Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Maciej Słomczyński

pisarz polski, tłumacz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Remove ads

Maciej Słomczyński (ur. 10 kwietnia 1920[1][2] w Warszawie, zm. 20 marca 1998 w Krakowie) – polski pisarz i tłumacz. Swoje powieści kryminalne podpisywał pseudonimem Joe Alex.

Szybkie fakty Data i miejsce urodzenia, Data i miejsce śmierci ...
Remove ads

Życiorys

Podsumowanie
Perspektywa

Był synem amerykańskiego reżysera i producenta filmowego Meriana C. Coopera i Marjorie Crosby, Angielki (później Marjorie Crosby-Słomczyńska). Nazwisko Słomczyński nosił po ojczymie, Aleksandrze Słomczyńskim, za którego wyszła jego matka, kiedy nie zdecydowała się na wyjazd do USA z Cooperem[3]. Biologiczne ojcostwo Coopera jest jednak kwestionowane, m.in. przez rodzinę[4]. Uczęszczał do gimnazjum pijarów w Rakowicach. W lipcu 1939 jako ekstern zdał maturę w Wejherowie[5].

Podczas okupacji niemieckiej, w 1941 wstąpił do Konfederacji Narodu, w 1943 znalazł się w Armii Krajowej. Został aresztowany w 1944 i osadzony na Pawiaku, skąd uciekł. Ponownie schwytany został deportowany do obozu pracy w Austrii, udało mu się stamtąd uciec do Szwajcarii. Następnie pracował dla 3 Armii USA pod wodzą gen. George’a Pattona i amerykańskiej żandarmerii w Paryżu.

Na stałe powrócił do Polski w 1947 r., mieszkał w Łodzi, a później w Krakowie. Swój pierwszy tekst, Ballada o kucharzu i literacie, opublikował w łódzkim tygodniku „Tydzień”. W 1947 wydał zbiór wierszy dla dzieci, Makówka z Milanówka.

W czasach stalinowskich w Polsce Ludowej był prześladowany: poddany inwigilacji jako prawdopodobny angielski szpieg. Od grudnia 1952 przez kilkanaście miesięcy był tajnym współpracownikiem organów bezpieczeństwa publicznego, ps. „Maciek”, a następnie „Włodek”[6][7]. Aby zerwać kontakt, wyjechał do Gdańska. W następnych latach wielokrotnie odmawiał współpracy. Ponownie próbowano go zwerbować w 1972, lecz bezskutecznie, a w efekcie Słomczyński sam stał się obiektem intensywnej inwigilacji o kryptonimie „Kent”[6][8].

W 1953 był sygnatariuszem Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego.

Autor napisanej w 1957 powieści rozliczeniowej „Cassiopeia”, w której prezentuje postawy środowiska twórczego wobec komunizmu i powody, jakie skłaniały sporą część tego środowiska do służby nowemu ustrojowi (książka nie została wydana ze względów politycznych).

Przełożył m.in. Ulissesa i Podróże Guliwera, jako jedyna osoba na świecie przetłumaczył wszystkie dzieła Williama Szekspira. Jego przekłady Szekspira są jednak poddawane krytyce za brak zrozumiałości i wierności[9][10].

Od 1947 był członkiem Związku Literatów Polskich[11], od 1947 członkiem (od 1972 członkiem honorowym) Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, w 1973 został członkiem Irish Institute, w 1975 współzałożył Międzynarodowe Stowarzyszenie Pisarzy Kryminalnych oraz został członkiem PEN Clubu[5]. Założyciel James Joyce Foundation (USA), wiceprezes 1973–1977, członek zarządu (od 1977). Był też członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Rotary Club, wiceprezesem międzynarodowego stowarzyszenia „Fundacja Jamesa Joyce’a”.

Remove ads

Joe Alex i Kazimierz Kwaśniewski

Osobny artykuł: Joe Alex.

Był autorem powieści sensacyjnych i kryminalnych, publikował pod pseudonimami Joe Alex (także Józef Aleks) i Kazimierz Kwaśniewski (powieści milicyjne). Jako Joe Alex był autorem scenariuszy filmowych, sztuk teatralnych (Panny z Acheronu) oraz widowisk i audycji telewizyjnych. Kryminały Joe Alexa zostały przetłumaczone na 13 języków: białoruski, bułgarski, czeski, litewski, łotewski, niemiecki, rosyjski, rumuński, serbsko-chorwacki, słowacki, słoweński, ukraiński i węgierski.

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Macieja Słomczyńskiego.
Remove ads

Życie prywatne

Thumb
Grób Macieja Słomczyńskiego na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

Był trzykrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Barbara, z domu Targońska. Po raz drugi ożenił się z Lidią, z domu Zamkow, aktorką i reżyserką teatralną. Po rozwodzie z nią[12], ożenił się po raz trzeci z Teresą z Grzybowskich[5], córką Konstantego, prawnika i historyka, oraz Krystyny z Estreicherów, pisarki[13].

Dzieci: Maciej Marian (ur. 1944)[8], dziennikarz, Piotr (ur. 1956), Wojciech (ur. 1962), matematyk, Małgorzata (ur. 1966), biolożka molekularna[5].

Został pochowany w Krakowie na cmentarzu Rakowickim w alei zasłużonych (kwatera LXIX pas B-2-12)[14].

Twórczość

Pod własnym nazwiskiem

  • Lądujemy 6 czerwca (Księgarnia Naukowa, Łódź 1947)
  • Zadanie porucznika Kenta (Księgarnia Naukowa, Łódź 1947)
  • Fabryka śmierci
  • Szary cień
  • Opowiadania o sprawach osobistych (Iskry, Warszawa 1953)
  • Opowiadania o dalekich drogach (Wydawnictwo Literackie Kraków 1954)
  • Marsz ołowianych żołnierzy (Nasza Księgarnia, Warszawa 1965)

Jako Joe Alex

Jako Kazimierz Kwaśniewski

  • Śmierć i Kowalski (scenariusz filmu pt. Ostatni kurs podpisany jest Joe Alex)
  • Zbrodniarz i panna (scenariusz filmu o tym samym tytule podpisany jest Joe Alex)
  • Każę aktorom powtórzyć morderstwo
  • Gdzie jest trzeci król? (scenariusz filmu pt. Gdzie jest trzeci król podpisany jest Joe Alex)
  • Ciemna jaskinia
  • Czarny Kwiat

Scenariusze filmowe

Przekłady

Remove ads

Nagrody i odznaczenia

W 1972 otrzymał nagrodę literacką ZAiKS-u dla tłumaczy[15], w 1975 nagrodę PEN-Clubu, w 1977 nagrodę Fundacji A. Jurzykowskiego w Nowym Jorku[16], w 1980 Nagrodę Miasta Krakowa za „twórczość literacką i przekładową”[5][17], a w 1996 nagrodę Wojewody Krakowskiego[16].

Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z dnia 11 listopada 1997, w uznaniu wybitnych zasług dla kultury narodowej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski[18].

Remove ads

Upamiętnienie

W 2004 została ustanowiona Nagroda im. Macieja Słomczyńskiego, za najlepsze prace literackie z kręgu słuchaczy i absolwentów SLA.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads
Remove ads