Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa

Moderus Gamma

rodzina tramwajów niskopodłogowych produkowanych przez Modertrans od 2016 Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Moderus Gamma
Remove ads

Moderus Gamma – rodzina jednoprzestrzennych, niskopodłogowych, tramwajów przegubowych produkowanych od 2016 przez przedsiębiorstwo Modertrans Poznań w jego zakładzie produkcyjnym zlokalizowanym w Biskupicach.

Szybkie fakty Kraj produkcji, Producent ...

Pierwsza koncepcja tramwaju Gamma została opracowana w 2007, ale niedługo potem projekt został porzucony. Powrócono do niego w 2013, kiedy to Modertrans otrzymał dofinansowanie na realizację swojej koncepcji. Prototyp został ukończony w 2016 i miał premierę 18 listopada w zakładzie producenta. Zostało wyprodukowanych ponad 100 Gamm i są one eksploatowane przez MPK Poznań, MPK Wrocław i MPK–Łódź.

Remove ads

Historia

Podsumowanie
Perspektywa

Geneza

31 stycznia 2005 powstała spółka Modertrans Poznań[2]. W 2006 przedsiębiorstwo dostarczyło pierwszy wysokopodłogowy tramwaj Moderus Alfa będący modernizacją wagonu z rodziny 105N[3], zaś w 2009 pierwszy częściowo niskopodłogowy pojazd Moderus Beta będący modernizacją wozu Düwag N8C[4]. W 2011 zakład wykonał pierwszy częściowo niskopodłogowy tramwaj własnej konstrukcji, również nazwany Moderus Beta[3]. Wówczas w portfolio producenta brakowało jedynie tramwaju całkowicie niskopodłogowego[5].

Wcześniej, bo już w 2007, w przetargu na dostawę dwóch tramwajów dla Bydgoszczy, Modertrans zaoferował całkowicie niskopodłogowy model o nazwie Gamma[6]. Zamówienie zostało ostatecznie udzielone Pesie, która dostarczyła Tramicusy[7]. Mimo to Modertrans kontynuował swój projekt. W 2008 planowano, że prototyp nowego modelu zostanie oddany do użytku na przełomie 2008 i 2009[8]. Tak się jednak nie stało, a do realizacji koncepcji powrócono 5 lat później[9].

Pierwszy prototyp (LF 01 AC)

Produkcja

Thumb
Prototypowa Gamma LF 01 AC w Gdańsku

1 listopada 2013 Modertrans i Wydział Maszyn Roboczych i Transportu Politechniki Poznańskiej rozpoczęły realizację projektu Innowacyjny tramwaj miejski współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju i Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach tego projektu miał powstać tramwaj niskopodłogowy wyposażony w innowacyjne urządzenia i rozwiązania poprawiające komfort podróżowania[10].

W listopadzie 2014 zaprezentowano główne założenia projektu. Planowano wówczas, że testy tramwaju zostaną przeprowadzone na początku 2016[11]. W połowie maja 2015 zaś przedstawiciele Modertransu mówili o planach montażu pojazdu w okresie od wakacji do końca roku oraz o testach, które zostaną prawdopodobnie przeprowadzone w Poznaniu[12]. Od 1 stycznia 2016 projekt był współfinansowany przez NCBiR w ramach programu Demonstrator+[9] i początkowo miał on zostać zrealizowany do 31 marca[10], ale ostatecznie został ukończony 31 października. Całkowity koszt przedsięwzięcia wyniósł przeszło 14,1 mln zł, z czego ponad 5,6 mln zł stanowiło dofinansowanie[9].

18 listopada 2016 w zakładzie produkcyjnym Modertransu w Biskupicach, w obecności przedstawicieli władz Poznania, powiatu poznańskiego i województwa wielkopolskiego, NCBiR, Politechniki Poznańskiej i krajowych przedsiębiorstw komunikacji miejskiej, miała miejsce prezentacja oraz jazda próbna prototypowego tramwaju[13] Moderus Gamma LF 01 AC[1]. Poinformowano wówczas, że trwa procedura homologacyjna wozu oraz zapowiadano, że pojazd w ciągu dwóch-trzech tygodni trafi na nocne testy do Poznania, a następnie zacznie wozić pasażerów[14]. 27 listopada tramwaj zaprezentowano szerszej publiczności na terenie zajezdni Franowo w ramach imprezy Katarzynki 2016[15]. W styczniu 2017 na terenie tej samej zajezdni kontynuowano testy homologacyjne pojazdu[16], a 29 stycznia Gamma wzięła udział w obchodach 20-lecia Poznańskiego Szybkiego Tramwaju. Miała wówczas nadany numer taborowy 500, ale nadal nie była wykorzystywana liniowo[17].

Testy w Poznaniu

Na początku lutego 2017 prototypowa Gamma rozpoczęła jazdy testowe po Poznaniu. Pod koniec tego miesiąca MPK Poznań poinformowało, że w pojeździe, przed rozpoczęciem jazd z pasażerami, musi zostać dostosowana informacja pasażerska i zainstalowany system Poznańskiej Elektronicznej Karty Aglomeracyjnej. Zapowiedziano wówczas, że tramwaj wyjedzie liniowo najprawdopodobniej 1 kwietnia. Ponadto podano, że pojazd był oglądany przez przedstawicieli Olsztyna, a testami tramwaju są zainteresowani przewoźnicy z Wrocławia, Gdańska i konurbacji górnośląskiej[18]. Ostatecznie prototypowa Gamma pod koniec kwietnia powróciła do Poznania na testy bez pasażerów[19]. 15 maja tramwaj zadebiutował w ruchu liniowym na liniach nr 12 i 16[20][21].

Testy w Gdańsku

Od 26 do 29 września 2017 prototypowy egzemplarz Gammy był prezentowany na targach Trako w Gdańsku[22]. 28 września, podczas tychże targów, przedstawiciele Gdańskich Autobusów i Tramwajów zapowiedzieli, że w następnym tygodniu[23] tramwaj rozpocznie dwutygodniowe testy na linii nr 9 z możliwością ich przedłużenia do miesiąca. W nocy z 30 września na 1 października pojazd rozładowano na tory tramwajowe przy urzędzie miejskim[24]. 2 października tramwaj został sprawdzony na wzniesieniach występujących na trasie prowadzącej na Chełm, a dzień później przeszkolono ośmioro motorniczych[25].

W dniach 4–6 października prototypowa Gamma[25], która w Gdańsku otrzymała numer taborowy 4001[26], została skierowana do obsługi 16 półkursów linii nr 9 o płaskim przebiegu[25]. Producentowi tramwaju zależało na sprawdzeniu go również na wzniesieniach, które nie występują w Poznaniu, dlatego zaplanowano, że w kolejnych dniach pojazd zostanie przydzielony do linii nr 2 i 6[27]. 9 października tramwaj rozpoczął obsługę 13 półkursów na linii nr 6[28]. Trzy dni później GAiT poinformowały, że testy pojazdu zostały przedłużone i potrwają do końca miesiąca[29]. 31 października przewoźnik podał, że tramwaj zostanie w Gdańsku również przez cały listopad[30]. 1 listopada prototyp obsłużył 8 półkursów linii nr 6, zaś w dni robocze tamtego miesiąca realizował wcześniej ustalony obieg na tej linii[31]. 1 grudnia GAiT podały, że Gamma będzie testowana w Gdańsku do końca roku i w grudniu będzie kontynuować obsługę linii nr 6[32]. Ostatecznie testy tramwaju w tym mieście zakończono 15 grudnia. Pojazd w trakcie gdańskich prób, trwających dwa i pół miesiąca, pokonał ponad 8400 km[33].

Testy we Wrocławiu

W nocy z 20 na 21 sierpnia 2019 r. do Wrocławia dotarła prototypowa Gamma celem wykonania 4-miesięcznych testów[34]. Początkowo testowany w godzinach nocnych, od 1 września jeździł na regularnych trasach[35]. Testy zakończono pod koniec października[36].

Zamówienia

  • kwiecień 2017 – podpisanie umowy na dostawę 50 tramwajów dla Poznania[37],
  • 26 lutego 2020 – podpisanie umowy na dostawę 30 tramwajów dla Łodzi[38],
  • wrzesień 2020 – podpisanie umowy na dostawę 25 tramwajów dla Wrocławia[39] (później rozszerzono do 46 sztuk)[40],
  • 11 lutego 2022 – podpisanie umowy na dostawę 3 tramwajów dla Woltersdorf[41] (później rozszerzono do 4 sztuk)[42],
  • 25 sierpnia 2023 – podpisanie umowy na dostawę 10 tramwajów dla Poznania[43] (później rozszerzono do 30 sztuk)[44],
  • grudzień 2024 – podpisanie umowy na dostawę 4 tramwajów dla Szczecina[45] (później rozszerzono do 12 sztuk)[46],
  • 4 lutego 2025 – podpisanie umowy na dostawę 10 tramwajów dla Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii[47].

