Mrowino

Mrowino – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Rokietnica.

Ten artykuł dotyczy wsi. Zobacz też: Mrowino (jezioro)

Mrowino

wieś
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	poznański
Gmina	Rokietnica
Sołectwo	Mrowino-Cerekwica
Liczba ludności (2022)	2094[1]
Strefa numeracyjna	61
Kod pocztowy	62-090
Tablice rejestracyjne	PZ, POZ
SIMC	0594028
Położenie na mapie gminy Rokietnica Mrowino
Położenie na mapie Polski Mrowino
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Mrowino
Położenie na mapie powiatu poznańskiego Mrowino
52°30′46″N 16°42′08″E[2]

Historia

Miejscowość pierwotnie była związana z Wielkopolską. Istnieje co najmniej od pierwszej połowy XV wieku i ma średniowieczną metrykę. Pierwszy zachowany zapis pochodzi z łacińskiego dokumentu z 1404 gdzie odnotowano ją pod nazwą „Mrouino”, 1407 „Mrowino”, 1408 „Mrowini”, 1423 (według kopii 1488-1492 „Mrowyno”, 1498 „Mrowyno”, 1510 „Mrovino”^[3].

Początkowo wieś była wsią szlachecką należącą do lokalnej, wielkopolskiej szlachty z rodu Mrowińskich, którzy od nazwy wsi przyjęli odmiejscowe nazwisko, a później także do Rosnowskich. W 1440 leżała w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Koronie Królestwa Polskiego. W 1510 należała do parafii Cerekwica^[3].

Pierwsze zapisy o wsi pochodzą ze średniowiecznych archiwów sądowych odnotowujących sprawy własnościowe. W latach 1404-1429 odnotowały one Szczepana Skórę Mrowińskiego, dziedzica Mrowina oraz Popowa koło Szamotuł, który zmarł w 1433. W 1404 dowodził on przed sądem, że Piotr Wilk z Lubosiny oraz Bieniak z Tuczęp ręczyli jego siostrze, iż otrzyma ona 100 grzywien posagu na Dłusku. W 1405 Szczepan pozwany został przez Olbrachta, komandora klasztoru joannitów od św. Jana koło Poznania o kmiecia. W 1405 wspomniany został w sporze z Wawrzyńcem kmieciem z Krzyżewnik wsi klasztornej joannitów poznańskich. W 1411 Szczepan oraz Jan Mosiński toczyli spór majątkowy z Janem, Pietraszem, Wojciechem i Mikołajem z Bnina o uwolnienie od roszczeń innych osób dziedziny Wyskoć. W 1418 toczył kolejny spór z Mikołajem Wargowskim o 10 grzywien. W 1426 Szczepan Skóra Mrowiński przedstawił w sądzie dokument nabycia Zakrzewa koło Buku, a nikt nie zgłosił roszczeń z tytułu prawa bliższości. W 1429 Szczepan Skóra Mrowiński z Mrowina oraz Popowa toczył spór sądowy z kasztelanem kamieńskim Dobrogostem z Prusimia^[3].

W latach 1431-1446 dziedzicem Mrowina, Lubikowa, Popowa, Przebrodów (obecnie Przybroda) był syn Szczepana Skóry Mrowińskiego Dobiesław Mrowiński, który zmarł w 1457. W 1431 poręczył on miastu Poznań, że kmieć z Chludowa nie będzie szkodził miastu. W 1432 toczył spór sądowy z kasztelanem kamieńskim Dobrogostem Koleńskim. W 1433 Jan z Kamionny zeznał w sprawie z Dobrogostem Koleńskim, że zmarły Szczepan Mrowiński był jego poręczycielem i uwolnił Dobiesława syna Szczepana z poręki. W 1440 woźny sądu ziemskiego zapowiedział dziedziny Mrowino i Przebrody jako własność Dobiesława. W 1443 odnotowana została jego matka, siostra stryjeczna Andrzeja Dokowskiego. W 1443 Dobiesław otrzymał Lubikowo od Agnieszki dziczki lubikowskiej, a w zamian dał jej 1/7 części Popowa w powiecie poznańskim. W 1446 dał bratu rodzonemu Szczepanowi wieś Lubikowo, a w zamian otrzymał Mrowino, Przebrody i Popowo w powiecie poznańskim^[3].

W latach 1457-1536 odnotowany został syn zmarłego Dobiesława, wicepodkomorzy w Kościanie w latach 1499-1502 oraz w Poznaniu w latach 1501-1510, Andrzej Mrowiński, dziedzic Mrowina, Przebrodów i Popowa. W 1470 Andrzej dał w podziale majątku swojemu bratu Pawłowi dziedzicowi mrowińskiemu połowy wsi Mrowino oraz Przebrody. W 1478 zapisał swojej żonie Katarzynie po 300 grzywien posagu oraz wiana na Mrowinie oraz na opustoszałych wówczas Przebrodach. W 1485 jego żona Katarzyna sprzedała Andrzejowi Choryńskiemu swoje części po matce w mieście oraz we wsi Brodnica w powiecie kościańskim. W 1493 Andrzej Mrowiński sprzedał z zastrzeżeniem prawa wykupu Michałowi Wielżyńskiemu 4 łany opuszczone w Popowie za 30 złotych węgierskich. W 1495Andrzej toczył spór sądowy z kmieciem z Pamiątkowa o spalenie części lasu w Mrowinie wartości 10 grzywien bez 6 groszy oraz o dokonanie tyluż szkód. W 1495 Andrzej Mrowiński zapisał mansjonarzom kościoła w Szamotułach jedną grzywnę czynszu rocznego na Popowie i Mrowinie. W 1505 wystąpił jako wuj Katarzyny Kobylińskiej wdowy po Janie Radomickim, wówczas żony Szymona Wilkowskiego. W 1513 woźny sądu ziemskiego zapowiedział Mrowino i Przebrody jako własność Andrzeja Mrowińskiego, a jego syn Jakub Mrowiński opłacił „przysądne”. W 1521 Andrzej Mrowiński pozywał Mikołaja Sędzińskiego o 3 młode jastrzębie, wykorzystywane w średniowieczu do polowania. Ich wartość wyceniono na 30 grzywien. Zostały zabrane przez Sędzińskiego z zagajnika wsi Mrowino. W 1525 Andrzej Mrowiński sprzedał Dorocie Buszewskiej, żonie swojego brata Wojciecha, Popowo w powiecie poznańskim za 110 grzywien. W 1530 Andrzej Mrowiński wraz z żoną Katarzyną Brodnicką sprzedał z zastrzeżeniem prawa wykupu Janowi Więckowskiemu wójtowi w Stobnicy połowę Mrowina za 140 grzywien. W 1531 wraz z żoną Katarzyną dał synowi Piotrowi Mrowińskiemu 1/3 Mrowina w dziale z innymi synami. W 1533 Andrzej Mrowiński oraz jego brat Wojciech wystąpili jako wujowie małoletniej Anny córki zmarłego Piotra Buszewskiego. W 1536 Andrzej oraz jego brat Wojciech toczyli proces z plebanem z Cerekwicy^[3].

W początku XV wieku doszło do lokalnych sporów o granice majętności w wyniku czego wyznaczono je opisując przy okazji także okolice miejscowości. W 1515 sędziowie polubowni potwierdzili granicę pomiędzy wsią Mrowino należącą do Andrzeja Mrowińskiego a wsią Starzyny. Granica ta biegła od kopca węgielnego wsi Rokitnica (obecnie to Rokietnica), Mrowino oraz Starzyny do kopca węgielnego wsi Napachanie, Mrowiny i Starzyny. W 1520 Mrowino graniczyło z [[Cerekwica (województwo wielkopolskie)|Cerekwicą. W 1520 lub 1521 w Mrowinie odnotowano zagajnik (łac „indago”) zwany „Przebroda”. W 1531 wieś graniczyła ze wsią Kokoszczyn. W 1560 Marcin Rosnowski dziedzic Mrowina pozwał Marcina Przecławskiego dzica Rokitnicy o wycięcie 3 wozów drewna olchowego wartości 10 grzywien w swoim lesie czyli zagajniku zwanym „Kluczewska” w Mrowinie, o wypasienie dąbrowy (merica) w lesie zwanym „Góry” w Mrowinie, o zniszczenie kopca narożnego stojącego pomiędzy Mrowinem a wsią Rokitnica oraz o wycięcie drzew pospolitych i trzech wielkich dębów. W 1567 odnotowano starodawny kopiec węgielny dziedzin Napachanie, Kokoszczyn i Mrowino. Usypano także trzy nowe kopce węgielne czyli narożne wyznaczające granice wspomnianych wsi^[3].

