Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Mário Soares
polityk portugalski Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Mário Alberto Nobre Lopes Soares (ur. 7 grudnia 1924 w Lizbonie[1], zm. 7 stycznia 2017 tamże[2]) – portugalski polityk, prawnik i nauczyciel, działacz opozycyjny, więzień polityczny. Parlamentarzysta krajowy, eurodeputowany V kadencji, minister, w latach 1976–1978 i 1983–1985 premier, a od 1986 do 1996 prezydent Portugalii.
_Grand_Gwanghwa_Medal_ribbon.gif){kind=small}
_Ribbon.svg){kind=small}
_-_ribbon_bar.png){kind=small}
.svg){kind=small}
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Rodzina
Syn João Lopesa Soaresa i Elisy Nobre Soares. Jego ojciec był nauczycielem i politykiem okresu Pierwszej Republiki Portugalskiej. W 1949 Mário Soares zawarł związek małżeński z Marią Barroso[3], która zmarła w 2015[4]. Miał dwoje dzieci – córkę Isabel Soares i syna João Soaresa[3].
Działalność do lat 70.
Od czasów studenckich był zaangażowany w działalność środowisk opozycyjnych wobec dyktatury Antónia de Oliveiry Salazara[3][5]. Do 1951 związany z Portugalską Partią Komunistyczną[6]. Był dyrektorem akademii młodych komunistów w Lizbonie i prezesem sekcji młodzieżowej Movimento de Unidade Democrática. W 1949 pełnił funkcję sekretarza generała José Nortona de Matosa[7]. Na Uniwersytecie Lizbońskim ukończył historię i filozofię (1951), a także prawo (1957). Pracował jako nauczyciel w szkole średniej oraz jako dyrektor założonego przez swojego ojca Colégio Moderno. W 1957 uzyskał uprawnienia adwokata, podejmując praktykę w tym zawodzie[3][7].
Współpracował w dalszym ciągu z kolejnymi grupami opozycyjnymi, był liderem działającej w latach 50. organizacji Resistência Republicana e Socialista[6]. Był obrońcą w procesach politycznych i prawnikiem generała Humberta Delgado, niezależnego kandydata w wyborach prezydenckich w 1958, zamordowanego w 1965. W 1964 utworzył organizację polityczną pod nazwą Acção Socialista Portuguesa. Reprezentował opozycyjne środowiska w wyborach parlamentarnych w latach 60. Za swoją działalność polityczną był dwanaście razy aresztowany przez funkcjonariuszy policji politycznej PIDE, łącznie więziony przez około trzy lata. W 1968 bez procesu zesłany na Wyspę Świętego Tomasza, dwa lata później zezwolono mu na wyjazd do Francji[3][5]. Na emigracji praktykował w zawodzie prawnika, zajmował się także działalnością akademicką na uniwersytetach w Vincennes i Rennes[7].
Działalność od lat 70.
19 kwietnia 1973 w niemieckiej miejscowości Bad Münstereifel współtworzył na bazie ASP Partię Socjalistyczną[3]. Stanął na jej czele jako sekretarz generalny, kierując tym ugrupowaniem nieprzerwanie do 1985. Od 1974 był jednocześnie wiceprzewodniczącym Międzynarodówki Socjalistycznej[7].
Do Portugalii powrócił po zwycięstwie rewolucji goździków w kwietniu 1974[3]. W rządach przejściowych pełnił początkowo funkcję ministra spraw zagranicznych (1974–1975), następnie ministra bez teki (1975)[7]. W 1975 uzyskał mandat posła do konstytuanty, w 1976 po raz pierwszy wybrany do Zgromadzenia Republiki[5], utrzymując mandat poselski w kolejnych wyborach w 1979, 1980, 1983 i 1985[8].
Od 23 lipca 1976 do 28 sierpnia 1978 po raz pierwszy sprawował urząd premiera, stojąc na czele dwóch gabinetów[7]. Od 1977 pełnił jednocześnie obowiązki ministra spraw zagranicznych[9]. Od 9 czerwca 1983 do 6 listopada 1985 po raz drugi stał na czele portugalskiego rządu[7].
W 1986 wystartował w wyborach prezydenckich. W pierwszej turze otrzymał 25,4% głosów, przegrywając z Diogo Freitasem do Amaral, którego poparło 46,3% głosujących. W drugiej turze Mário Soares zwyciężył swojego kontrkandydata z wynikiem 51,2% głosów[10]. Zaprzysiężony został 9 marca 1986[7]. W 1991 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję, mając poza socjalistami poparcie także ze strony Partii Socjaldemokratycznej. Zwyciężył wówczas w pierwszej turze, otrzymując 70,3% głosów[10].
Drugą kadencję prezydencką zakończył 9 marca 1996, kiedy to zastąpił go Jorge Sampaio. Z urzędu wszedł w skład Rady Stanu. Reaktywował założoną w 1991 fundację swojego imienia, a także stanął na czele fundacji Fundação Portugal-África[3]. W wyborach w 1999 z listy Partii Socjalistycznej uzyskał mandat posła do Parlamentu Europejskiego V kadencji, który wykonywał do 2004. Był członkiem frakcji socjalistycznej oraz Komisji Spraw Zagranicznych, Praw Człowieka, Wspólnego Bezpieczeństwa i Polityki Obronnej[1].