We wrześniu 2023 Modertrans dostarczył setną Gammę[48] oraz zaprezentował Gammę dla MPK-Łódź podczas targów Trako w Gdańsku[49].

Drugi prototyp (LF 05 AC)

Thumb
Prototypowa Gamma LF 05 AC

1 czerwca 2021 do zajezdni Franowo w Poznaniu dotarł drugi tramwaj prototypowy[50] – niskopodłogowy tramwaj jednoczłonowy o długości niecałych 15 m, powstały w ramach konkursu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przy wykorzystaniu środków unijnych[51]. 11 czerwca odbyła się jego uroczysta prezentacja[51]. W czerwcu tramwaj otrzymał również homologację[52].

W marcu 2022 tramwaj był testowany na terenie zajezdni Franowo w Poznaniu[52]. 6 czerwca 2023 prototypowy tramwaje rozpoczął testowe kursowanie bez pasażerów[53], a 18 września z pasażerami na linii nr 99 w Poznaniu[54], a 23 września na linii nr 20[55].

Remove ads

Konstrukcja

Podsumowanie
Perspektywa

Pierwszy prototyp (LF 01 AC)

Thumb
Wnętrze LF 01 AC

Prototypowy tramwaj Moderus Gamma LF 01 AC jest pięcioczłonowym tramwajem niskopodłogowym opartym na trzech dwuosiowych[1], sztywnych wózkach[56]. Ma 32,01 m długości, może się poruszać po torach o rozstawie szyn wynoszącym 1435 mm i pokonywać łuki o promieniu 18 m[1].

Do wnętrza pojazdu prowadzi sześć par drzwi[1], w których zastosowano kolorowe ramki świecące na zielono podczas otwierania i na czerwono w trakcie zamykania drzwi[57]. We wnętrzu pojazdu znajdują się 63 miejsca stałe oraz 3 uchylne. Tramwaj może przewozić również 181 osób na miejscach stojących, co daje łącznie 244 miejsca[1][a]. W przestrzeni pasażerskiej zamontowano klimatyzację, interkom[13], system informacji pasażerskiej i interaktywny panel dla pasażerów, system poręczy składający się z dwóch rurek biegnących pod sufitem wzdłuż wagonu i poprzeczek między nimi, 12 ładowarek USB[57] oraz rampy i stanowiska dla osób niepełnosprawnych[14]. Kabinę motorniczego wyposażono w wielofunkcyjne panele dotykowe i nastawnik jazdy zintegrowany z fotelem, w którego podłokietniku umieszczono przyciski sterujące[13]. Do dyspozycji motorniczego jest także lodówka[57]. Całe wnętrze zostało wygłuszone z wykorzystaniem absorberów pochłaniających dźwięki[58]. Podłoga znajduje się na wysokości 355 mm ponad główką szyny[1] i jest płaska również w obszarze wózków dzięki rezygnacji z klasycznych osi. Ponadto zastosowany został układ poziomujący, który utrzymuje stałą wysokość podłogi bez względu na zmianę obciążenia[13].

Gamma jest wyposażona w układ napędowy prądu przemiennego zasilany energią elektryczną o napięciu 600 V pobieraną z sieci napowietrznej za pomocą pantografu połówkowego umieszczonego na środkowym członie[1]. W wagonie zastosowano również superkondensatory, które magazynują energię odzyskaną przy hamowaniu[58].

Wersje seryjne dla Poznania (LF 02 AC i LF 03 AC BD)

Thumb
Jednokierunkowa Gamma LF 02 AC
Thumb
Dwukierunkowa Gamma LF 03 AC BD

Gammy zamówione przez MPK Poznań mają 32 m długości. Do tramwaju jednokierunkowego prowadzi 5 par drzwi dwuskrzydłowych i 2 pary drzwi jednoskrzydłowych, zaś do pojazdu dwukierunkowego 8 dwuskrzydłowych i 4 jednoskrzydłowe[59]. Tramwaj jednokierunkowy wyposażono w 56 miejsc siedzących, a ogółem może pomieścić 240 osób. Pojazd dwukierunkowy zaś ma 48 miejsc siedzących oraz łączną pojemność 233 podróżnych[60]. Ponadto wozy zostały wyposażone w klimatyzację, ładowarki urządzeń mobilnych i rozkładaną platformę[59] oraz w miejsce na wózek dziecięcy, dla osób niepełnosprawnych i na rower. Każdy z tramwajów jest napędzany przez osiem silników z możliwością odzyskiwania energii przy hamowaniu oraz przystosowany do montażu superkondensatorów[61]. Tramwaje są wyposażone m.in. w: przetwornice statyczne w pełnej technologii SiC (węgliku krzemu), falowniki trakcyjne w technologii IGBT oraz system TCMS, produkcji Medcom[62].

