Magdalena Gross

Magdalena Gross-Zielińska, (ur. 18 stycznia 1891 w Warszawie, zm. 17 czerwca 1948 tamże) – polska rzeźbiarka żydowskiego pochodzenia.

Magdalena Gross

Magdalena Gross podczas wystawy w Instytucie Propagandy Sztuki (1933)
Data i miejsce urodzenia	18 stycznia 1891 Warszawa
Data i miejsce śmierci	17 czerwca 1948 Warszawa
Dziedzina sztuki	rzeźba
Ważne dzieła
Źubr Bąk Portret Janiny Rendznerowej

Grób Magdaleny Gross na nowym cmentarzu na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie

Życiorys

Urodziła się w rodzinie Norberta i Róży z Okrętów. Jej dziadkiem był Rudolf Okręt, a wujem Stanisław Aleksander Kempner^[1].

Ukończyła gimnazjum Kurmanowej w Warszawie^[2]. Studiowała w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych u Tadeusza Breyera i Hanny Kuny oraz u Filadelfo Simiego we Florencji.

Brała udział w wystawach w warszawskiej Zachęcie w 1915, 1919 i 1921–1922. W 1926 roku miała tam indywidualną wystawę. W 1927 roku otrzymała wyróżnienie za rzeźbę głowy Fryderyka Jarosyego^[3]. Specjalizowała się w kameralnej rzeźbie portretowej i animalistycznej (Gęś japońska 1934). Zajmowała się także rzemiosłem artystycznym, lecz większość jej prac zaginęła w czasie II wojny światowej.

Od 1930 roku zaczęła tworzyć posążki zwierząt z warszawskiego ZOO, zwłaszcza ptaków, zarówno polskich, jak i egzotycznych. Zaprzyjaźniła się z dyrektorem ZOO i jego żoną. Za rzeźbę Żubra otrzymała w 1937 r. złoty medal na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Paryżu. Wystawiała prace w Instytucie Propagandy Sztuki i Zachęcie, oraz na wystawie w Londynie (1938)

W czasie okupacji niemieckiej ukrywała się najpierw w warszawskim ZOO, gdzie pomagali jej Jan i Antonina Żabińscy^[4], a potem w domu Rendznerów na Saskiej Kępie^[5]. W tym okresie pomagał jej m.in. Adam Procki, który dostarczał jej materiałów koniecznych do pracy artystycznej^[6] oraz pomagał w dystrybucji wykonanych przez nią figurek Podziemnej Madonny^[7].

Po zakończeniu walk o Warszawę wyjechała do Lublina wraz z mężem Pawłem Zielińskim (Maurycym Fraenklem), jednak po ok. roku obydwoje wrócili do stolicy. Pod koniec życia artystka ciężko chorowała na serce^[8].

Została pochowana na nowym cmentarzu na Służewie przy ul. Wałbrzyskiej w Warszawie.

Upamiętnienie

Historia związana z m.in. jej ukrywaniem się w warszawskim ZOO została przedstawiona w amerykańskim filmie Azyl^[9]. W jednym z pomieszczeń w piwnicach willi Pod Zwariowaną Gwiazdą, w której mieszkali Żabińscy, i w której się ukrywała, urządzono salkę pamięci, gdzie umieszczono zdjęcia jej prac oraz odlewy rzeźb zwierząt^[10].