W 2006 ponownie kandydował w wyborach prezydenckich z poparciem PS. W głosowaniu zajął trzecie miejsce z wynikiem 14,3% głosów[10].
Zmarł 7 stycznia 2017 w Lizbonie, po jego śmierci ogłoszono trzydniową żałobę narodową[2][11]. Jego pogrzeb państwowy odbył się 11 stycznia 2017, Mário Soares został pochowany na stołecznym cmentarzu Prazeres[12].
Remove ads
Odznaczenia i wyróżnienia
Podsumowanie
Perspektywa
- Odznaczenia krajowe
Jako prezydent Portugalii z urzędu został Wielkim Mistrzem[13] Wstęgi Trzech Orderów, Orderu Wieży i Miecza, Orderu Chrystusa, Orderu Avis, Orderu Świętego Jakuba od Miecza, Orderu Infanta Henryka, Orderu Wolności, Orderu Zasługi, Orderu Edukacji Publicznej.
W 2024 pośmiertnie nadano mu Wielki Łańcuch Orderu Camõesa[13].
- Odznaczenia zagraniczne
- Wielka Złota na Wstędze Odznaka Honorowa za Zasługi dla Republiki Austrii (1987, Austria)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (1987, Brazylia)[14]
- Wielki Łańcuch Orderu Krzyża Południa (1987, Brazylia)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Kongresu Narodowego (1987, Brazylia)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Ipirangi (1987, Brazylia)[14]
- Łańcuch Orderu Zasługi Bahii (1988, Brazylia)[14]
- Order Stara Płanina I klasy (1994, Bułgaria)[14]
- Łańcuch Orderu Zasługi (1992, Chile)[14]
- Wielki Łańcuch Orderu Makariosa III (1990, Cypr)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Danebroga (1998, Dania)[14]
- Order Słonia (1992, Dania)[14][15]
- Orden al Mérito de Duarte, Sánchez y Mella I klasy (1987, Dominikana)[14]
- Łańcuch Orderu Nilu (1992, Egipt)[14]
- Łańcuch Narodowego Orderu Zasługi (1989, Ekwador)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Narodowego Zasługi (1988, Francja)[14]
- Krzyż Wielki Legii Honorowej (1990, Francja)[14]
- Łańcuch Orderu Białej Róży Finlandii (1990, Finlandia)[16]
- Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (1987, Grecja)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Izabeli Katolickiej (1987, Hiszpania)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Karola III (1987, Hiszpania)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (1991, Holandia)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Sokoła Islandzkiego (1983, Islandia)[17]
- Order Jugosłowiańskiej Gwiazdy I klasy (1990, Jugosławia)[14]
- Wielki Łańcuch Orderu Boyacá (1988, Kolumbia)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi (1989, Kongo)[14]
- Order za Zasługi dla Dyplomacji I klasy (1987, Korea Południowa)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Złotego Lwa Nassau (1988, Luksemburg)[14][18]
- Krzyż Wielki Orderu Korony Dębowej (1996, Luksemburg)[14]
- Wstęga Kategorii Specjalnej Orderu Orła Azteckiego (2003, Meksyk)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (1987, Norwegia)[14]
- Odznaczenie „Gwiazda Palestyny” I klasy (1993 Palestyna)[14]
- Łańcuch Narodowego Orderu Zasługi (1995, Paragwaj)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1993, Polska)[19]
- Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (1994, Polska)[20]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1987, RFN)[14]
- Stopień Specjalny Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (1991, RFN)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Dobrej Nadziei (1995, Republika Południowej Afryki)[21]
- Order Amílcara Cabrala I klasy (2001, Republika Zielonego Przylądka)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi (1996, Senegal)[14]
- Order Królewski Serafinów (1987, Szwecja)[14]
- Wielka Wstęga Orderu Siódmego Września (1993, Tunezja)
- Złoty Łańcuch Orderu Piusa IX (1991, Watykan)
- Wielki Łańcuch Orderu Oswobodziciela (1987, Wenezuela)[14]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (1993, Węgry)[14]
- Honorowy Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu Łaźni (1994, Wielka Brytania)[14][22]
- Honorowy Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu św. Michała i św. Jerzego (1996, Wielka Brytania)[22]
- Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1989, Włochy)[23]
- Krzyż Wielki Narodowego Orderu Wybrzeża Kości Słoniowej (1990, Wybrzeże Kości Słoniowej)[14]
- Wielka Wstęga Narodowego Orderu Lamparta (1989, Zair)[14]
- Łańcuch Orderu Pro Merito Melitensi (1989, Zakon Maltański)[14]
- Nagrody i wyróżnienia
Otrzymał tytuł doktora honoris causa ponad 30 uniwersytetów, m.in. Lancaster University (1986), Brown University (1987), Université Libre de Bruxelles (1987), Uniwersytetu w Salamance (1987), Princeton University (1988), Uniwersytetu Bolońskiegu (1989), Université Paris Sorbonne (1989), Uniwersytetu w Porto (1990), Uniwersytetu Turyńskiego (1990), Universidad de Santiago de Compostela (1992), Trinity College w Dublinie (1993), Uniwersytetu Oksfordzkiego (1993), Universidad Autónoma del Estado de México (1994), Uniwersytetu Maltańskiego (1994), Uniwersytetu Complutense w Madrycie (1996), Uniwersytetu w Coimbrze (1997), University of Toronto (1998)[24].
Remove ads
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads