Giorgio Napolitano

Giorgio Napolitano (wym. [ˈdʒɔrdʒo napɔliˈtaːno]; ur. 29 czerwca 1925 w Neapolu, zm. 22 września 2023 w Rzymie^[1]) – włoski polityk i prawnik. Wieloletni działacz komunistyczny, parlamentarzysta krajowy i eurodeputowany, przewodniczący Izby Deputowanych XI kadencji, minister spraw wewnętrznych, senator dożywotni, w latach 2006–2015 prezydent Republiki Włoskiej.

Giorgio Napolitano

Giorgio Napolitano (2006)
Data i miejsce urodzenia	29 czerwca 1925 Neapol
Data i miejsce śmierci	22 września 2023 Rzym
Prezydent Republiki Włoskiej
Okres	od 15 maja 2006 do 14 stycznia 2015
Poprzednik	Carlo Azeglio Ciampi
Następca	Sergio Mattarella
Minister spraw wewnętrznych Włoch
Okres	od 17 maja 1996 do 21 października 1998
Przynależność polityczna	Demokratyczna Partia Lewicy
Poprzednik	Giovanni Rinaldo Coronas
Następca	Rosa Russo Iervolino
Przewodniczący Izby Deputowanych
Okres	od 3 czerwca 1992 do 14 kwietnia 1994
Przynależność polityczna	Demokratyczna Partia Lewicy
Poprzednik	Oscar Luigi Scalfaro
Następca	Irene Pivetti
Odznaczenia

Życiorys

Jego ojciec, Giovanni, był eseistą, poetą i adwokatem, zaś matka Carolina Bobbio pochodziła z mieszczańskiej rodziny^[2]. W 1947 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Neapolu.

Od 1942 był członkiem Gruppo universitario fascista^[2], faszystowskiej organizacji przymusowo skupiającej wszystkich włoskich studentów. W 1945 został członkiem Włoskiej Partii Komunistycznej (PCI). Był członkiem władz partyjnych różnych szczebli (w tym komitetu centralnego). Do tego ugrupowania należał aż do jego rozwiązania w 1991 i powołania przez jej bardziej umiarkowane skrzydło Demokratycznej Partii Lewicy. Z tą ostatnią w 1998 współtworzył Demokratów Lewicy.

Od 1946 do 1948 pracował w sekretariacie włoskiego centrum gospodarczego na rzecz południowych Włoch (tzw. Mezzogiorno). Działał też w ruchu na rzecz rozwoju tego regionu (wł. Movimento per la Rinascita del Mezzogiorno). W 1953 z ramienia komunistów został po raz pierwszy wybrany do Izby Deputowanych II kadencji. W 1956 popierał interwencję ZSRR na Węgrzech^[2]. Uzyskał reelekcję w 1958 na III kadencję, którą zakończył w 1963. W 1968 powrócił do niższej izby krajowego parlamentu, zasiadał w niej od tej pory nieprzerwanie do 1996 jako poseł V, VI, VII, VIII, IX, X, XI i XII kadencji. Każdorazowo startował z okręgu wyborczego w rodzinnym Neapolu. W parlamencie od 1981 do 1986 stał na czele frakcji poselskiej PCI. Od czerwca 1992 do kwietnia 1994 przewodniczył Izbie Deputowanych XI kadencji.

W maju 1996 w rządzie Romano Prodiego objął urząd ministra spraw wewnętrznych, pełniąc także obowiązki koordynatora obrony cywilnej. Funkcje te wykonywał do października 1998^[3].

W 1989 został wybrany do Parlamentu Europejskiego III kadencji, był członkiem grupującej ugrupowania komunistycznej Grupy Zjednoczonej Lewicy Europejskiej. Zrezygnował po trzech latach z mandatu^[4] (w związku z objęciem stanowiska przewodniczącego Izby Deputowanych). Po raz drugi został europosłem w wyniku wyborów w 1999. Należał do frakcji socjalistycznej, przewodniczył przez całą kadencję Komisji Spraw Konstytucyjnych. Mandat eurodeputowanego V kadencji wykonywał do 2004^[4].

23 września 2005 za zasługi społeczne prezydent Carlo Azeglio Ciampi mianował go dożywotnim senatorem^[5]. Po wygranych przez centrolewicową koalicję Unia wyborów parlamentarnych w 2006 jego kandydatura została wysunięta na urząd prezydenta Włoch. 10 maja 2006, w czwartym głosowaniu, został wybrany na to stanowisko, otrzymując 543 głosów spośród 1009 elektorów^[6]. Urzędowanie rozpoczął 15 maja 2006, rezygnując w rezultacie z mandatu senatora.

Ze względu na zaawansowany wiek wykluczał ubieganie się o reelekcję w wyborach w 2013^[7]. Jednakże przedłużający się pat polityczny i idący za tym brak wyboru nowego prezydenta podczas pięciu głosowań, skłoniły polityka do wyrażenia zgody na kandydowanie z poparciem m.in. PD, PdL i SC^[8]. 20 kwietnia 2013 podczas szóstego głosowania Giorgio Napolitano zdobył 738 głosów. Został tym samym wybrany na drugą kadencję jako pierwszy prezydent w historii Włoch^[9].

Jako prezydent był określany przydomkiem Il principe rosso^[10] („Czerwony książę”), co stanowi aluzję do jego wieloletniej komunistycznej przeszłości.

14 stycznia 2015 oficjalnie zrezygnował z urzędu prezydenta Włoch. Z urzędu powrócił do Senatu jako senator dożywotni, aktywnie uczestnicząc w pracach tej izby. W kwietniu 2018 został hospitalizowany, przeszedł zakończoną powodzeniem operację tętniaka aorty^[11]. Mandat senatora wykonywał do czasu swojej śmierci w 2023^[1].

26 września 2023 został pochowany w Rzymie^[12].

Odznaczenia

• Wielki Mistrz Orderu Zasługi Republiki Włoskiej – ex officio (2006–2015)
• Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (1998)^[13]
• Wielki Mistrz Orderu Wojskowego Włoch – ex officio (2006–2015)
• Wielki Mistrz Orderu Zasługi za Pracę – ex officio (2006–2015)
• Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Solidarności Włoskiej – ex officio (2006–2011)
• Wielki Mistrz Orderu Gwiazdy Włoch – ex officio (2011–2015)
• Wielki Mistrz Orderu Vittorio Veneto – ex officio (2006–2010)
• Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (2007, Słowacja)^[14]
• Order za Wybitne Zasługi (2011, Słowenia)
• Order Orła Białego (2012, Polska)^[15]
• Krzyż Wielki Legii Honorowej (2012, Francja)