Narzecze

Narzecze – odmiana językowa właściwa dla danej grupy użytkowników języka. Może to być synonim terminu dialekt, czyli określenie na różne niestandardowe, inne niż ogólnonarodowe formy języka^[1][2], czy też ogólne określenie na każdą wyodrębnioną odmianę języka (o standardzie mowa wówczas jako o narzeczu ogólnym lub kulturalnym^[3][4]).

W literaturze spotyka się również ujęcie, zgodnie z którym narzecze to odmiana języka o zasięgu szerszym niż dialekt i gwara^[5][6]. Niektórzy autorzy traktują to pojęcie jako jednostkę pośrednią między dialektem a gwarą, dialekt ujmując jako zespół narzeczy, a narzecze – jako zespół gwar^[7]. Według jednej z definicji jest to „zespół gwar odznaczających się pewną ilością wspólnych cech gwarowych”^[8].

We językoznawstwie polskim termin „narzecze” znajduje stosunkowo wąskie zastosowanie, spotykany jest głównie w opisie języków egzotycznych^[5][6][9]. Częściej jest spotykany w kontekście nienaukowym aniżeli w lingwistyce, np. w opowieściach podróżniczych^[10]. Odpowiedniki terminu są znane w innych językach słowiańskich. W dialektologii serbsko-chorwackiej termin narječje pozostaje w powszechnym użyciu, jako nadrzędny wobec terminu dijalekat^[2][11]. W słowackiej tradycji lingwistycznej określenia dialekt i nárečie są traktowane jako synonimiczne^[12], choć niektórzy badacze jako dialekt rozumieją jednostkę większą niż nárečie^[13].

W ogólniejszym, potocznym znaczeniu termin „narzecze” może być synonimem określeń „język” i „mowa”^[1]. Bywa stosowany zamiast precyzyjnych terminów „dialekt” i „język” w przypadku kiedy rozstrzygnięcie statusu danej odmiany językowej jest utrudnione^[10].

Zobacz też

Zobacz hasło narzecze w Wikisłowniku

• regiolekt
• etnolekt