POLRAD

POLRAD – polska sieć radarów meteorologicznych, naziemnych urządzeń teledetekcyjnych dokonujących monitoringu struktury oraz przemieszczania się obiektów meteorologicznych w troposferze w zasięgu kilkuset kilometrów (w tym opadu na powierzchnię ziemi). Pomiary te stanowią ważne źródło danych wejściowych do numerycznych modeli meteorologicznych i hydrologicznych.

Wieża radaru meteorologicznego Ramża k. Katowic (wysokość ok. 35 m)

Wyposażenie i parametry techniczne

Sieć POLRAD składa się z ośmiu radarów produkcji Gematronik (Niemcy). Są to radary dopplerowskie, pracujące w zakresie C (ok. 5,5 GHz), typów Meteor 360AC, 500C i 1500C. W 2009 roku rozpoczęto stopniową wymianę radarów na radary podwójnie spolaryzowane (dual polarization) Meteor 1600C – nową generację radarów meteorologicznych, o znacznie zwiększonych możliwościach pomiarowych, także w zakresie ich jakości.

Podstawowe parametry radarów typu Meteor (producent: Selex SI Gematronik):

Typ	Meteor 360AC	Meteor 500C	Meteor 1500C	Meteor 1600CDP	Meteor 735CDP10[1]
średnica anteny (m)	4,2	4,2	4,2	4,2	4,1
dokładność pozycji anteny (°)	0,1	0,1	0,1	0,1	0,05
nadajnik	magnetron	magnetron	klistron	klistron	magnetron z półprzewodnikowym przełączaniem IGBT
poziom szumów (dB)	4	2	2	3	2
zakres dynamiki (dB)	85	95	95	105	118
typ procesora sygnału radarowego	RVP6	Aspen DRX	Aspen DRX	Aspen GDRX	GDRX® 5
szerokość wiązki (°)	1	1	1	1	1
polaryzacja	liniowa poz.	liniowa poz.	liniowa poz.	podwójna (poz./pion.)	podwójna (poz./pion.)
moc wysyłanego impulsu (kW)	250	250	250	250	400
szerokość impulsu (długi/krótki) (μs)	0,85 / 2,0	0,83 / 2,0	0,85 / 2,0	0,67 / 0,83 / 1,67 / 3,3	0,33 –3,3
pasmo częstotliwości (GHz)	5,45 – 5,825	5,42 – 5,82	5,60 – 5,65	5,60 – 5,65	5,635 – 5,65
częstotliwość powtarzania impulsów PRF (Hz)	250 / 1200	250 / 1200	250 / 1200	250 / 1300	250 – 2400
rozdzielczość danych (bity)	4	8	8	.
Maksymalna prędkość dopplera (m/s)		47,8	47,8	47,8	128
Zasięg skanowania klasyczny/doppler (km)	250 / 125	250 / 125	250 / 125	250 / 125	250 / 125
Skan atmosfery klasyczny/doppler (min)	10 / 10	10 / 10	10 / 10	10 / 10	5 / 5
Rozdzielczość danych klasyczny/doppler (km/px)	1 / 0,5	1 / 0,5	1 / 0,5	1 / 0,5	0,5 / 0,5
Zysk kierunkowy (dB)					45

Organizacja systemu

Radary zakupiono z kredytu Banku Światowego dla Polski^[2]. Swym zasięgiem obejmują cały kraj. Operatorem radarów jest Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, w ramach którego działa Ośrodek Teledetekcji Naziemnej, nadzorujący pracę operacyjną radarów meteorologicznych i innych systemów teledetekcyjnych, oraz prowadzący prace o charakterze badawczym. Według procedury standardowej, określonej w rozporządzeniu ministra środowiska, obowiązkiem IMGW jest wykonywanie zdjęcia co godzinę^[3].

Udostępniane dane publiczne

Dane z sieci POLRAD, obrazowane w postaci map pola opadu (produkt radarowy CMAX), są dostępne w rozdzielczości czasowej co 5 minut na stronie: meteo.imgw.pl oraz na stronie awiacja.imgw.pl przeznaczonej dla awiacji razem z rozmieszczeniem radarów i animacją ostatnich 5 godzin zachmurzenia i opadów.

Na stronie meteo.imgw.pl dane są prezentowane na podkładach mapowych OSM oraz na stronie: radar-opadow.pl od lipca 2017 r. są dostępne następujące produkty radarowe:

• CMAX – odbiciowość maksymalna,
• CAPPI – odbiciowość na wysokości 1 km n.p.m.,
• SRI – natężenie opadu,
• EHT – wysokość wierzchołków echa radarowego,
• PAC – suma opadu 1 h,
• ZHAIL – prawdopodobieństwo wystąpienia gradu.

