Patyczak peruwiański

Patyczak peruwiański (Oreophoetes peruana) – gatunek owada z rzędu straszyków i rodziny Diapheromeridae.

Patyczak peruwiański

Oreophoetes peruana
(Saussure, 1868)
Dorosła samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	straszyki
Rodzina	Diapheromeridae
Podrodzina	Diapheromerinae
Plemię	Oreophoetini
Rodzaj	Oreophoetes
Gatunek	patyczak peruwiański
Synonimy
Bacteria peruana Saussure, 1868 Allophyllus peruanus (Saussure, 1868) Bacunculus festae Giglio-Tos, 1898 Allophyllus festuca Giglio-Tos, 1898 Bacunculus gramen Giglio-Tos, 1898 Heteronemia festae (Giglio-Tos, 1898) Heteronemia festuca (Giglio-Tos, 1898) Heteronemia gramen (Giglio-Tos, 1898)

Taksonomia

Gatunek ten opisany został w 1868 roku przez Henriego de Saussure jako Bacteria peruana. Po rewizji rodzaju z 2002 roku należą do niego dwa podgatunki^[1][2]:

• Oreophoetes peruana peruana (Saussure, 1868)
• Oreophoetes peruana nigripes (Scudder, 1875)

Opis

Jest to nieduży straszyk o ciele długości od 52 do 64 mm^[1] (wg innych źródeł 6–8 cm^[3]). Samiec smuklejszy od samicy^[3]. Głowa ma kształt zaokrąglonego prostokąta, płaskie ciemię i małe, półkuliste oczy. Uda przednich odnóży są proste i krótsze od ich goleni. Podgatunek nominatywny (O. p. peruana) ma cztery czarne kropki na głowie, a tułów i odwłok czarne z czerwonymi, pomarańczowymi lub żółtymi podłużnymi pasami. Podgatunek O. p. nigripes ma ciało czarne z żółtymi: całą głową i przedpleczem, przodem i tyłem śródplecza i zaplecza oraz trzema ostatnimi segmentami odwłoka. Odnóża u tego podgatunku są czarne z żółtawoczarnymi stopami. Pomiędzy podgatunkami występują też niewielkie różnice w genitaliach samców^[1].

Jaja opisano tylko u podgatunku nominatywnego. Są jasnobrązowe do rudobrązowych z ciemniejszymi kropkami. Kształt mają prawie okrągły w widoku bocznym i zaokrąglenie rombowaty w przekroju poprzecznym. Wieczko jest podługowato-owalne z grupką szczecin pośrodku. Płytka mikropilowa jest wydłużona i sięga wieczka, natomiast linia środkowa jest krótka^[1].

Mechanizm obronny

W przedtułowiu tych larw, jak i dorosłych znajdują się gruczoły obronne, uchodzące tuż za głową. Podrażnione patyczaki wydzielają ich produkty w postaci białych kropli lub, rzadziej, rozpylają ją. Niezdolne są do jej wydzielania jedynie w trakcie wylinki, lecz zdolność ta powraca już w kilka minut po niej. Jest to możliwe dzięki temu, że oskórek gruczołów nie jest z nich usuwany w całości i znajdująca się w nich wydzielina nie jest tracona razem z nim. Jedynym składnikiem lotnym produktu gruczołów jest chinolina. Substancja ta działa drażniąco i chroni patyczaki przed atakami mrówek, karaczanów, pająków i płazów bezogonowych. Patyczaki peruwiańskie są jedynymi znanymi zwierzętami wytwarzającymi chinolinę^[4].

Rozprzestrzenienie

Owad neotropikalny, zasiedlający górzyste rejony Peru i Ekwadoru^[2][1].

Hodowla

Podgatunek O. p. peruana jest popularnym owadem terrarystycznym, hodowanym od 1984 roku. Owady w hodowlach pochodzą z populacji zamieszkującej dolinę Rio Shilcayo. W warunkach hodowlanych żywi się paprociami^[1]. Rozmnaża się płciowo, jak i partenogenetycznie. Zdarzają się też gynandromorfy. Zaleca się temperaturę 15–22 °C, wilgotność 70–85% i terrarium o wymiarach 30×30×30 cm dla 6 osobników. Jaja klują się po 2–3 miesiącach, larwy przechodzą ostatnią wylinkę po 3–4 miesiącach, a imago żyją do 10 miesięcy^[3].

• 
  Samiec
• 
  Spód odwłoka u larwy: po lewej samica, po prawej samiec
• 
  Zbliżenie na głowę – charakterystyczne dla podgatunku nominatywnego 4 czarne kropki
• 
  O. p. peruana
• 
  Nerecznica samcza – paproć wykorzystywana w hodowlach gatunku jako roślina karmowa