Drugi prototyp (LF 05 AC)

Drugi prototyp (Moderus Gamma LF 01 AC) jest jednoczłonowym tramwajem niskopodłogowym. Ma on niecałe 15 m długości i został oparty na wózkach o ok. 15% lżejszych niż standardowo stosowane wyposażonych w silniki trakcyjne asynchroniczne o zmniejszonych gabarytach. Tramwaj został wyposażony w systemu odzysku energii podczas hamowania gromadzący energię pochodzącą z hamowania w superkondensatorach[51].

Wnętrze tramwaju jest klimatyzowane i wyposażone m.in. w dodatkowe tablice informacji pasażerskiej dla osób słabowidzących, głosową informacja pasażerska dla osób niewidomych, rampę dla osób z niepełnosprawnościami i wózków dziecięcych, komunikacja z motorniczym poprzez system interkomów, ładowarki USB, podgrzewane poręcze oraz podświetlane piktogramy na poręczach, wskazujące m.in. miejsca uprzywilejowane[51].

Remove ads

Eksploatacja

Podsumowanie
Perspektywa
Więcej informacji Państwo, Miasto ...

Poznań

Egzemplarz prototypowy

15 maja 2017 MPK Poznań rozpoczęło liniową eksploatację prototypowej Gammy. Tramwaj obsługiwał tamtego dnia poranne kursy linii nr 12 i 16[21]. Do wrześniowych targów Trako pojazd obsługiwał pasażerów w Poznaniu łącznie przez trzy miesiące. W tym czasie przejechał około 5000 km[25]. 1 maja 2018 roku prototypowy egzemplarz Gammy ponownie wyjechał na ulice Poznania. Pierwszego dnia obsługiwał linię nr 16[85]. W lutym 2022 tramwaj był dzierżawiony przez MPK i kursował po Poznaniu[86]. W kwietniu 2023 kursował na linii nr 1, łączącej Franowo z Junikowem[87].

Egzemplarze seryjne
Thumb
Dwukierunkowa Gamma LF 04 AC BD podczas przejazdu technicznego

W kwietniu 2017 podpisana została umowa na dostawę 30 jedno- i 20 dwukierunkowych tramwajów[37] Pierwszy egzemplarz został zaprezentowany w zakładzie producenta 4 października 2018[88], zaś 8 października został on przetransportowany na teren poznańskiej zajezdni Franowo[89]. Pod koniec listopada 2018 pierwsza seryjna Gamma wyjechała na ulice Poznania[90], a 20 grudnia odbyła pierwszy kurs z pasażerami na linii nr 16[91]. Na początku lutego 2019 na stanie MPK było 7 Gamm, z czego jedna była po odbiorach końcowych, a trzy w trakcie próbnej 14-dniowej eksploatacji z pasażerami[63]. Pod koniec czerwca pierwsza dwukierunkowa Gamma była gotowa[64]. 23 lipca dostarczono ostatnią - 30. Gammę jednokierunkową[65], a 2 dni później odbyła się oficjalna prezentacja pierwszej Gammy dwukierunkowej[92]. 18 grudnia 2019 zakończono dostawy dwukierunkowych wagonów[66]. W połowie maja 2023 zaprzestano eksploatacji Gamm na świeżo zmodernizowanej trasie Poznańskiego Szybkiego Tramwaju ze względu na problemy z wężykowaniem[93]. W lipcu 2024 na trasie PST kursowało 5 Gamm którym producent zmodyfikował profile kół w ramach gwarancji[94].

25 sierpnia 2023 podpisana została umowa na dostawę 10 dwukierunkowych tramwajów dla MPK Poznań wraz z prawem opcji na 20 kolejnych tramwajów[43]. W połowie lipca 2024 poinformowano o uruchomieniu opcji, tym samym zwiększając zamówienie do 30 pojazdów[68]. Pierwszy egzemplarz z tego zamówienia dostarczono w styczniu 2025[95], a 24 marca odbył pierwszy kurs z pasażerami na linii nr 2[96]. Pod koniec czerwca 2025 dostarczono dziesiąty tramwaj, kończąc tym samym zamówienie podstawowe[71].

