Order za Wybitne Zasługi (Słowenia)

Order za Wybitne Zasługi (słoweń.: Red za izredne zasluge, RIZ) – obecnie najwyższe po Orderze Wolności^[a] odznaczenie Słowenii nadawane przez Prezydenta Republiki Słowenii osobom, instytucjom i organizacjom^[1] .

Order za Wybitne Zasługi
Red za izredne zasluge

Awers orderu
Baretka
Ustanowiono	1995
Kruszec	14-karatowe złoto
Powyżej	Order Wolności
Poniżej	Złoty Order za Zasługi

Ustanowienie

Order za Wybitne Zasługi został ustanowiony w 1995 roku na mocy ustawy z dnia 19 grudnia 1994 roku o odznaczeniach Republiki Słowenii^[2], jako drugi w precedencji po Orderze Wolności, jednak aż do 2004 roku nie był nadawany. Dopiero wprowadzenie poprawki do tej ustawy w 2004 roku^[3] znacząco ograniczającej możliwość nadawania Orderu Wolności spowodowało rozpoczęcie przyznawania tego orderu. Przyznawany jest obywatelom Republiki Słowenii, a wyjątkowo grupom osób, osobom prawnym, innym organizacjom i najwyższym zagranicznym mężom stanu za wybitną pracę i zasługi na rzecz suwerenności, dobrobytu, reputacji i postępu Słowenii w dziedzinie kultury, gospodarki, nauki, społecznej i politycznej^[4].

Opis

Order składa się z odznaki, odznaki zastępczej i certyfikatu nadania^[5]. Zarówno odznakę jak i odznakę zastępczą, którą stanowi baretka, nosi się na lewej piersi, jednak nigdy łącznie^[6].

Głównym motywem odznaki orderu jest stylizowany trójliść, który był symbolem Trójcy Świętej umieszczanym na biżuterii Karantan (kultura Köttlach) w czasach chrystianizacji obszarów Słowenii^[7].

Odznaka wykonana jest w całości z 14-karatowego złota. Jej bazą jest trójkąt równoboczny o boku długości 48 mm i grubości 2 mm. Po oby stronach bazy jest umieszczony sześciokąt foremny o wklęsłych bokach (przypominający hipocykloidę, jednak nią niebędący). Odległość między jego przeciwległymi narożnikami wynosi 46 mm, długość strzałki łuku 3 mm, a grubość 1 mm. Na sześciokąty położone są wypukłe płytki w kształcie głównego motywu, na krawędzi mające 1 mm grubości, a pośrodku 3,5 mm. Na środku awersu umieszczony jest rubin. Trójkątna baza jak i kontury sześciokąta i trójliścia o szerokości 1 mm wykończone są polerowanym złotem, natomiast środkowe pola sześciokąta pokrywane są emalią w kolorze jasnoniebieskim, a pola trójliścia w kolorze białym. Awers i rewers orderu są identyczne, z wyjątkiem rubinu. Do górnej części odznaki przymocowana jest zawieszka składająca się z dwóch ogniw w kształcie okręgu i trójkąta równobocznego, umożliwiająca powieszenie odznaki na wstążce^[6].

Odznaczenie noszone jest na jedwabnej złotej wstążce o szerokości 46 mm z umieszczonym pośrodku czerwonym pionowym paskiem szerokości 4 mm. Wstążka składana jest w trójkąt równoramienny o wysokości 54 mm i zszywana^[6].

Baretkę stanowi złota, jedwabna wstążka z czerwonym pionowym paskiem pośrodku złożona w prostokąt o szerokości 40 mm i wysokości 8 mm^[6].

Odznaczenie wręczane jest w etui pokrytym czerwoną skórą od zewnątrz i wyłożonym czerwonym jedwabiem od wewnątrz. Na pokrywce pudełka w górnej części umieszcza się złoty napis RED ZA IZREDNE ZASLUGE, a w dolnej REPUBLIKA SLOVENIJA^[6].

Certyfikat nadania orderu drukowany jest na papierze o gramaturze 500 g/m² o wymiarach 210 mm na 290 mm. Po lewej stronie dokumentu umieszczone są dwie linie jedna w kolorze w kolorze złotym, druga czerwonym, każda o szerokości 20 mm. W czterech narożnikach pozostałego pola drukowany jest w kolorze złotym symbol stylizowanego trójliścia. Na dokumencie umieszcza się takie informację jak numer i data zarządzenia, imię i nazwisko lub nazwę odznaczonego, nazwę orderu pisaną złotymi literami, dziedzinę, w której order został przyznany oraz uzasadnienie. W dolnej części dokumentu od lewej strony umieszczona jest data i miejsce, pośrodku tłoczona jest pieczęć republiki, a po prawej stronie odręczny podpis prezydenta^[8].

