Nawozy NPK

Nawozy NPK – wieloskładnikowe nawozy mineralne zawierające azot (N), fosfor (P) i potas (K) w postaci przyswajalnej przez rośliny.

Przyswajalnymi związkami azotu w nawozach NPK są azotany (najczęściej saletra potasowa) lub sole amonowe (zwykle amofos, nawóz typu NP), czasem także amidy. Ilość azotu podaje się w procentach wolnego azotu (N).

Przyswajalną częścią fosforu są najczęściej fosforany, a ilość fosforu podaje się w procentach tlenku fosforu(V) (P₂O₅). Natomiast przyswajalną częścią potasu jest zwykle chlorek potasu, a ilość potasu podaje się w procentach tlenku potasu (K₂O). Proporcje N:P:K w produkowanym nawozie można dostosować do potrzeb, ustalając odpowiednie ilości poszczególnych składników wprowadzanych do granulatu.

Przykładowy nawóz NPK 8-24-24 zawiera:

• 8% N
• 24% P₂O₅
• 24% K₂O
• 44% inne domieszki

Dodatkowo nawozy NPK mogą zawierać: wapń (Ca), magnez (Mg), siarkę (S) oraz bor (B), ważny mikroelement w uprawie buraka cukrowego oraz rzepaku^[1].

Wykorzystanie

Nawozy mineralne wieloskładnikowe nazywane są także mieszanymi. Zawierają wszystkie składniki pokarmowe dla roślin w różnych proporcjach NPK oraz inne makroelementy i mikroelementy. Ogrodnicy wybierają najczęściej nawozy uniwersalne, rzadziej nawozy specjalistyczne (uniwersalne to np. Azofoska, Polifoska, Fructus, Florovit, Planton)^[2].

Sposób aplikacji nawozów NPK znacząco wpływa na wykorzystanie składników pokarmowych z danego produktu. Zły ilościowy rozkład składników mineralnych w glebie wpływa niekorzystnie na uprawy. Dobre ich wymieszanie na odpowiednich głębokościach gwarantuje lepsze wchłanianie się składników mineralnych przez rośliny^[3].

Mieszanki nawozowe NPK stosowane są w uprawach kwiatów w małych szklarniach oraz tunelach foliowych, a także w uprawach papryki, pomidorów oraz ogórków w małych szklarniach i tunelach foliowych.

Produkcja w Polsce

Nawozy NPK wytwarzane są w Gdańskich Zakładach Nawozów Fosforowych „Fosfory” Sp. z o.o.^[4], Zakładach Azotowych Chorzów S.A., wchodzących w skład Grupy Azoty Zakładów Azotowych „Puławy” S.A.^[5]; w Grupie Azoty Zakładach Chemicznych „Police” S.A. oraz Grupie Azoty ZAK S.A.^[6] Ponadto produkowane są przez Luvena S.A., Fosfan S.A., Yara Poland oraz Zakłady Chemiczne „Siarkopol” Sp. z o.o.

W grupie nawozów wieloskładnikowych największy udział w produkcji posiadają nawozy NPK, których rocznie wytwarza się ok. 1 mln 400 tys. ton^[6].

Przykładowe produkowane w Polsce nawozy NPK zawierające azot amonowy:

• Amofoska, FOSDAR Superfosfat Wzbogacony^[7] (Gdańskie Zakłady Nawozów Fosforowych „Fosfory” Sp. z o.o.)^[8], Polifoska^[9], Polidap, PolimagS^[10] (Grupa Azoty Zakłady Chemiczne „Police” S.A.)^[11], Lubofoska (Luvena S.A.)
• Suprofoska i Suprofos (Fosfan S.A.)
• Fortefoska (Polish Gardens Sp. z o.o.)

Nawozem zawierającym azot w postaci saletry jest Nitrofoska.

Produkcja na świecie

Cechą sektora nawozów mineralnych jest wysoki stopień koncentracji produkcji^[12]. Niekwestionowanym liderem produkcji nawozów mineralnych są Chiny – niemal 30% udziału w produkcji globalnej. Ważnymi producentami są obecnie również Indie, Rosja oraz Kanada. Wśród krajów Unii Europejskiej największy udział w produkcji nawozów mineralnych przypada na Niemcy i Polskę^[13].