Wrocław

Thumb
Gamma LF 07 AC we Wrocławiu

We wrześniu 2020 MPK Wrocław podpisało umowę na dostawę 25 tramwajów wraz z opcją na 21 dodatkowych[97], co do której umowę podpisano w marcu 2021[98]. 17 listopada 2021 dostarczono pierwszy tramwaj[99], 6 grudnia odbył on pierwszy kurs z pasażerami[97], a w styczniu 2022 otrzymał patronkę - Marię Koterbską[100]. W październiku 2022 zakończono dostawy bazowego zamówienia składającego się z 25 pojazdów[101]. Pod koniec grudnia dostarczono drugą Gammę z drugiej części zamówienia[102], a dostawy zakończono w czerwcu 2024[75].

Łódź

Thumb
Gamma LF 06 AC w Łodzi

26 lutego 2020 roku podpisano umowę na dostawę 30 tramwajów dla Łodzi[103]. 1 grudnia 2022 pierwszy z zamówionych przez Łódź tramwajów dotarł do zajezdni Telefoniczna[104], a 6 grudnia w tej samej zajezdni odbyła się prezentacja dla dziennikarzy[105]. 23 stycznia 2023 do Łodzi dotarł drugi tramwaj[106], a 1 marca dwie pierwsze Gammy zadebiutowały na linii nr 9[77]. W połowie grudnia 2023 zakończono dostawy[78]. Dzięki dostawom Moderusów możliwa była kasacja najstarszych tramwajów eksploatowanych przez MPK Łódź, w szczególności Konstali 805Na[107].

19 czerwca 2023 jedna z Gamm wykoleiła się przy skrzyżowaniu ulic Zachodniej i Legionów[108]. Do wypadku nie doprowadziła jednak wada konstrukcyjna pojazdu, lecz źle wykonany tymczasowy rozjazd międzytorowy[109].

Szczecin

5 grudnia 2024 podpisana została umowa na dostawę 4 dwukierunkowych tramwajów wraz z prawem opcji na dodatkowe 8 pojazdów[45]. 24 lutego 2025 poinformowano o skorzystaniu z opcji na dodatkowych 8 tramwajów[46].

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia

4 lutego 2025 podpisano umowę na dostawę 10 dwukierunkowych, jednoczłonowych tramwajów o długości 15 m[110].

Wolterdorf

Thumb
Gamma LF 10 AC BD

W lutym 2022 roku podpisana została umowa na dostawę trzech tramwajów z opcją na dodatkowy jeden[111]. Tramwaje zostały zamówione aby zastąpić wysłużone wagony typu T57 + B57 eksploatowane na linii tramwajowej nr 87 relacji Wotlersdorf - Berlin Rahnsdorf[112]. Na początku kwietnia 2024 pierwszy egzemplarz dotarł do Wolterdorfu[83]. W połowie października poinformowano, że zamawiający skorzystał z opcji na czwarty tramwaj[42]. 25 stycznia 2025 tramwaje rozpoczęły kursowanie[84].

Remove ads

Nagrody i wyróżnienia

  • 2017 – nagroda Top Design Award 2017 w konkursie Top Design 2017 w kategorii Motoryzacja i transport publiczny[113].
  • 2017 – nagroda w kategorii Tabor szynowy w konkursie im. Jana Podoskiego zorganizowanym podczas targów Trako[114].
  • 2017 – nagroda w konkursie Dobry Wzór 2017 w kategorii Transport i komunikacja[115],
  • 2019 – nagroda w kategorii Tabor szynowy w konkursie im. Jana Podoskiego zorganizowanym podczas targów Trako[67].
Remove ads

Inne informacje

Na przełomie 2016 i 2017 tramwaj Moderus Gamma wziął udział w zrealizowanej pod patronatem UNESCO międzynarodowej kampanii Bringing tech&science closer to people, mającej na celu popularyzację najnowszych osiągnięć nauki i technologii[116].

Zobacz też

Uwagi

  1. Całkowita liczba miejsc (244) to suma stałych miejsc siedzących (63) i miejsc stojących (181). Jest to zatem całkowita liczba miejsc przy założeniu, że pasażerowie stoją również w miejscu niewykorzystanych, złożonych siedzeń uchylnych (3).

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Loading related searches...

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Remove ads