Neandertal

Neandertal (niem. Neandertal, przed reformą pisowni w roku 1901: Neanderthal) – dolina rzeki Düssel(inne języki), około 10 km od Düsseldorfu w Nadrenii Północnej-Westfalii w Niemczech. Nazwę zawdzięcza Joachimowi Neanderowi, nauczycielowi, teologowi i kompozytorowi z Düsseldorfu, który się często przechadzał w tej okolicy szukając natchnienia^{[potrzebny przypis]}. Dolinę nazwano tak na początku XIX wieku, wcześniej nazywano ją po prostu „Die Gesteine” („Skały”) albo „Das Hundsklipp” („Psie Urwiska”).

Rzeka Düssel płynąca przez dolinę Neandertal

Zobacz hasło Neandertal w Wikisłowniku

Pierwotnie dolina ta była wyżłobionym przez rzekę w wapiennych skałach wąwozem z licznymi jaskiniami. W jednej z niewielkich jaskiń, nazywanej od nazwiska niejakiego Hofera, właściciela pobliskiego gospodarstwa Feldhofer Grotte dokonano w połowie XIX wieku znaczącego odkrycia archeologii pradziejowej.

Powstały w 1921 r. na powierzchni 223 ha^[1] rezerwat przyrody jest najstarszym w całych Niemczech^[2].

Stanowisko archeologiczne Feldhofer

W sierpniu 1856 odkryto na stanowisku nazwanym później Feldhofer 1 szczątki kostne neandertalczyka. Nieznany z nazwiska kamieniarz przekazał je Johannowi Carlowi Fuhlrottowi, lokalnemu nauczycielowi znanemu z zainteresowań przyrodniczych. Fuhlrott, słusznie podejrzewając niezwykłość znaleziska, zaangażował się do współpracy anatoma Hermanna Schaaffhausena. W roku 1857 wspólnie opublikowali wyniki pracy. Było to dwa lata przed zaprezentowaniem głośnej teorii Darwina.

Jaskinia była zlokalizowana w południowym zboczu około 20 m ponad rzeczką Düssel i 33 metry od krawędzi urwiska. Główna komora była połączona z powierzchnią korytarzem i miała 1,7 metra szerokości, mniej więcej tyle samo wysokości i 5 metrów długości.

Kości znaleziono w łożu pieczary w warstwie namułu. Charles Lyell stawia hipotezę, że kości neandertalczyka dostały się do komory wraz z mułem. Na powierzchni namuliska nie było bowiem pokruszonych stalaktytów, a znajdujące się tam resztki roślinności odpowiadały aktualnej florze okolicy. W czasie późniejszych poszukiwań znaleziono także kieł niedźwiedzia^[3].

Jaskinia została odkryta podczas eksploatacji kamieniołomu. W trzy lata po odkryciu już była zagrożona zniszczeniem^[3]. Do czasów dzisiejszych nie zachowała się ani jaskinia, w której znaleziono kości, ani nawet resztki formacji skalnej, w której jaskinia ta się znajdowała.

Kości z jaskini zaprezentowano szerszemu gronu podczas naukowego spotkania w Bonn w 1857 r.

Na stanowisku Feldhofer 1 udało się pozyskać: kość czołową z kością ciemieniową, dwie kości udowe, 3 kości długie prawej ręki, dwie kości lewego przedramienia, część lewej kości biodrowej oraz fragmenty łopatek i żeber. Zarówno prof. Schaaffhausen, jak i inni doświadczeni zoolodzy, nie mieli wątpliwości co do człowieczej natury szczątków. Stwierdzili też, że ogólne proporcje kości nogi huerus i promień miednicy stanowiące o ogólnej postawie ciała „odpowiadały” ogólnym proporcjom właściwym współczesnym Europejczykom, a jedynie wyróżniała je niespotykanie masywna budowa i duże powierzchnie przyczepu mięśni^[3][4]. Według nich neandertalczyk był silniejszy od człowieka współczesnego. Twarz neandertalczyka charakteryzowała się głębokimi oczami okolonymi grubszymi wałami nadoczodołowymi (supraorbital torus) i większą niż obecnie głową (cranium) z większą pojemnością mózgu.

Niedawno przeszukując miejsce, w które mógł zostać wyrzucony materiał z jaskini, odnaleziono dalsze kości tego samego neandertalczyka oraz jeszcze jednego egzemplarza. Jedna z nowych kości idealnie pasuje do czaszki Feldhofera 1.