Prusy Książęce

Prusy Książęce, oficjalnie Księstwo w Prusach, potocznie Księstwo Pruskie^[2] (niem. Herzogtum Preußen) – państwo utworzone po sekularyzacji państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, na podstawie traktatu krakowskiego z 1525 r., zawartego między Zygmuntem I Starym a jego siostrzeńcem Albrechtem Hohenzollernem. Do roku 1657 pozostawały lennem Królestwa Polskiego.

Prusy Książece i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Prusy Królewskie i Prusy Książęce.

Księstwo Pruskie

Herzogtum Preußen

1525–1701
Herb Flaga
Ustrój polityczny	monarchia
Stolica	Królewiec
Data powstania	1525
Data likwidacji	18 stycznia 1701
Władca	Fryderyk I Hohenzollern
Populacja (1626) • liczba ludności	360 000[1]
Język urzędowy	niemiecki
Religia dominująca	luteranizm
Prusy Książęce po 1525 roku
Położenie na mapie świata Księstwo Pruskie
55°44′00″N 20°29′00″E

Historia

Prusy Książece w latach 1525-1772 (mapa Max Toeppen)

Albrecht Hohenzollern był ostatnim z rezydujących w Prusach wielkich mistrzów krzyżackich. Po przejściu na luteranizm i złożeniu hołdu królowi Polski, stał się pierwszym świeckim księciem Prus.

Stolicą państwa był Królewiec, a przyjęty przez księcia podział administracyjny obejmował trzy duże okręgi: sambijski (Samland), natangijski (Natangen) i górnopruski (Oberland)^[3].

Państwo powstało jako wasalne wobec Królestwa Polskiego.

Od 1618 r. w unii personalnej z Elektoratem Brandenburgii, za zgodą Zygmunta III Wazy (zobacz: Brandenburgia-Prusy).

Karta herbarza J. Siebmachera z herbem księcia Prus (pierwszy z lewej w dolnym rzędzie), 1605

W związku z niejednoznaczną polityką jaką prowadził Jerzy Wilhelm Hohenzollern w 1635 r. namiestnictwo królewskie nad Prusami Książęcymi zostało przejęte przez Polskę w osobie Jerzego Ossolińskiego. Rozejm w Sztumskiej Wsi przywrócił jednak władzę Hohenzollernom. Potop szwedzki uczynił z Prus Książęcych lenno szwedzkie w 1656 roku, na podstawie traktatu w Królewcu.

Prusy Książęce w 1576 roku (kolor żółty). Mapa Caspara Hennebergera.

W 1657 roku, za panowania Jana II Kazimierza, na podstawie traktatów w Welawie i Bydgoszczy, Prusy uzyskały niezależność od Rzeczypospolitej. W zamian Brandenburgia porzuciła sojusz ze Szwecją w czasie potopu szwedzkiego. Generalnym namiestnikiem Prus Książęcych w latach 1657–1669 był Bogusław Radziwiłł.

Jan III Sobieski planował odzyskać Prusy w sojuszu ze Szwecją na podstawie traktatu w Jaworowie.

W 1701 r. wraz z Brandenburgią utworzyły Królestwo Prus. Prowincja ta, po 1772 roku utworzyła wraz z Warmią, ale bez Kwidzyna, prowincję Prusy Wschodnie^[4].

Książęta Prus

Osobny artykuł: Władcy Prus.

Zobacz też

• Prusy (kraina historyczna)
• Prusy (państwo)
• Prusy Królewskie
• Królestwo Prus
• władcy Prus
• stosunki polsko-krzyżackie
• II pokój toruński
• hołdy pruskie 1469–1641