Dodatkowe inicjatywy prywatne

Latem 2020 r. programiści Polskich Łowców Burz stworzyli stronę daneradarowe.pl/, na której dostępny jest produkt radarowy PPI – rozkład odbiciowości / wiatru radialnego na pojedynczej elewacji. Dane te są prezentowane ze skanu dopplerowskiego (125km) oraz klasycznego (250km) dla każdego radaru z osobna.

Wiosną 2023 r. miała miejsce premiera nowej wersji strony daneradarowe.pl/ na której dodane zostały nowe produkty radarowe. Dodano m.in. CAPPI 1-8 km oraz CMAX dla każdego radaru oraz mapę zbiorczą dla całej Polski. Nowością jest też aktualizacja danych z częstotliwością 5 min dla radarów po modernizacji.

Rozmieszczenie elementów systemu

Rozmieszczenie oraz okres pracy operacyjnej radarów sieci POLRAD:^[4][5][6]

Radar \ Typ	Lokalizacja	Meteor 360AC	Meteor 500C	Meteor 1500C	Meteor 1600CDP	Meteor 735CDP10[7]
Legionowo	k. Warszawy 52°24′19″N 20°57′40″E			25.09.2002 - 16.05.2022[8]		05.08.2022–[9]
Świdwin	k. Szczecina 53°47′44″N 15°50′13″E		2003 - 30.08.2022[10]			07.10.2022–[10]
Rzeszów	Lotnisko Rzeszów 50°06′53″N 22°01′28″E			2003 - 2015	2015 - 10.10.2022[11]	27.10.2022–
Poznań (radar)	52°24′48″N 16°47′43″E		2003 - 02.11.2022			25.11.2022–[12]
Użranki	k. Mrągowa 53°51′23″N 21°24′42″E					05.04.2023-[10][13][9][14]
Ramża	k. Katowic 50°09′05″N 18°43′30″E	1996 - 2010			2011 - 27.02.2023	25.04.2023–
Pastewnik	k. Jeleniej Góry 51°42′22″N 16°41′40″E	04.09.2000-2009			2009 - 02.01.2016 01.12.2016 - 25.04.2023[15]	16.06.2023–[7]
Góra św. Anny	50°27′44″N 18°09′04″E					28.11.2023–[16][12][17][14][18]
Brzuchania	k. Krakowa 50°23′39″N 20°05′00″E		2004 - 06.12.2022			18.12.2023–[12][15][19]
Szemud	k. Gdyni 54°30′01″N 18°16′25″E					27.03.2024–[20][21][22]
Gdańsk[a]	Lotnisko Gdańsk 54°23′03″N 18°27′23″E			2003 - 27.03.2024

Rozmieszczenie radarów meteorologicznych sieci POLRAD

W 2017 r. stacje pomiarowe oraz radary meteorologiczne państwowej służby hydrologiczno-meteorologicznej zostały zrównane statusem z budowlami przeciwpowodziowymi^[23], co - jak wskazano w odpowiedzi^[24] na interpelację poselską - umożliwia skrócenie postępowań administracyjnych w celu wydawania decyzji lokalizacyjnych oraz przyspieszenie procesu uzyskiwania wymaganych prawnie^[25] pozwoleń.

W 2019 r. Polska otrzymała pożyczkę z Banku Światowego na sfinansowanie kosztów Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły i zamierza przeznaczyć część środków z tej pożyczki na płatności związane z kontraktem pn.: Modernizacja sieci radarów meteorologicznych POLRAD. Dzięki tej inwestycji wszystkie radary zostaną wymienione na nowe magnetronowe z funkcjonalnością pomiarów w podwójnej polaryzacji. Dodatkowo zostaną wybudowane 2 nowe radary na Górze Św. Anny w woj. opolskim oraz w miejscowości Użranki w woj. warmińsko-mazurskim niedaleko Mrągowa^[26].

6 listopada 2020 r. podpisano umowę na modernizację sieci radarowej pomiędzy IMGW a INSTAL WARSZAWA S.A. i LEONARDO Germany GmbH (Selex SI Gematronik). Modernizacja potrwa do 2023r^[27][28][29].

Uwagi

1. Po zakończonych testach nowego radaru Szemud radar w Gdańsku zostanie wyburzony.