Lotnisko Opole-Polska Nowa Wieś

Lotnisko Opole-Polska Nowa Wieś (kod IATA: QPM, kod ICAO: EPOP) – lotnisko sportowe Aeroklubu Opolskiego imienia Lotników Powstania Warszawskiego z polem wzlotów o nawierzchni naturalnej. Od 1971 figuruje w ewidencji lotnisk Urzędu Lotnictwa Cywilnego poz. 31 (nr rejestracyjny 34)^[1]. Zlokalizowane jest w Polskiej Nowej Wsi, w odległości 15 km od centrum Opola, na terenie gminy Komprachcice.

Lotnisko
Opole-Polska Nowa Wieś

Drewniany hangar – obecnie należy do Aeroklubu Opolskiego
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Miejscowość	Polska Nowa Wieś
Typ	sportowe
Właściciel	Aeroklub Opolski
Data otwarcia	1937
Kod IATA	QPM
Kod ICAO	EPOP
Strefa czasowa	UTC +1
Wysokość	188 m n.p.m.
Drogi startowe
Kierunek 07/25: trawa, 750 × 100 m Kierunek 13L/31R: trawa, 650 × 100 m Kierunek 13R/31L: trawa, 650 × 100 m
Położenie na mapie gminy Komprachcice QPM
Położenie na mapie Polski QPM
Położenie na mapie województwa opolskiego QPM
Położenie na mapie powiatu opolskiego QPM
50°38′00″N 17°46′54″E

Dane lotniska

Lotnisko użytku wyłącznego^[1]. Operacje lotnicze wyłącznie za pisemną zgodą Zarządzającego^[2].

• Lotnisko: Polska Nowa Wieś k/Opola – EPOP
• Lokalizacja (WGS–84):
  • 50° 38' 00,00„ N
  • 17° 46' 54,00" E
• Częstotliwość lotniska: 122.360 MHz – Opole Radio
• Elewacja pasa startowego: 188 m / 617 ft n.p.m.
• Lotnisko posiada trzy trawiaste drogi startowe w ramach pola wzlotów:
  • centralną na kierunku 07/25 o wymiarach 750 × 100 m
  • dwie równoległe do siebie, wytyczone na lewo i prawo od centralnej:
    • na kierunku 13L/31R o wymiarach 650 × 100 m
    • na kierunku 13R/31L o wymiarach 650 × 100 m
• Nośność nawierzchni darniowej (MTOW): 5700 kg
• Czynne okresowo, od wiosny do jesieni w godzinach od poniedziałku do piątku 08.00–16.00 LMT, w soboty i w niedziele oraz w dni wolne od pracy.

Źródło:^[3].

Na terenie lotniska znajduje się hangar i budynek biurowy aeroklubu. Lotnisko sąsiaduje z jednostką wojskową 5362. Lotnisko ma połączenie z Opolem miejską linią autobusową nr 8 (przystanek około 1 km od lotniska).

Leśna Baza Lotnicza

Leśna Baza Lotnicza Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach (maj 2021)

Na terenie lotniska stacjonuje Leśna Baza Lotnicza Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Katowicach. Regularnie stacjonują: 1 samolot PZL M18 Dromader i 1 śmigłowiec Mi-2^[4].

Śmigłowcowa Baza LPR

Regionalna baza Lotniczego Pogotowia Ratunkowego (maj 2017)

30 listopada 2016 o godzinie 10:00 odbyło się uroczyste otwarcie nowej bazy Śmigłowcowej Służby Ratownictwa Medycznego w której rozpoczął się stały dyżur załogi na lotnisku w Polskiej Nowej Wsi. Baza w Opolu stała się 21. stałą bazą Śmigłowcowej Służby Ratownictwa Medycznego (HEMS) i czwartą otwartą w listopadzie 2016^[5]. Załogi dyżurują codziennie od godz. 7.00 do 20.00.^[6] Skład załogi śmigłowca ratunkowego to pilot, ratownik medyczny/pielęgniarz i lekarz – Ratownik 23^[7].

Historia

Obszar pod przyszłe lotnisko zakupiono z rąk prywatnych oraz od Nadleśnictwa Tułowice (Oberförsterei Tillowitz). Miejsce z trzech stron było otoczone lasem, a kilka stojących tam budynków mieszkalnych wykupiono, mieszkańcom natomiast wybudowano domy w innej części wsi.

