Kropidlak zielony

Kropidlak zielony (Aspergillus glaucus (L.) Link) – gatunek grzybów z rodziny kropidlakowatych (Aspergillaceae)^[1]. Mikroskopijny grzyb strzępkowy, łagodnie chorobotwórczy, ale mający wiele przydatnych potencjalnych zastosowań w medycynie i produkcji artykułów spożywczych^[2].

Kropidlak zielony

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	kropidlakowce
Rodzina	kropidlakowate
Rodzaj	kropidlak
Gatunek	kropidlak zielony
Nazwa systematyczna
Aspergillus glaucus (L.) Link Mag. Gesell. naturf. Freunde, Berlin 3(1-2): 16 (1809)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Aspergillus, Aspergillaceae, Eurotiales, Eurotiomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Takson ten po raz pierwszy opisał Karol Linneusz w 1753 r. nadając mu nazwę Mucor glaucus. Obecną, akceptowaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Johann Heinrich Friedrich Link w 1809 r.^[1]

Ma co najmniej 23 synonimy. Niektóre z nich^[3]:

• Aspergillus herbariorum (Weber ex F.H. Wigg.) E. Fisch. 1897
• Aspergillus minor (L. Mangin) Thom & Raper 1941
• Aspergillus olivascens (Sacc.) Mussat 1901
• Eurotium herbariorum (Weber ex F.H. Wigg.) Link ex Nees 1816
• Eurotium manginii Thom & Raper ex Bilaĭ & Koval 1988
• Eurotium minus (L. Mangin) Subram 1972
• Monilia glauca (L.) Pers. 1794
• Mucor herbariorum Weber ex F.H. Wigg. 1780
• Pyrobolus herbariorum (Weber ex F.H. Wigg.) Kuntze 1891

Morfologia i fizjologia

Aspergillus glaucus jest bardzo wytrzymałym grzybem kserofilnym, zdolnym do przetrwania w wielu różnych środowiskach. Rozwija się w temperaturze od 4 do 37 °C, co pozwala mu dobrze rosnąć zimą. Optymalny zakres temperatur dla wzrostu wynosi jednak od 24 do 25 °C. W tych temperaturach osiąga dojrzałość w czasie od jednego do trzech tygodni. Jest to również jeden z najbardziej osmotolerancyjnych grzybów w swoim rodzaju, zdolny jest bowiem do rozwoju przy stężeniu sacharozy 60%. Dzięki temu może rozwijać się w bardzo słodkich syropach i artykułach spożywczych^[4].

Tworzy pleśń o barwie od żółtej do zielonej. Ma nitkowate, cienkościenne, szkliste i septowane strzępki z główkowatymi konidioforami o okrągłym lub eliptycznym przekroju i średnicy od 5 do 6,5 μm. Konidiofory mają długość od 200 do 350 μm, gładkie ścianki i zabarwienie od bezbarwnego do jasnobrązowego. Główki konidioforów kuliste lub prawie kuliste, jednorzędowe o średnicy od 15 do 30 μm z promieniście wyrastającymi fialidami. Worki 8-zarodnikowe^[5].

Ekologia

Małe wymagania ekologiczne powodują, że Aspergillus glaucus występuje na całym świecie. Jest jednym z niewielu grzybów, które można znaleźć w środowiskach arktycznych w ekstremalnie niskich temperaturach. Z tego też powodu często jego zarodniki występują w powietrzu zimą^[2]. Ponadto A. glaucus może rozwijać się w środowiskach o niskiej wilgotności, co pozwala mu występować na suchych obszarach. Jest również polifagiem mogącym korzystać z wielu różnych źródeł pożywienia. Dobrze rośnie na różnych produktach spożywczych, w tym na kukurydzy, pszenicy, rybach, maśle i jajach. Może również przetrwać w żywności, takiej jak dżemy i galaretki, bardzo słodkich substancjach, w których większość innych grzybów nie może się rozwijać ze względu na swoją osmotolerancję^[4].

Chorobotwórczość

Wywołuje chorobę zwaną aspergilozą^[6]. Kilka szczepów Aspergillus glaucus może wytwarzać mykotoksyny. Istnieje co najmniej jeden zarejestrowany przypadek, w którym gatunek ten spowodował śmiertelną infekcję mózgu^[7]. A.glaucus nie jest jednak uważany za bardzo chorobotwórczy, ponieważ jego wzrost jest ograniczony przez temperatury powyżej 35 °C^[4]. Ponadto, nawet jako patogen, nie jest uważany za bardzo niebezpieczny, ponieważ jest bardzo podatny na leczenie przeciwgrzybicze^[8]. Wiadomo, że jest alergenem i środkiem drażniącym, a także powoduje zapalenie płuc i różne formy zapalenia skóry^[9].

Zastosowania

• Aspergillus glaucus jest wykorzystywany do wytwarzania popularnego w japońskiej kuchni katsuobushi. Ten produkt spożywczy otrzymuje się z wiórów wędzonej i sfermentowanej ryby. W końcowej fazie przygotowania hodowlą A. glaucus spryskuje się te skrawki ryby poddając je fermentacji. W 2006 r. w badaniach naukowych wykryto jednak, że produkt po tej fermentacji zawiera pewne ilości wytwarzanej przez grzyb mykotoksyny kwasu beta-nitropropionowego^[10].
• Wytwarzana przez A. glaucus mykotoksyna aspergiolid A może być wykorzystana jako środek przeciwnowotworowy^[11].
• Ze względu na zdolność rozwoju w niskich temperaturach A. glaucus jest potencjalnym źródłem enzymów zdolnych do funkcjonowania w niskich temperaturach, jednak badania w tej dziedzinie są jeszcze mało zaawansowane^[12].