Leon Berenson

Leon Berenson (ur. 27 lipca 1882 w Warszawie, zm. 22 kwietnia 1941 tamże) – polski prawnik żydowskiego pochodzenia, obrońca w licznych procesach politycznych PPS-u, członek loży wolnomularskiej w Warszawie w czasach II Rzeczypospolitej^[1].

Leon Berenson

Leon Berenson w trakcie procesu brzeskiego 1931
Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1882 Warszawa, Królestwo Polskie
Data i miejsce śmierci	22 kwietnia 1941 Warszawa, Polska pod okupacją III Rzeszy
Miejsce spoczynku	Cmentarz żydowski
Odznaczenia

Grób Leona Berensona na Cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie

Życiorys

Odbył studia prawnicze na Sorbonie. Później praktykował u Stanisława Patka. W latach 1905–1908 bronił przed rosyjskimi sądami rewolucjonistów z PPS i SDKPiL, wśród nich m.in. Józefa Montwiłł-Mireckiego i Henryka Barona, którzy zostali skazani na śmierć i powieszeni w Cytadeli Warszawskiej, a także Feliksa Dzierżyńskiego. W latach 1907–1910 należał do grona rady obrony politycznej. Od 1905 członek Koła Obrońców Politycznych i jego aktywny uczestnik.

Był jednym z całego zespołu młodych adwokatów pod kierownictwem Stanisława Patka, występujących bezinteresownie w procesach politycznych. Oprócz Berensona w Kole Obrońców Politycznych i wokół niego skupiło się grono przyszłych luminarzy polskiej palestry w okresie międzywojennym, takich jak Eugeniusz Śmiarowski, Kazimierz Sterling, Wacław Szumański, Henryk Landy, Stanisław Rundo, Emil Stanisław Rappaport, Wacław Makowski, Bronisław Sobolewski i Jerzy Skokowski.

W 1915 został członkiem Rady Miejskiej Warszawy. Był pracownikiem Komisji do Spraw Więziennych Tymczasowej Rady Stanu^[2].

W 1918 przebywając w Moskwie pod rządami bolszewików skutecznie interweniował u ówczesnego szefa Czeki, swego byłego klienta, Feliksa Dzierżyńskiego, m.in. doprowadzając do uwolnienia aresztowanego Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. Po rozpadzie małżeństwa Berensonów, Bronisława Berenson została żoną Wieniawy, któremu urodziła córkę.

W latach 1920–1923 pełnił funkcję radcy prawnego poselstwa polskiego w Waszyngtonie. Później pracował także w konsulacie polskim w Charkowie. W latach 1931–1933 był obrońcą Norberta Barlickiego i Adama Pragiera w procesie brzeskim, a w 1932 obrońcą Juliana Blachowskiego, zabójcy dyrektora Zakładów Żyrardowskich^[3]. W 1937 związał się ze Stronnictwem Demokratycznym.

Wybuch II wojny światowej zastał go w Warszawie. Pomimo oferowanej mu pomocy zrezygnował z ucieczki i ukrycia. Na rozkaz władz okupacyjnych został przesiedlony do warszawskiego getta, gdzie zamieszkał w małym pokoju przy ulicy Ogrodowej. Odrzucił proponowaną mu funkcję komendanta Żydowskiej Służby Porządkowej w warszawskim getcie. Zmarł we śnie w nocy z 22 na 23 kwietnia 1941. Pochowany został w obecności bliskich na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 24, rząd 2)^[4][5].

Wybrane publikacje

• Ogólne zasady więziennictwa, Warszawa 1917
• Wewnętrzna organizacya rad miejskich, Warszawa ZMKP 1919
• Z sali śmierci. Wrażenia obrońcy politycznego, Warszawa F. Hoesick 1929

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)^[6][7]
• Złoty Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)^[8][9]

Upamiętnienie

Jego imieniem w 1979 nazwano ulicę znajdującą się na terenie obecnej dzielnicy Białołęka w Warszawie^[10].