(marzec 2022)

Budowa lotniska rozpoczęła się w 1936. Oficjalnie miało to być jedno z wielu w tej części Śląska lotnisk sportowych (Fliegerhorst Neudorf O/S.), ale planowanych przez Naczelne Dowództwo Wehrmachtu i umiejscowianych w miejscach ważnych strategicznie. Podobne powstały m.in. w Kamieniu Śląskim (Fliegehorst Groß Stein), w Otmicach-Izbicku (Fliegerhorst Stubendorf) czy Ligocie Dolnej koło Góry św. Anny (Fliegehorst Nieder Ellguth). Dużym atutem była bliskość granicy z Polską (15–20 minut lotu), dzięki czemu mogło być wykorzystywane nie tylko do szkolenia pilotów i jako baza zaopatrzeniowa, ale również w akcjach zbrojnych.

Podczas budowy do niezbędnych prac zatrudniano miejscowych chłopów. Pole startowe miało powierzchnię 800 na 750 metrów, powstało wiele drewnianych baraków, stawianych na granitowo-ceglanych podmurówkach (w jednym znajdowało się kasyno oficerskie, w innym szpital polowy i izba chorych). Do lotniska doprowadzono nitkę kolejową, która łączyła się z linią Opole-Nysa. Na obrzeżach powstały 23 bunkry-magazyny (Munitionslager) na amunicję oraz bomby lotnicze. Następnie wybudowano trzy hangary tunelowe stalowe i jeden drewniany, liczne pomieszczenia zaopatrzeniowe, zbiorniki na materiały płynne oraz duże zaplecze gospodarczo-kwaterunkowe. Z założenia lotnisko miało być samowystarczalne.

Uroczystego otwarcia dokonano w roku 1937. W 1939 do Fliegerhorst Neudorf O/S. przeniesiono tzw. „sportową Grupę Lotniczą” (Lutfsportgruppe) z lotniska Jeżów Sudecki (Grunau) ze słynną pilotką doświadczalną Hanną Reitsch w składzie. W trakcie kampanii wrześniowej z lotniska startowały samoloty i bombowce, a lotnisko odwiedził sam Adolf Hitler (10 września) oraz Hermann Göring (12 września), który przyleciał samolotem Focke-Wulf Fw 200 „Condor” o nazwie własnej Grenzmark, będącym wówczas najnowocześniejszą niemiecką maszyną używaną przez sztab wodza Rzeszy.

Przy lotnisku utworzono szkołę lotniczą (Flugschule A/B 116 Neudorf O/s.), następnie przeniesiono ją, a w jej miejsce otworzono szkołę pilotów wojskowych FFS A/B 4 (Flugzeugführerschule). Szkolenie odbywało się na samolotach jednosilnikowych. Do szkolenia na szybowcach wykorzystywano lotnisko zamiejscowe szkoły w Otmicach^[8]. Zapotrzebowanie na pilotów wpływało na intensywność szkoleń i ich poziom – mieszkańcy okolicznych wsi nazywali pieszczotliwie adeptów Asphaltpiloten (asfaltowi piloci). Szkoła działała do końca 1944.

W czasie II wojny światowej do Fliegerhorst Neudorf O/S należała nieczynna od 1925 kopalnia torfu (Das Goldmoor)^[9] znajdująca się około 5 km na południowy zachód od lotniska i ok. 1,3 km na północ od dzisiejszej wsi Szydłów. Obszar dawnych wybierzysk (nieużytkowanej kopalni) wykorzystywano w charakterze poligonu do treningu celności zrzucania bomb na samolotach Ju-87 oraz strzelania z broni pokładowej w lotach koszących na myśliwcach^[10]. Zachował się żelbetonowy bunkier obserwacyjny, służący za schron dla żołnierzy z obsługi naziemnej poligonu, pełniących tu swoje obowiązki (obsługa radiostacji itp.). Na terenie byłego poligonu znajduje się również kapliczka upamiętniająca wypadek lotniczy. W 1944, 700 m na północ od bunkra doszło do zderzenia 2 samolotów Messerschmitt Bf 109, w której śmierć poniósł uczeń-pilot lub dwóch pilotów^[11]. Obecnie fragment byłego poligonu jest rezerwatem przyrody Złote Bagna^[12].

1 września 1939 o godzinie 14.15 z lotniska w Polskiej Nowej Wsi wystartowały samoloty 6. eskadry II/77 StG; z zadaniem zbombardowanie stacji kolejowej w Siemkowicach oraz szlaków kolejowych na długości od Warty aż po rozgałęzienie torów Wieluń – Szczerców. Zadanie zostało wykonane^[13].

