Modliszewscy herbu Ostoja

Modliszewscy – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Ostoja, należący do heraldycznego rodu Ostojów (Mościców)^[1][2]. Modliszewscy swoje nazwisko wzięli od wsi Modliszewo Kościelne (czasem Modliszewo Cyrkiewne, Modliszewo Mniejsze, Modliszewo Małe lub Modliszewko, tak jak obecnie), położonej w dawnym pow. gnieźnieńskim województwa kaliskiego^[1]. Modliszewo Kościelne graniczyło z Modliszewem Wielkim, z którego wyszli Modliszewscy herbu Dryja (byli oni wspólnego pochodzenia z Mileskimi z Mileszyna)^[3] a także Modliszewscy herbu Topór (którzy stanowili odgałęzienie Kołybskich z Kołybek)^[4][5]. Modliszewscy herbu Ostoja zostali wspomniani przez Kaspra Niesieckiego w Herbarzu Polskim^[2].

Herb Ostoja, wersja średniowieczna

Przydomek rodu

Przydomkiem rodu Modliszewskich herbu Ostoja jest imionisko Sitek, Sitko^[1], Sittko^[6], Sythek^[7]. Według prof. W. Dworzaczka w Modliszewie Kościelnym dziedziczyli także Modliszewscy używający imioniska Sobiejucha niewiadomego herbu^[8].

Najstarsze świadectwa źródłowe dotyczące rodu

Poniżej wymienione są wybrane świadectwa źródłowe dotyczące Modliszewskich herbu Ostoja oraz wsi gniazdowej Modliszewa Kościelnego do początków XVI wieku.

• Najstarsza wzmianka dotycząca Modliszewa (Modliszewka) pochodzi z dokumentu księcia Władysława, wydanego w 1316 roku, w którym wzmiankowany jest Andreas de Modlizevo^[9][5].

• W Modliszewie (Modliszewku) istniał kościół już w drugiej połowie XIV wieku. W roku 1380 oficjał gnieźnieński rozstrzygał spór pomiędzy Maciejem, plebanem z Modliszewa Małego a dziedzicami Modliszewka Wielkiego^[10].

• W latach 1395–1401 występował Piechno z Modliszewa, kasztelan czarnkowski^[11]. Jego małżonką była Małgorzata. Według prof. W. Dworzaczka mógł należeć do rodu Ostojów^[12]

• W roku 1401 oficjał gnieźnieński zaświadczał, że Paweł z Jabłkowa, pleban w Modliszewie, oczyścił się z zarzutu zgwałcenia Magdy z Modliszewa^[13].

• W roku 1414 występował Jan, pleban z Modliszewa, jako świadek w sprawie o dziesięciny w Mieleszynie^[14].

• W roku 1434 Marcin, pleban w Modliszewie, został oskarżony o to, że przejął bezprawnie dwuletnią dziesięcinę o wartości 3 grzywien z działu Jana Giemzy w Mielnie^[15].

• W roku 1448 Jan, Mikołaj, Piotr i Wojciech, bracia z Modliszewa, mieli termin ze strony Marcina z Mielna. Marcin i Mikołaj, synowie zmarłego Wojciecha, występowali w 1449 roku. Marcin, Mikołaj, Piotr, Wojciech, bracia z Modliszewa, mieli około roku 1450 termin ze strony Doroty, żony Andrzeja z Wilamowa^[12].

• Pierwszym Modliszewskim, którego można łączyć z rodem heraldycznym Ostojów był Marcin Sitek, dziedzic w Mniejszym Modliszewie, który na połowie swych części w tej wsi w roku 1451 oprawił posag żonie Małgorzacie w wysokości 40 grzywien. Między nim a Marcinem z Wielkiego Modliszewa herbu Dryja w roku 1461 założone zostało wadium, iż będą żyć w pokoju^[1].

• W roku 1464 ks. Mikołaj Modliszewski, pleban w Izdebnie, dziedzic w Małym Modliszewie, na swojej części w tej wsi sprzedał wyderkafem 3 wiardunki rocznego czynszu za 11 grzywien ks. Pawłowi, plebanowi kościoła Św. Piotra w Gnieźnie^[1].

• W roku 1476 występowali - Stanisław z Modliszewa, podkomorzy inowrocławski, i jego brat Bartłomiej. Tego roku wymieniali pusty łan we wsi Knieja na wieś Wolice i jezioro zwane Słupy. Według prof. W. Dworzaczka mogli pochodzić z Modliszewa Kościelnego^[12].