Oprócz polskiej szlachty źródła historyczne odnotowały również mieszkańców wsi pochodzących ze stanów niższych. W 1431 spisany po łacinie dokument odnotował kmieci mrowińskich: Ubysza (oryg. „Hubisch”), Marcina Janikowicza, Andrzeja Kobylnickegoi i Wszemysła Łątkę (oryg. „Lanthka”), którzy ręczyli Dobiesławowi Mrowińskiemu za Wacha kmiecia z Chludowa. W 1513 wspomniany został pracownik Tomasz kmieć z Mrowina^[3].

W XV-XVI wieku miejscowość notowano także w księgach podatkowych. W 1498 Mrowino miało zapłacić 14 grzywien kary z powodu nie zapłacenia podatku. W 1499 wieś znalazła się w wykazie zaległości podatkowych. W 1508 miał miejsce pobór podatków od 5 łanów oraz 6 groszy od karczmy. W 1510 we wsi było 6 łanów osiadłych i 8 łanów opuszczonych, folwark oraz zniszczony wiatrak. W 1510 miał miejsce pobór od 4 łanów. W 1563 pobrano podatki z części Marcina Rosnowskiego od 6 łanów, karczmy dorocznej, a z części pana Prokopa Mrowińskiego pobrano od 6 łanów, karczmy dorocznej oraz od dwóch zagrodników. W 1577 miał miejsce pobór z części Prokopa Mrowińskiego. W 1580 pobrano podatki z części należącej do Jana Rosnowskiego: od 4 łanów, 6 zagrodników, a z części Prokopa Mrowińskiego od dwóch łanów, jednego najemnego robotnika zwanego ratajem, 5 zagrodników, pasterza od 30 owiec, jednej kwarty roli oraz od wyszynku gorzałki ^[3].

Wieś szlachecka położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Wskutek II rozbioru Polski w 1793, miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim^[4].

We wsi znajdowały się ruiny wiatraka-koźlaka z 1850 r., ponad stuletnia szkoła (wzniesiona w 1905 r., w latach 80. XX wieku rozbudowana czynem społecznym mieszkańców), (szkoła zmienia swoją siedzibę w 2020 roku i przenosi się do Cerekwicy), dwór z przełomu XVIII i XIX w. (rozbudowany ok. 1910 r.) oraz pozostałości dawnego więzienia (wzniesionego pierwotnie jako jedna z pierwszych w Polsce kolonii rolniczych).

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy oraz więzienie karno-śledcze II klasy Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Mrowinie. Obóz wraz z więzieniem działał do 1950^[5][6].

W latach 1954–1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Mrowino, po jej zniesieniu w gromadzie Rokietnica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego.

W 2018 została wydana książka o historii wsi pt. Mrowino. Przyczynek do historii autorstwa Macieja A. Szewczyka (ISBN 978-83-952561-0-3)

W miejscowości znajduje się jedna z najstarszych jednostek ochotniczych straży pożarnych w Polsce. Pierwsze zachowane wzmianki pochodzą z 1900 roku. W 1980 został ufundowany sztandar. W 2020 z okazji 120 rocznicy powstania OSP Mrowino został powołany komitet fundatorów sztandaru, który ufundował nowy sztandar przekazany w 2021 dla straży (obecny sztandar jest nieregulaminowy). Jednostka obecnie posiada 3 wozy bojowe^[7].

Na granicy wsi Mrowina i Cerekwicy znajduje się nieczynny przystanek kolejwowy.

Urodzeni w miejscowości

• Majątek Mrowino dzierżawił kapitan Wojska Polskiego Józef Szyfter (1893-1940) syn Walentego i Anny z Weychanów, ofiara zbrodni katyńskiej zamordowana w Katyniu^[8].

• Urodził się tu Maksymilian Potrawiak ps. „Sztukator” – polski rzeźbiarz i medalier, uczestnik powstania warszawskiego, oficer broni Obwodu Żoliborz AK.