodziny ryjkowcowatych i podrodziny trzeni. Zamieszkuje Europę i Azję Zachodnią. Zasiedla martwe, butwiejące drewno drzew liściastych i iglastych.

Krócieniec urzeźbiony

Rhyncolus sculpturatus
J. Waltl, 1839
Imago
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Nadrodzina	ryjkowce
Rodzina	ryjkowcowate
Podrodzina	trzenie
Plemię	Rhyncolini
Podplemię	Rhyncolina
Rodzaj	Rhyncolus
Podrodzaj	Rhyncolus s.str.
Gatunek	krócieniec urzeźbiony
Synonimy
Rhyncolus sculpturatus Waltl, 1839 Rhyncolus nitidipennis Thomson, 1865 Rhyncolus dalmatinus Desbrochers, 1892

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1839 roku przez Josepha Waltla^[2].

Morfologia

Chrząszcz o ciele długości od 3,2 do 4 mm^[3], w zarysie owalnym^[1]. Ubarwiony jest czarnobrunatnie z czerwonobrunatnymi odnóżami i czerwonobrunatnymi czułkami o buławkach wyraźnie jaśniejszych niż reszta biczyków^[3]. Punktowanie głowy jest grube i gęste^[1]. Ryjek jest tak szeroki jak głowa, wyraźnie krótszy niż u nasady szeroki, ku przodowi zwężony, u samca przeciętnie krótszy i grubszy niż u samicy. Oczy są wypukłe słabiej i równomierniej niż u krócieńca wysmukłego. Czułki są przysadziste, o drobnych buławkach i siedmioczłonowej pozostałej części biczyka. Przedplecze może być od niewiele szerszego niż dłuższego do nieco dłuższego niż szerszego, na przedzie jest słabo przewężone^[3]. Powierzchnia przedplecza jest grubo i gęsto punktowana^[1]; punkty w jego części środkowej są okrągłe i trzykrotnie większe od tych w wydzielonej przewężeniem części przedniej. Tarczka jest widoczna. Pokrywy mają rzędy z punktami mniejszymi niż u krócieńca wysmukłego, a międzyrzędy słabiej wypukłe niż u tego gatunku. Międzyrzędy od czwartego wzwyż mają krawędzie wewnętrzne zaostrzone, a zewnętrzne spłaszczone. Odnóża mają wąskie stopy. Samiec ma wgłębienie u nasady odwłoka^[3].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla lasy iglaste, liściaste i mieszane oraz stare parki i ogrody^[4]. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe zasiedlają martwe, butwiejące drewno drzew. Podawane były z brzóz, buków, dębów, lip, olsz, sosen, świerków, topoli osiki i wiązów^[3][4]. Owady dorosłe spotyka się w ciągu całego roku. Rójkę odbywają w maju i czerwcu. Zimują pod korą drzew i w drewnie^[1].

Gatunek zachodniopalearktyczny, w Europie znany z Hiszpanii, Andory, Francji, Holandii, Niemiec, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Chorwacji, Grecji oraz europejskich części Turcji i Rosji^[2]. W Skandynawii sięga aż po koło podbiegunowe. Na wschodzie sięga po azjatycką Turcję i zachodnie Zakaukazie^[4][3].

W Polsce jest gatunkiem rzadszym od krócieńca czarnego i wysmukłego^[1], podawanym z nielicznych i rozproszonych stanowisk, z wielu nienotowanym od XIX wieku^[4]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony został ze statusem bliskiego zagrożenia wyginięciem (NT)^[5].