Muzeum Narodowe w Lublinie

Muzeum Narodowe w Lublinie (MNwL), do 2020 Muzeum Lubelskie w Lublinie – muzeum w Lublinie. Należy do najstarszych i największych muzeów we wschodniej Polsce. Ma cztery oddziały w Lublinie i cztery oddziały zamiejscowe.

Muzeum Narodowe w Lublinie

Zamek w Lublinie, siedziba muzeum
Państwo	Polska
Miejscowość	Lublin
Adres	ul. Zamkowa 9 20-117 Lublin
Data założenia	1906
Dyrektor	dr Katarzyna Mieczkowska[1]
Położenie na mapie Lublina Muzeum Narodowe w Lublinie
Położenie na mapie Polski Muzeum Narodowe w Lublinie
Położenie na mapie województwa lubelskiego Muzeum Narodowe w Lublinie
51°15′16″N 22°34′18″E
Strona internetowa

Historia muzeum

Początki ruchu muzealnego w Lublinie sięgają początku XX w. i są związane z działalnością Hieronima Łopacińskiego, który jako jeden z pierwszych dostrzegł konieczność ochrony „starożytności”. To dzięki niemu w 1901 r. zorganizowane zostały dwie wystawy muzealne poświęcone przedmiotom sztuki i starożytności oraz dział etnograficzny wystawy rolniczo-przemysłowej. Po wystawach zbiory przejęło Lubelskie Towarzystwo Rolnicze jako zaczątek przyszłego muzeum. 12 grudnia 1906 roku nastąpiło uroczyste otwarcie muzeum w gmachu podominikańskim. Wkrótce dołączono zbiory Towarzystwa Higienicznego, pochodzące z wystawy zorganizowanej w 1908 roku. W roku 1911 całością zgromadzonych eksponatów zaopiekowała się Sekcja Muzealna Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.

W 1914 z inicjatywy Szymona Piotrowskiego, dyrektora miejscowego oddziału Banku Handlowego, założono towarzystwo Muzeum Lubelskie. To dzięki niemu zakupiono posesję z budynkami pijarskimi przy ulicy Namiestnikowskiej 4 (obecnie Narutowicza 4), które po remoncie stały się na 40 lat siedzibą Muzeum Lubelskiego. Muzeum przejęło zbiory Towarzystw: Rolniczego, Higienicznego, Krajoznawczego i Biblioteki im. H. Łopacińskiego. Liczba eksponatów powiększała się drogą darów i zakupów. W roku 1921 przejęto część zbiorów Muzeum Nałęczowskiego. 18 lutego 1923 roku odbyła się uroczystość otwarcia muzeum w gmachu własnym. Kustoszem został malarz Marian Trzebiński. Przed wrześniem 1939 roku zbiory muzeum liczyły ok. 14 000 eksponatów, nie tylko o charakterze regionalnym.

Druga wojna światowa przyniosła straty budynkom i zbiorom muzealnym. W wyniku prowadzonej polityki okupanta duża część zbiorów zaginęła, uległa zniszczeniu i rozproszeniu. Działalność Muzeum została wznowiona w sierpniu 1944 roku, po wyzwoleniu Lublina spod okupacji hitlerowskiej. Zinwentaryzowane po wojnie zbiory liczyły zaledwie ok. 3 000 eksponatów. W 1950 roku muzeum upaństwowiono i przemianowano na okręgowe.

Muzeum Narodowe w Lublinie

Od 1957 roku muzeum przeprowadziło się do Zamku Lubelskiego. W roku 1987 powróciło do dawnej nazwy – Muzeum Lubelskie. W dalszym ciągu jest muzeum wielodziałowym. Zbiory liczą obecnie ok. 157 000 eksponatów. Oglądać je można na tematycznych wystawach. W siedzibie głównej na Zamku Lubelskim są to: ekspozycja archeologiczna, wystawa monet i medali. W 1999 roku muzeum wpisane zostało do Państwowego Rejestru Muzeów.

Status muzeum narodowego

Do 15 maja 2020 muzeum funkcjonowało pod starą nazwą – Muzeum Lubelskie. 15 maja 2020 zarządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego Muzeum Lubelskie zostało podniesione do rangi muzeum narodowego i tym samym zmieniło nazwę na Muzeum Narodowe w Lublinie. Instytucja jest wspólnie prowadzona przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Województwo lubelskie i wpisana do rejestru instytucji kultury MKiDN. Docelowo Muzeum Narodowe w Lublinie będzie państwową instytucją kultury, dla której jedynym organizatorem pozostanie Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Zamek w Lublinie

Wnętrze Kaplicy Trójcy Świętej

W 1957 roku muzeum przeprowadziło się do części pomieszczeń Zamku w Lublinie, którego jedynym gospodarzem stało się w 1974 roku. Oglądać tu można wiele stałych wystaw tematycznych. Obecnie są to: Śladami Przeszłości. Najdawniejsze Dzieje Ziemi Lubelskiej (ekspozycja archeologiczna), Monety i Medale na Ziemiach Polskich od X do XX wieku, Sztuka Ludowa Regionu Lubelskiego, Historia Uzbrojenia i Malarstwo Batalistyczne, Grupa Zamek i Awangarda, Galeria Malarstwa Cerkiewnego, Galeria Malarstwa Polskiego XIX–XX wieku (m.in. „Unia Lubelska” Jana Matejki), a także Galeria Sztuki Zdobniczej i Malarstwa Europejskiego od XVI do XX Wieku (m.in. „Piłat umywający ręce” Hendricka ter Brugghena)^[2].

Na Zamku znajduje się też Kaplica Trójcy Świętej z bezcennymi malowidłami bizantyńsko-ruskimi z 1418 r. fundacji króla Władysława Jagiełły, oraz średniowieczna wieża zamkowa (donżon) z XIII lub XIV wieku^[3].

Dzieła malarskie ze zbiorów muzeum

• 
  Jan Matejko Przyjęcie Żydów
• 
  Jan Matejko Unia Lubelska
• 
  Hendrick ter Brugghen Piłat umywający ręce
• 
  Bona Sforza
• 
  Stefan Batory
• 
  Louis de Silvestre Portret Augusta II Sasa
• 
  Gerrit van Honthorst Sąd Midasa
• 
  Michael Willmann Pokłon Trzech Króli
• 
  Apoloniusz Kędzierski Struga
• 
  Józef Chełmoński Droga w lesie
• 
  Olga Boznańska Portret Miki Lisowskiej
• 
  Juliusz Kossak Amazonka
• 
  Edward Okuń Śmierć Paganiniego
• 
  Henryk Weyssenhoff Łoś na trzęsawisku
• 
  Władysław Podkowiński Jezioro w parku
• 
  Adam Malinowski Zamek w Ostrogu

Dzieła ze zbiorów sztuki zdobniczej

• 
  Porcelanowa figurka Augusta III w stroju polskim, Królewska Manufaktura Porcelany w Miśni
• 
  Johann Joachim Kändler Grupa figuralna - alegoria ognia
• 
  Johann Friedrich Eberlein Bachus na beczce z podstawą
• 
  Friedrich Elias Meyer Figurka porcelanowa - Lato

Wybrane dzieła ze zbiorów numizmatyki i medalierstwa

• 
  Henryk Paweł Groskurt August III - medal koronacyjny (1734)
• 
  Denar książęcy Bolesława Śmiałego (1069 – 1076)
• 
  Ślub Władysława IV z Cecylią Renatą - medal (1637)
• 
  Denar rzymski Hadriana (134 – 138)

Dzieła ze zbiorów malarstwa cerkiewnego

• 
  Szkoła wietkowska, Święty Charłampiusz (1775–1800)
• 
  Chrystus Pantokrator (1700–1749)
• 
  Święty Jerzy walczący ze smokiem (1741)
• 
  Zaśnięcie Maryi (XVII w.)

Dyrektorzy

• Wiktor Ziółkowski^[4] (1944–1948)
• Janusz Powidzki (1948–1950)
• mgr Irena Iskrzycka (1951–1968)
• mgr Zygmunt Ślusarski^[5] (1968–1976)
• mgr Alfred Gauda (1977–1992)
• mgr Zygmunt Nasalski (1992–2014)
• dr Katarzyna Mieczkowska (od 2014)

Oddziały

Oddziały miejscowe

Muzeum Historii Miasta Lublina mieści się w Bramie Krakowskiej

• Muzeum Historii Miasta Lublina
• Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”
• Muzeum Józefa Czechowicza
• Dworek Wincentego Pola
• Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej (w trakcie powstawania; otwarcie jest planowane na 2026 rok)^[6][7].

Oddziały zamiejscowe

Budynek Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie

• Muzeum Regionalne w Kraśniku
• Muzeum 24 Pułku Ułanów w Kraśniku
• Muzeum Stefana Żeromskiego w Nałęczowie
• Muzeum Bolesława Prusa w Nałęczowie