Wybrane niemieckie jednostki lotnicze stacjonujące na lotnisku Neudorf-Oppeln – lista niepełna

od	do	oznaczenie jednostki	samoloty
wrzesień 1938	październik 1938	IV./KG 254 (IV. Gruppe des Kampfgeschwaders 254)	He 111, Bf-109
sierpień 1939	wrzesień 1939	Stab, I., II./St.G. 77 (Stab, I. und II. Gruppe des Sturzkampfgeschwaders 77)	Ju 87
wrzesień 1939	wrzesień 1939	Stab/KG 26	He 111
wrzesień 1939	wrzesień 1939	I./KG 53	He 111
wrzesień 1939	wrzesień 1939	IV./KG z.b.V. 1 [IV. Gruppe des Kampfgeschwaders zu besonderen Verwendung 1 (Transportflieger)]	b.d.
listopad 1939	marzec 1940	III./KG 55	He 111, Bf 109
grudzień 1939	czerwiec 1941	FFS A/B 116 (Flugzeugführerschule A/B 116)	b.d.
styczeń 1942	styczeń 1942	Werft-Kp. 32/VIII (częściowo)	b.d.
18 września 1941	16 stycznia 1945	FFS A/B 4 potem FFS A4	b.d.
listopad 1941	sierpień 1944	III./NJG 3 (III. Grupe Nachtjagdgeschwader 3)	Bf-190, Ju 88, Ta 157
luty 1943	marzec 1944	Platzkommando A3/VIII	b.d.
kwiecień 1943	b.d.	Transport-Kolonne der Luftwaffe 29/VII	b.d.
maj 1943	b.d.	Transport-Kolonne der Luftwaffe 19/XVII	b.d
maj 1943	b.d.	Transport-Kolonne der Luftwaffe 22/XVII	b.d.
lipiec 1943	sierpień 1943	I./ZG 1 (I. Gruppe des Zerstörergeschwaders 1)	b.d.
październik 1943	marzec 1944	Stab, III./ZG 26	Ar 68f, Bf 110, Ju 88C
listopad 1943	kwiecień 1944	4.(Pz.)/SG 152	b.d.
styczeń 1944	luty 1944	III./SG 10 (III. Gruppe des Schnellkampfgeschwaders 10)	Fw 190
styczeń 1944	styczeń 1945	Werft-Abt. 10/VIII	b.d.
kwiecień 1944	styczeń 1945	Flughafen-Bereichs-Kommando 4/VIII	b.d.
czerwiec 1944	lipiec 1944	III./JG 1	b.d.
czerwiec 1944	lipiec 1944	I./JG 3	b.d.
lipiec 1944	sierpień 1944	Stab/JG 53	Bf 109 E
sierpień 1944	październik 1944	I./JG 5	Bf 109, Fw 190
wrzesień 1944	listopad 1944	I./LG 1	b.d.
wrzesień 1944	wrzesień 1944	Werft-Abt. 107/VIII	b.d.
październik 1944	grudzień 1944	Stab, II./JG 11	b.d.

Źródło:^[14].

W styczniu 1945 lotnisko znalazło się w zasięgu ostrzału Armii Czerwonej. Ostatnimi hitlerowskimi jednostkami, które opuściły teren 19 marca 1945 były estońskie oddziały Waffen-SS. Czerwonoarmiści zajęli je praktycznie bez walki.

Obecnie teren byłego Fliegerhorst Neudorf O/S. należy do Aeroklubu Opolskiego, ale część pozostaje w rękach wojska. Wiele budynków istnieje do dzisiaj – drewniany hangar Luftwaffe służy cywilom, pozostałe wojsku. W pobliskim lesie znajdują się ruiny innych budynków; linia kolejowa do jednostki wojskowej jest cały czas czynna.

W roku 1984 na lotnisku wydarzyła się katastrofa lotnicza, w której zginęło 12 osób.

W literaturze

Na lotnisku Polska Nowa Wieś jest osadzona fabuła powieści Modliszka^[15], a także kilku opowiadań opartych na autentycznych wydarzeniach z historii lotniska (m.in. Fliegerhorst Neudorf) autorstwa byłego członka Aeroklubu Opolskiego Aleksandra Sowy^[16].

Zobacz też

• Lotniska w Polsce