Statystyki

Prezydent		Okres urzędowania	Rok	Liczba nadań		Dane szczegółowe
						Obywatelom	Obcokrajowcom	Instytucjom
	Milan Kučan	23.12.1991-22.12.2002	1995	0[9]	0	0	0	0
			1996		0	0	0	0
			1997		0	0	0	0
			1998		0	0	0	0
			1999		0	0	0	0
			2000		0	0	0	0
			2001		0	0	0	0
			2002		0	0	0	0
	Janez Drnovšek	22.12.2002-23.12.2007	2003	12[9]	0	0	0	0
			2004		4	0	4	0
			2005		4	0	4	0
			2006		4	1*	3	0
			2007		0	0	0	0
	Danilo Türk	23.12.2007-22.12.2012	2008	10[9]	2	1	1	0
			2009		2	0	1	1
			2010		1	0	1	0
			2011		5	0	5	0
			2012		0	0	0	0
	Borut Pahor	22.12.2012-nadal	2013	13[10]	1	0	0	1
			2014		1	0	1	0
			2015		1	0	1	0
			2016		5	0	5	0
			2017		0	0	0	0
			2018		0	0	0	0
			2019		4	0	3	1
			2020		1	1	0	0
RAZEM				34		2	29	3

* odznaczenie przyznane pośmiertnie

Odznaczeni

Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Orderem za Wybitne Zasługi (Słowenia).

Zgodnie z ustawą Order za Wybitne Zasługi przysługuje każdemu prezydentowi Słowenii od chwili wyboru^[11]. Ponadto zostali nim odznaczeni:

Odznaczony	Profesja lub funkcja	Rok
Günter Verheugen	komisarz UE ds. rozszerzenia	2004[9]
Karol XVI Gustaw	król Szwecji	2004[9]
Sylwia	królowa Szwecji	2004[9]
Javier Solana	wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa	2004[9]
George Robertson	sekretarz generalny NATO	2005[9]
Helmut Kohl	były kanclerz Niemiec	2005[9]
Ferenc Mádl	prezydent Węgier	2005[9]
Romano Prodi	były przewodniczący Komisji Europejskiej	2005[9]
Jože Pučnik (pośmiertnie)	lider opozycji demokratycznej, współtwórca niepodległej Słowenii	2006[9]
Davíð Oddsson	były premier Islandii	2006[9]
Albert II	książę Monako	2006[9]
Tasos Papadopulos	prezydent Cypru	2006[9]
Elżbieta II	królowa Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej	2008[9]
France Bučar	polityk, przewodniczący pierwszego demokratycznie wybranego parlamentu Słowenii	2008[9]
Uniwersytet Lublański		2009[9]
Jaap de Hoop Scheffer	sekretarz generalny NATO	2009[9]
Tarja Halonen	prezydent Finlandii	2010[9]
Ólafur Grímsson	prezydent Islandii	2011[9]
Harald V	król Norwegii	2011[9]
Sonja	królowa Norwegii	2011[9]
Giorgio Napolitano	prezydent Włoch	2011[9]
Słoweńska Akademia Nauki i Sztuki		2013[10]
Joachim Gauck	prezydent Niemiec	2015[10]
Petro Poroszenko	prezydent Ukrainy	2016[10]
Matthew Festing	wielki mistrz Suwerennego Zakonu Kawalerów Maltańskich	2016[10]
Rosen Plewneliew	prezydent Bułgarii	2016[10]
Dalia Grybauskaitė	prezydent Litwy	2016[10]
Miloš Zeman	prezydent Czech	2016[10]
Uniwersytet Lublański (po raz 2)		2019[10]
Kersti Kaljulaid	prezydent Estonii	2019[10]
Raimonds Vējonis	prezydent Łotwy	2019[10]
Nikos Anastasiadis	prezydent Cypru	2019[10]
Boris Pahor	słoweński pisarz mieszkający w Trieście	2020[10]

Uwagi

1. od 2004 roku Order Wolności nadawany jest tylko za heroizm i wyjątkowe zasługi w uzyskaniu lub obronie niezależności, suwerenności i wolności Republiki Słowenii