Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Rada Państwa (Polska)
organ naczelny władzy państwowej Polski Ludowej Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Rada Państwa – kolegialny organ naczelny władzy państwowej Polski Ludowej w latach 1947–1989. Łączyła kompetencje władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. W latach 1952–1989 Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pełniła kolegialnie funkcję głowy państwa (była odpowiednikiem prezydenta) oraz zapewniała ciągłość najwyższego kierownictwa państwowego w związku z sesyjnym trybem pracy Sejmu.
Rada Państwa działała do 19 lipca 1989 – dnia wyboru pierwszego Prezydenta PRL (Wojciecha Jaruzelskiego). Zgodnie z ustawą o zmianie Konstytucji z 7 kwietnia 1989 kompetencje Rady Państwa przeszły – co do zasady – na Prezydenta PRL (od 31 grudnia 1989 – Prezydenta RP)[1].
Kancelaria Rady Państwa mieściła się w kompleksie Sejmu PRL przy ulicy Wiejskiej 4/6/8 w Warszawie[2].
Remove ads
Podczas obowiązywania małej konstytucji (1947–1952)
Mała Konstytucja z 1947 roku[3] przewidywała powstanie nowego organu, który nawiązywał do instytucji i doświadczeń Prezydium Krajowej Rady Narodowej oraz wzorowany był na stosunkach radzieckich. Nie określono warunków wybieralności i odpowiedzialności jej członków, a nawet czasu trwania jej kadencji. W skład Rady Państwa wchodzili: Prezydent Rzeczypospolitej jako przewodniczący, Marszałek i trzej wicemarszałkowie Sejmu Ustawodawczego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Naczelny Dowódca Wojska Polskiego (w czasie wojny) oraz członkowie dokooptowani przez Sejm na jednomyślny wniosek Rady (początkowo 3, po nowelizacji w 1949 roku wchodziło więcej członków[4]). Kompetencje Rady Państwa były następujące:
- zwierzchni nadzór nad radami narodowymi
- wstępne zatwierdzanie dekretów z mocą ustawy wydanych przez Radę Ministrów na podstawie ustawowego upoważnienia Sejmu
- podejmowanie uchwał w przedmiocie wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego
- wyrażanie zgody na ogłoszenie ustaw o budżecie, narodowym planie gospodarczym i poborze rekruta w przypadkach przewidzianych w art. 8 Małej Konstytucji
- rozpatrywanie sprawozdań Najwyższej Izby Kontroli
- inicjatywa ustawodawcza.
Remove ads
Pozycja ustrojowa (po 1952)
Według Konstytucji PRL z 1952, Radę Państwa wybierał ze swego grona Sejm na pierwszym posiedzeniu, w składzie: Przewodniczący Rady Państwa, czterej zastępcy Przewodniczącego, Sekretarz Rady Państwa i dziewięciu (do 1961), a następnie jedenastu członków. Po upływie kadencji Sejmu Rada Państwa działała aż do wyboru Rady Państwa przez nowo obrany Sejm.
Rada Państwa podlegała (według zapisu konstytucyjnego) w całej swojej działalności Sejmowi; działała na zasadzie kolegialności. Na zewnątrz Radę Państwa reprezentował Przewodniczący lub jego zastępca. W okresach między sesjami Sejmu Rada Państwa miała władzę wydawania dekretów z mocą ustawy, które były przedstawiane Sejmowi na najbliższej sesji do zatwierdzenia; mogła też dokonywać zmian w składzie Rady Ministrów. Dokonywała ona również wykładni prawa. Rada Państwa sprawowała zwierzchni nadzór nad radami narodowymi, przysługiwała jej inicjatywa ustawodawcza, zaś Przewodniczący Rady Państwa wraz z Sekretarzem podpisywali bez prawa weta ustawy uchwalone przez Sejm i zarządzali ich ogłoszenie w Dzienniku Ustaw.
Remove ads
Kompetencje Rady Państwa (po 1952)
Zgodnie z artykułem 23 Konstytucji PRL z 1952 (z późniejszymi zmianami) Rada Państwa[5]:
- zarządzała wybory do Sejmu
- zwoływała sesje Sejmu
- czuwała nad zgodnością prawa z Konstytucją (do czasu powołania Trybunału Konstytucyjnego w 1982)
- ustalała powszechnie obowiązującą wykładnię ustaw
- wydawała dekrety z mocą ustawy
- mianowała i odwoływała pełnomocnych przedstawicieli PRL
- przyjmowała listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy Radzie Państwa przedstawicieli dyplomatycznych innych państw
- ratyfikowała i wypowiadała umowy międzynarodowe
- obsadzała stanowiska cywilne i wojskowe, przewidziane ustawami
- nadawała ordery, odznaczenia i tytuły honorowe
- stosowała prawo łaski
- mianowała i odwoływała sędziów
- wprowadzała stan wojenny i stan wyjątkowy (od 1983), ogłaszała częściową lub powszechną mobilizację, w przerwach między obradami Sejmu stan wojny
- wykonywała inne funkcje, przewidziane dla niej w Konstytucji lub przekazane jej przez ustawy (np. nadawała i odbierała obywatelstwo polskie).
Rada Państwa Sejmu Ustawodawczego (1947–1952)
Remove ads
Rada Państwa I kadencji Sejmu (1952–1957)
Remove ads
Rada Państwa II kadencji Sejmu (1957–1961)
Remove ads
Rada Państwa III kadencji Sejmu (1961–1965)
Remove ads
Rada Państwa IV kadencji Sejmu (1965–1969)
Remove ads
Rada Państwa V kadencji Sejmu (1969–1972)
Remove ads
Rada Państwa VI kadencji Sejmu (1972–1976)
Remove ads
Rada Państwa VII kadencji Sejmu (1976–1980)
Remove ads
Rada Państwa VIII kadencji Sejmu (1980–1985)
Rada Państwa IX kadencji Sejmu (1985–1989)
Zobacz też
Uwagi
- Wicemarszałek Sejmu Ustawodawczego Rzeczypospolitej Polskiej
- Prezes Najwyższej Izby Kontroli
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads