PSA X

PSA X – silnik o wewnętrznym spalaniu, wykorzystywany do napędu samochodów firm Citroën, Peugeot, Talbot i Renault. Stosowany do napędu samochodów klasy A, B, C/D. Silnik został skonstruowany w 1972 roku i po raz pierwszy zastosowany w samochodzie Peugeot 104. Popularnie nazywany "monoblok", "leżak".

Konstrukcja zastąpiona w 1988 roku przez linię silników TU

Budowa ogólna

Silnik czterosuwowy, rzędowy, czterocylindrowy, posiadający dwa zawory na cylinder, o zapłonie iskrowym, chłodzony cieczą. Blok silnika i głowica wykonane ze stopów aluminium, w bloku osadzone tuleje cylindrowe typu mokrego. Montowany poprzecznie do osi pojazdu, napędzający koła przednie, kadłub wraz z głowicą pochylone pod kątem 72° do tyłu pojazdu. Pojemności silnika od 954 cm³ do 1360 cm³. Skrzynia biegów typu BH3 w zależności od modelu, manualna, 4- lub 5-biegowa, zamontowana pod silnikiem (w misce olejowej silnika).

Silnik wraz ze skrzynią biegów i mechanizmem różnicowym stanowi jedną całość. Układ smarowania jest wspólny.

Układ rozrządu

Pojedynczy wałek rozrządu zamontowany w głowicy (SOHC), napędzany łańcuchem od wału korbowego, łańcuch napinany napinaczem hydraulicznym. Luz zaworów regulowany ręcznie przy użyciu śrub z nakrętką kontrującą umieszczonych na końcach dźwigienek.

Układ zasilania

Silniki we wszystkich wersjach wyposażone były w gaźnik (lub gaźniki) jedno- lub dwuprzelotowe. Gaźnik zasilany przez pompę membranową napędzaną krzywką na wałku rozrządu.

Układ zapłonowy

Silnik posiada rozdzielaczowy układ zapłonowy z aparatem zapłonowym typu Ducellier (Valeo) lub Bosch. Dynamiczny kąt wyprzedzenia zapłonu regulowany podciśnieniowo.

Wersje

Silnik XV

Typ	Pojemność skokowa	Średnica/skok tłoka	Moc	Uwagi
XV3 (108)	954 cm³	70mm/62mm	46KM (34kW)	Gaźnik jednoprzelotowy
XV5 (108)	954 cm³	70mm/62mm	45KM (33kW)	Gaźnik jednoprzelotowy
XV8 (108C)	954 cm³	70mm/62mm	44KM (32kW)	Gaźnik jednoprzelotowy

Montowany w samochodach Citroën LN, Citroën Visa, Citroën C15, Peugeot 104, Peugeot 205 oraz Talbot Samba.

Silnik XW

Typ	Pojemność skokowa	Średnica/skok tłoka	Moc	Uwagi
XW? (109K)	1124 cm³	72mm/69mm	48KM (35kW)	Gaźnik jednoprzelotowy
XW3 (109)	1124 cm³	72mm/69mm	57KM (42kW)	Gaźnik jednoprzelotowy
XW3S (121)	1124 cm³	72mm/69mm	65KM (48kW)	Gaźnik dwuprzelotowy
XW7 (109F)	1124 cm³	72mm/69mm	50KM (37kW)	Gaźnik jednoprzelotowy

Montowany w samochodach Citroën LN, Citroën Visa, Citroën C15, Peugeot 104, Peugeot 205 oraz Talbot Samba.

Silnik XZ

Typ	Pojemność skokowa	Średnica/skok tłoka	Moc	Uwagi
XZ5 (129)	1219 cm³	75mm/69mm	57KM (42kW)	Gaźnik jednoprzelotowy
XZ? (129)	1219 cm³	75mm/69mm	58KM (43kW)	Gaźnik jednoprzelotowy
XZ? (129)	1219 cm³	75mm/69mm	64KM (47kW)	Gaźnik dwuprzelotowy
XZ7 R	1219 cm³	75mm/69mm	90KM (66kW)	Dwa gaźniki dwuprzelotowe

Montowany w samochodach Citroën LN, Citroën Visa, Peugeot 104, Peugeot 205, Talbot Samba oraz Renault 14.

Silnik XY

Typ	Pojemność skokowa	Średnica/skok tłoka	Stopień sprężania	Moc	Maksymalny moment obrotowy	Uwagi
XY6C (150A)	1360 cm³	75mm/77mm	9,3:1	61KM (45kW)	?	Gaźnik jednoprzelotowy
XY6D (150C)	1360 cm³	75mm/77mm	9,3:1	72KM (53kW)	108Nm przy 3000obr.	Gaźnik dwuprzelotowy
XY6Y (150B)	1360 cm³	75mm/77mm	9,3:1	72KM (53kW)	108Nm przy 3000obr.	Gaźnik dwuprzelotowy
XY6DTR (150F)	1360 cm³	75mm/77mm	8,1:1	67KM (49kW)	100Nm przy 3000obr.	Gaźnik dwuprzelotowy
XY6D (150J)	1360 cm³	75mm/77mm	9,3:1	72KM (53kW)	106Nm przy 3000obr.	Gaźnik dwuprzelotowy
XY6 (150C)	1360 cm³	75mm/77mm	?	71KM (52kW)	?	Gaźnik dwuprzelotowy
XY6B (150)	1360 cm³	75mm/77mm	?	72KM (53kW)	?	Gaźnik dwuprzelotowy
XY?	1360 cm³	75mm/77mm	?	112KM (82kW)	?	Dwa gaźniki dwuprzelotowe
XY7 (150D)(150G)(X5J)	1360 cm³	75mm/77mm	?	60KM (44kW)	?	Gaźnik jednoprzelotowy
XY8 (150H)	1360 cm³	75mm/77mm	?	79KM (58kW)	?	Dwa gaźniki jednoprzelotowe
XY8 (150B)	1360 cm³	75mm/77mm	?	80KM (59kW)	?	Gaźnik ???
XYR	1360 cm³	75mm/77mm	?	93KM (68kW)	?	Dwa gaźniki dwuprzelotowe

Montowany w samochodach Citroën LN, Citroën Visa, Citroën C15, Citroën BX, Peugeot 104, Peugeot 205, Talbot Samba oraz Renault 14.

Wady i zalety

+ Mała wysokość i zwarta budowa.

+ Wspólny układ smarowania.

+ Półosie napędowe o równej długości.

- Utrudnione serwisowanie lub wymagające specjalnych narzędzi.

- Wyższy hałas wytwarzany przez silnik w porównaniu do konwencjonalnych silników oraz komplikacja budowy. Wynika to z 3 dodatkowych kół zębatych tworzących przekładnię pomiędzy wałem korbowym a skrzynią biegów.

- Szybsze zużycie oleju, Konieczność starannej obsługi.

Inne silniki PSA

TU, TUD, XU, XUD, EW, DW, EV, PRV, ES, Prince

Bibliografia

• "Pojazdy francuskie" Zdzisław Podbielski, Warszawa, Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986, ISBN 83-206-0568-7