Orzeł (symbol)

Historia

Podsumowanie

Perspektywa

Orzeł jako symbol

Według niektórych uczonych, geneza orła jako symbolu sięga czasów wspólnoty praindoeuropejskiej, kiedy to orzeł jako symbol siły stał się atrybutem pierwszego z bogów praindoeuropejskiego panteonu – Diausa, znanego z późniejszej Grecji jako Zeus, a z Rzymu jako Jowisz, Iuppiter (archaicznie Diouis pater)^{[potrzebny przypis]}.

Symbolu orła używały jako swojego znaku (derafš) ludy irańskie. Złoty orzeł był godłem perskiej dynastii Achemenidów panującej na Bliskim Wschodzie od VI do IV wieku p.n.e. Później znak ten przejęli Seleucydzi i Partowie, a później też władcy Armenii^[1]. Jako symbol występuje też w pismach religijnych – irańskiej Aweście (jako symbol boskiej chwały) oraz w Biblii (jako symbol mądrości Jahwe, np. w księdze Ezechiela oraz Apokalipsie)^[1].

W religii rzymskiej orzeł był atrybutem i posłańcem Jowisza. Jako symbol siły tego boga stał się emblematem legionów rzymskich. Podobizna (figurka) orła z rozpostartymi skrzydłami widniała m.in. na szczycie sztandaru legionów – vexillum i labarum (do czasu zastąpienia przez symbol Chi Rho za cesarza Konstantyna Wielkiego).

W Cesarstwie Rzymskim orzeł stał się z czasem emblematem cesarza jako zwierzchnika armii, a następnie uniwersalnym symbolem państwa rzymskiego. Po przeniesieniu stolicy do Konstantynopola i utrwaleniu się dualistycznego charakteru cesarstwa (z podziałem na łaciński zachód oraz grecki wschód) rozpowszechniła się symbolika orła dwugłowego, gdzie dwie głowy symbolizują dwie stolice: lewa Rzym, prawa Konstantynopol.

We wczesnym średniowieczu orła używali również Goci, Gepidowie i Frankowie. Orzeł jednogłowy, nawiązujący do tradycji poprzedzającej rozpad cesarstwa rzymskiego na dwie części, stał się godłem Karola Wielkiego, a potem Świętego Cesarstwa Rzymskiego i innych państw, m.in. księstw śląskich. W XIV wieku stał się godłem Polski. Jako pierwszy władca Polski użył symbolu orła Przemysł II na pieczęci majestatycznej z 1295 roku^[2].

Orzeł dwugłowy

Orzeł dwugłowy był znany już w głębokiej starożytności^[3]. W mitologii rzymskiej orzeł dwugłowy nawiązuje do głowy Janusa – siła stwórcza, wszechwiedza^[4]. Dwugłowy orzeł pozostał godłem Cesarstwa Bizantyńskiego, które nigdy nie wyrzekło się pretensji do panowania nad utraconą zachodnią częścią Cesarstwa Rzymskiego. Za panowania cesarza Zygmunta Luksemburskiego w roku 1410, aż do roku 1806 dwugłowy orzeł stał się widocznym godłem Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego.

Do heraldyki ruskiej trafił prawdopodobnie poprzez pierwszych wareskich władców Rusi – Rurykowiczów, którzy prowadzili ożywioną działalność handlową i religijną z Bizancjum i Konstantynopolem. W XIII w. lub wcześniej, pojawił się w sąsiadującej z Polską Rusi Halickiej^[5]. Dwadzieścia pięć lat po ślubie Iwana III z Zoe Paleolog (1497), dwugłowego orła uznano za oficjalny herb Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Od 1993, dwugłowy złoty orzeł z czasów Cesarstwa Wschodniorzymskiego jest ponownie herbem Rosji.

Remove ads

Historia

Orzeł jako symbol

Orzeł dwugłowy

Galeria

Współczesne herby i godła państw

Herby miejscowości

Herby regionów

Herby i godła historyczne

Symbole wojskowe

Przypisy

Wikiwand - on