Lotnisko

Lotnisko – wydzielony obszar na lądzie, wodzie lub innej powierzchni, w całości lub w części przeznaczony do wykonywania startów, lądowań i naziemnego lub nawodnego ruchu statków powietrznych, wraz ze znajdującymi się w jego granicach obiektami i urządzeniami budowlanymi o charakterze trwałym, wpisany do rejestru lotnisk^[1][2]. Ich wyposażenie zróżnicowane jest w zależności od liczby odprawianych pasażerów i przeładowywanych towarów. Lotniska oznaczane są trzyliterowym kodem IATA oraz czteroliterowym kodem ICAO.

Ten artykuł dotyczy portu lotniczego. Zobacz też: inne znaczenia słowa „lotnisko”.

Wnętrze wieży kontroli lotów bazy lotnictwa Misawa Air Base w Japonii

Wieże kontroli ruchu lotniczego portu lotniczego Amsterdam-Schiphol

Przykładowa przywieszka na bagaż dołączana w czasie odprawy pasażera

Lotnisko oraz jego strefa ochronna zajmują znaczne obszary, wyłączając z użytkowania znaczny areał gruntów. Zamieszkiwanie w jego pobliżu może być szkodliwe dla zdrowia z powodu zanieczyszczeń powietrza oraz hałasu.

Terminologia

Ze względu na dostępność dla użytkowników wyróżnia się lotniska użytku publicznego i lotniska użytku wyłącznego^[1].

W zależności od wielkości lotnisk i ich funkcji mówi się o:

• portach lotniczych – lotniska użytku publicznego wykorzystywane do lotów handlowych
  • krajowe – obsługujące pasażerów na liniach wewnątrzkrajowych,
  • międzynarodowe,
  • międzykontynentalne,
• lądowiskach – raczej prowizorycznych, bez zabudowań portowych, obsługujące głównie helikoptery (śmigłowce) oraz małe samoloty,
• portach śmigłowcowych (heliportach),
• lotniskach wojskowych (Wojskowych Portach Lotniczych wchodzących w skład baz lotniczych).
• lotniska miejskie (ang. city airport) – obsługujące małe samoloty pasażerskie oraz śmigłowce, niwelują ruch małych samolotów na większych portach lotniczych w okolicy.

Infrastruktura

W obrębie lotniska można wyróżnić część służącą technicznej obsłudze samolotów w czasie startów i lądowań: pasy startowe, drogi kołowania, płyty postoju samolotów, hangary, wieża kontroli lotów, urządzenia naprowadzające, oraz część służącą obsłudze pasażerów, czyli terminale lotnicze.

Porty lotnicze zlokalizowane są przy dużych aglomeracjach miejskich. Ze względu jednak na to, że zajmują one duże powierzchnie, położone są zazwyczaj w pewnej odległości od centrów miast, które obsługują. Niekiedy położone są poza ich granicami administracyjnymi.

Historia

Pierwsze miejsca przystosowane do startów i lądowań samolotów wyznaczano na płaskich polach o nawierzchni gruntowej lub trawiastej, bez wyznaczonych dróg startowych – lądowano pod dowolnym kątem, w zależności np. od warunków atmosferycznych. Infrastruktura lotniska w początkach lotnictwa składała się zazwyczaj jedynie z hangaru, często posiadały widownie umożliwiające wykorzystanie lotniska w celach rozrywkowych. Jednym z pierwszych lądowisk tego typu było lotnisko Taliedo w Mediolanie, otwarte w 1910, przekształcone w 1920 w port lotniczy o zastosowaniu komercyjnym.

Na rozwój lotnisk ogromny wpływ miała I wojna światowa – na potrzeby militarne zbudowano wiele lądowisk, rozpoczęto również prace nad urządzeniami naprowadzającymi. Po wojnie wiele z tych lotnisk przekształcono na cywilne. Jednym z pierwszych takich lotnisk było lotnisko Le Bourget koło Paryża. Pierwsze lotnisko z terminalem pasażerskim, przeznaczone wyłącznie dla lotnictwa cywilnego, wybudowano w 1922 w Królewcu w ówczesnych Niemczech. Oświetlone pasy startowe pojawiły się w drugiej połowie lat 20. XX wieku.

Na świecie istnieje około 2000 lotnisk wszelkiego rodzaju. Największy ruch na nich wykonuje się w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Natomiast każdy z wielkich portów lotniczych na tych kontynentach ma większy wskaźnik ruchu cargo niż wszystkie lotniska afrykańskie. Organizacja, która zrzesza lotniska na świecie, to Airport Council International – ACI. Prowadzi ona negocjacje między przewoźnikami i lotniskami oraz opracowuje standaryzację procedur zabezpieczeń operacji lotniczych. Na jej liście jest 591 operatorów którzy posiadają 1861 lotnisk w 177 państwach. W 2013 roku, według raportu ACI, obsłużonych zostało 5 700 000 000 pasażerów i 92 000 000 miliony ton ładunku. Wyznacznik wzrostu ruchu może być traktowany jako wskaźnik rozwoju gospodarczego^[3].

W okresie lat 2004 do 2013 liczba pasażerów wzrosła z 3 660 000 000 do 5 710 000 000, czyli o 54%, a towarów z 73 900 000 ton do 92 100 000, czyli o 25%^[4].

Największe porty lotnicze

Według ruchu pasażerskiego ogółem (2018)^[5]

Pozycja	Port lotniczy	Państwo	Położenie	Kod IATA/ICAO	Liczba pasażerów
1.	port lotniczy Atlanta – Hartsfield-Jackson		Atlanta, Georgia, USA	ATL/KATL	107 mln
2.	Port lotniczy Pekin		Chaoyang, Pekin, ChRL	PEK/ZBAA	100,9 mln
3.	Port lotniczy Dubaj		Dubaj, Zjednoczone Emiraty Arabskie	DXB/OMDB	89,1 mln
4.	Port lotniczy Los Angeles		Los Angeles, Kalifornia, USA	LAX/KLAX	87,5 mln
5.	Port lotniczy Tokio-Haneda		Ōta, Tokio, Japonia	HND/RJTT	86 mln
6.	Port lotniczy Chicago-O’Hare		Chicago, Illinois, USA	ORD/KORD	83,2 mln
7.	Port lotniczy Londyn-Heathrow		Hillingdon, Wielki Londyn, Wielka Brytania	LHR/EGLL	80,1 mln
8.	Port lotniczy Hongkong		Chek Lap Kok, New Territories, Hongkong, ChRL	HKG/VHHH	74,5 mln
9.	Port lotniczy Szanghaj-Pudong		Pudong, Szanghaj, ChRL	PVG/ZSPD	74 mln
10.	Port lotniczy Paryż-Roissy-Charles de Gaulle		Roissy, Tremblay-en-France, Francja	CDG/LFPG	72,2 mln

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Lotnisko

Zobacz hasło lotnisko w Wikisłowniku

• lotniska w Polsce
• porty lotnicze w Polsce
• lotnisko pozorne
• drogowy odcinek lotniskowy (DOL)