• W roku 1478 Wojciech Sitek z Modliszewa Kościelnego, na połowie swej części tej wsi, oprawił posag żonie Małgorzacie Mielińskiej, córce Marcina, w wysokości 70 grzywien. Tenże, w roku 1481, na połowie swej części w Modliszewie Kościelnym, oprawił posag w wysokości 50 grzywien drugiej żonie, Annie z Kołat^[1].

• W roku 1526 występował Jan z Prochów Modliszewski, pleban w Modliszewku i w Łąkoszynie (koło Kutna), kanonik regularny w Trzemesznie^[16].

Majątki ziemskie należące do rodu

Poniżej wymienione są ważniejsze dobra ziemskie należące do Modliszewskich herbu Ostoja.

Modliszewo Kościelne (dziś Modliszewko), Wierzejcze (dziś Wierzejewice), Dębłowo, Wierzbocice^[1],

Przedstawiciele rodu

• Marcin Sitek z Modliszewa (zm. po 1468) – dziedzic w Kościelnym (Mniejszym) Modliszewie. Ożeniony z Małgorzatą^[1].

• Stanisław z Modliszewa (zm. po 1476) – podkomorzy inowrocławski, właściciel dóbr w Knieji i Wolicach. Według prof. W. Dworzaczka najprawdopodobniej pochodził z Modliszewa Kościelnego^[12] i mógł należeć do rodu Ostojów.

• Wojciech Sitek z Modliszewa (zm. po 1481) – dziedzic w Modliszewie Kościelnym. Dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Małgorzata Mielińska a drugą Anna z Kołat Kołacka^[1].

• Mikołaj z Modliszewa Modliszewski (zm. po 1491) – ksiądz katolicki, pleban w Izdebnie i Raczkowie, dziedzic w Modliszewie Kościelnym. W roku 1491 sprzedał wyderkafem za 40 grzywien części swe w Modliszewie Kościelnym bratankom - Wawrzyńcowi i Mikołajowi Modliszewskim, zachowując dla siebie jedną grzywnę czynszu rocznego z tej wsi^[1].

• Wawrzyniec z Modliszewa Modliszewski (zm. przed 1501) – dziedzic w Modliszewie Kościelnym. Był synem Marcina i Małgorzaty Modliszewskich. Jego żoną była Jadwiga^[1].

• Wojciech Modliszewski (zm. przed 1503) – dziedzic dóbr w Modliszewie Kościelnym, dworzanin króla Aleksandra Jagiellończyka. Jego ojcem był Wojciech Sitek Modliszewski, a matką Małgorzata Mielińska. Został zamordowany w mieście Łubowie przez Mikołaja i Bartosza Chwałkowskich. Miał brata Łukasza i dwie siostry przyrodnie - Małgorzatę i Katarzynę, klaryskę w Gnieźnie.

• Mikołaj Sitek z Modliszewa Wierzejski (zm. przed 1512) – dziedzic w Modliszewie Kościelnym, właściciel części wsi Wierzejcze (dziś Wierzejewice). Syn Marcina i Małgorzaty Modliszewskich. Jego pierwszą żoną była Jadwiga Piątkowska a drugą Barbara Modliszewska^[1].

• Katarzyna Modliszewska (zm. ok. 1512) – dziedziczka dóbr w Modliszewie Kościelnym, członkini Zakonu Świętej Klary w Gnieźnie. Była córką Wojciecha Sitka Modliszewskiego i Anny z Kołat Kołackiej.

• Jan Sitek Modliszewski (zm. przed 1557) – dziedzic w Modliszewie Kościelnym, właściciel dóbr w Wierzejczy i Dębłowie. Majątek w Wierzejczy odziedziczył po stryju Mikołaju. Syn Wawrzyńca i Jadwigi Modliszewskich. Żoną jego była Magdalena Węgierska, córka Mikołaja.

• Elżbieta Modliszewska (zm. przed 1653) – dziedziczka dóbr w Modliszewie Kościelnym, jedyna córka Jana Sitki i Katarzyny Rynarzewskiej. Była żoną Daniela Karczewskiego, dziedzica Karczewa^[1]. W roku 1640 sprzedała swoje części w Modliszewie Kościelnym Stanisławowi Modliszewskiemu^[17]. Została wspomniana przez Kaspra Niesieckiego w „Herbarzu polskim”^[2].

• Feliks Modliszewski (zm. przed 1693) – dożywotni posesor sołectwa w Wierzbocicach, spadkobierca Elżbiety z Modliszewskich Karczewskiej, stryjecznej siostry ojca. Był synem Bartłomieja i Anny Wilkowskiej. Jego małżonką była Barbara Przeniewska (Przedniewska)^[1].

Zobacz też

• Herb Ostoja
• Ród Ostojów (Mościców)