Loading AI tools
odznaczenie państwowe PRL Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Order Sztandaru Pracy, pierwotnie order „Sztandar Pracy” – polskie wysokie odznaczenie państwowe Polski Ludowej ustanowione ustawą z dnia 2 lipca 1949 roku ... w celu nagrodzenia wyjątkowych zasług położonych dla Narodu i Państwa...[1] Ostatni raz nadano go w 1991. Został zniesiony w 1992.
 Awers i rewers orderu I i II klasy | |
 Baretka orderu I klasy | |
 Baretka orderu II klasy | |
| Ustanowiono |
2 lipca 1949 |
|---|---|
| Wycofano |
16 października 1992 |
| Wielkość |
średnica 43 mm |
| Wydano |
282 245 |
| Powyżej | |
| Poniżej | |
| Projektant | |
| Powiązane |
sowieckie Order Czerwonego Sztandaru Pracy i Order Czerwonego Sztandaru |
Wzorem dla tego odznaczenia były dwa sowieckie ordery: wojskowy Order Czerwonego Sztandaru i cywilny Order Czerwonego Sztandaru Pracy. Niedługo potem zaczęto ustanawiać podobne odznaczenia w pozostałych demoludach[2].
Autorem projektu był Wojciech Jastrzębowski, który wzorował się na kształcie pięcioramiennego krzyża francuskiej Legii Honorowej[2].
Order Sztandaru Pracy dzielił się na dwie klasy: I i II. Mógł być nadawany w każdej klasie wielokrotnie.
Orderem Sztandaru Pracy mogły być nagrodzone osoby oraz przedsiębiorstwa, instytucje, jednostki terytorialne za zasługi w następujących dziedzinach:
Ustawa z dnia 17 lutego 1960 o orderach i odznaczeniach nieco zmieniła zasady nadawania orderu, stanowiąc, że Order Sztandaru Pracy może być nadany osobom, które położyły wybitne zasługi dla budowy socjalizmu w Polsce Ludowej, zwłaszcza w dziedzinach:
W dalszym ciągu mógł być również nadany przedsiębiorstwu, instytucji, jednostce terytorialnej, jednostce wojskowej[3]. Górnikom order mógł być przyznany za nieprzerwaną i wyróżniającą się pracę górniczą: po 20 latach – II klasy, po 25 latach – I klasy (za 7, 10 lub 15 lat można było otrzymać Krzyż Zasługi w stopniu odpowiednim dla stażu pracy: Brązowym, Srebrnym lub Złotym)[4][5][6][7][8].
Order był nadawany do 1952 roku przez Prezydenta RP, a następnie Radę Państwa (przez krótki okres od 1989 – ponownie przez Prezydenta). Ostatni raz nadano go w 1991. Ustawa z dnia 16 października 1992 roku zniosła ten order, uchylając przepisy ustawy z 17 lutego 1960 dotyczące Orderu Sztandaru Pracy[9].
Odznaką Orderu Sztandaru Pracy jest pięcioramienny krzyż gwiaździsty o średnicy 43 mm. Na awersie krzyża ramiona są emaliowane na biało w obramowaniu, między ramionami znajdują się pęki promieni. W środku krzyża znajduje się okrągła tarcza emaliowana na szafirowo, na której w ramce umieszczona jest postać robotnika trzymającego w prawej ręce czerwony sztandar, a w lewej ręce młot. Na rewersie w środku krzyża na okrągłej tarczy jest napis PRL (do 1952 roku RP). Obramowanie ramion krzyża, pęki promieni, ramka tarczy, postać robotnika, drzewce i obramowanie sztandaru, młot i rewers odznaki w klasie I są złocone, a w klasie II srebrzone.
Wstążka orderu ma szerokość 36 mm, jest koloru czerwonego z pąsowymi wąskimi paskami po bokach o szerokości 3 mm. Na baretce w klasie I umieszczona jest rozetka, co odróżnia ją od klasy II.
Order był piątym w precedencji polskich odznaczeń państwowych. Noszono go na lewej stronie piersi:
Obecnie ordery te mogą być noszone w kolejności ich otrzymania po aktualnych orderach państwowych, a przed medalami i innymi odznaczeniami[10].
Po raz pierwszy był nadany 22 lipca 1949[11], kiedy nadano 95 orderów klasy I i 246 klasy II, a ordery otrzymali wówczas m.in. pisarze Igor Newerly, Gustaw Morcinek, Zofia Nałkowska, Jerzy Andrzejewski i ekonomista prof. Edward Lipiński.
Łącznie przyznano 162 299 Orderów Sztandaru Pracy[12], w tym 1113 zbiorowości[13].
Wg danych Biura Odznaczeń Państwowych Kancelarii Rady Państwa oraz Biura Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP przyznano:
łącznie – 282 255 orderów[14].
Około połowy nadanych orderów I klasy i zdecydowaną większość orderów II klasy otrzymali górnicy (zapis w Karcie Górnika uprawniał do II klasy po 20 latach pracy, a do I klasy po 25 latach pracy; jeszcze w 1991 nadano górnikom 2,5 tys. tych orderów[13]). Otrzymanie tego orderu, w realiach PRL, było ambicją wielu ludzi kończących karierę zawodową, zwłaszcza że wiązało się z nim uzyskiwanie dodatku do emerytury w wysokości 20% podstawy świadczenia (podobnie jak z niektórymi innymi polskimi wysokimi odznaczeniami, zwanymi potocznie orderami chlebowymi).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
