Piotr II (metropolita kijowski)

Piotr (zm. 20/21 grudnia 1326 w Moskwie) – metropolia kijowski w latach 1305 lub 1308–1326. W 1325 metropolita Piotr przeniósł rezydencję metropolitów ruskich z Włodziemierza nad Klaźmą do Moskwy i nakazał swoim następcom rezydować w tym samym miejscu^[1], przyczyniając się do wzrostu znaczenia Wielkiego Księstwa Moskiewskiego w XIV wieku. Uważa się go za pierwszego prawosławnego biskupa moskiewskiego, choć on sam posługiwał się tytułem metropolity całej Rusi^[2].

Piotr II

Metropolita kijowski
Piętnastowieczna ikona Piotra
Kraj działania	Wielkie Księstwo Moskiewskie
Data i miejsce urodzenia	nieznana Wołyń
Data i miejsce śmierci	20/21 grudnia 1326 Moskwa
Miejsce pochówku	Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Moskwie
Metropolita kijowski
Okres sprawowania	1305/1308–1326
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Konstantynopolitański
Inkardynacja	Metropolia kijowska
Chirotonia biskupia	1305

Życiorys

Urodził się na Wołyniu w rodzinie Feodora i Marii (według innych źródeł – Jewpraksji^[3]). W wieku siedmiu lat został oddany do cerkiewnej szkoły w celu nauki czytania i pisania, zaś jako dwunastolatek złożył wieczyste śluby mnisze, po czym nauczył się ikonopisania^[2]. Następnie założył samodzielny monaster Przemienienia Pańskiego w Werchracie nad rzeką Ratą. W czasie swojej podróży do Konstantynopola klasztor ten odwiedził metropolita kijowski Maksym, któremu Piotr podarował napisaną własnoręcznie ikonę^[2]. Tradycja cerkiewna łączy również jego osobę z przypuszczalnym powstaniem monasteru Zaśnięcia Matki Bożej w Nowym Dworze i uznaje go za twórcę związanej z tą wspólnotą cudotwórczej ikony maryjnej^[4].

Po śmierci Maksyma w 1305 patriarcha konstantynopolitański Atanazy, który w 1303 dokonał podziału metropolii kijowskiej na kijowską i halicką, zmienił swoją decyzję i wyświęcił Piotra, przedłożonego mu jako kandydat do chirotonii biskupiej przez księcia halicko-wołyńskiego Jerzego I, na metropolitę całej Rusi^[2]. Piotr, podobnie jak jego poprzednik, rezydował we Włodzimierzu nad Klaźmą, chociaż bezpośrednio po swoim przyjeździe do miasta został przyjęty negatywnie^[2]. Według Antoniego Mironowicza Piotr został początkowo wyświęcony jedynie na metropolitę halickiego, a hierarchą kijowskim i całej Rusi został dopiero w 1308^[5].

W 1311 w Perejasławiu Zaleskim odbył się sobór duchowieństwa ruskiego, zwołany wskutek skarg przeciwko metropolicie wystosowanych przez biskupa twerskiego Andrzeja. Piotr zdołał oczyścić się ze stawianych mu zarzutów, prawdopodobnie przy wsparciu książąt moskiewskiego i rostowsko-suzdalskiego^[2]. Dwa lata później Piotr razem z księciem twerskim Michałem udał się do Złotej Ordy na uroczystość intronizacji chana Ozbega^[2].

W r. 1316 lub 1317 patriarcha Konstantynopola erygował prawosławną metropolię litewską, wyodrębniając ją z metropolii kijowskiej^[2] (zdaniem Antoniego Mironowicza doszło do tego już wcześniej, w 1299^[6] i wyznaczając na jej zwierzchnika Teofila, rezydującego w Nowogródku^[2].

W 1325 metropolita Piotr przeniósł rezydencję metropolitów kijowskich do Moskwy i nakazał swoim następcom rezydować w tym samym miejscu^[1]. Być może jeszcze przed tą datą utworzył w Moskwie monaster Świętych Piotra i Pawła, nazwany po jego kanonizacji Wysoko-Pietrowskim^[7]. Na jego prośbę Iwan Kalita wzniósł w obrębie Kremla moskiewskiego sobór Zwiastowania, w którym Piotr został następnie pochowany^[2].

Piotra uważa się za pierwszego prawosławnego biskupa moskiewskiego, choć on sam posługiwał się tytułem metropolity całej Rusi^[2].

Metropolici Piotrowi przypisuje się autorstwo sześciu listów do duchowieństwa ruskiego^[2].

Kult

W 1327 na soborze we Włodzimierzu Piotr został kanonizowany na podstawie spisanego przez biskupa rostowskiego Prochora wykazu cudów, jakie miały mieć miejsce po jego śmierci za jego pośrednictwem. W 1339 Piotra uznał za świętego także Patriarchat Konstantynopolitański. W okresie sprawowania urzędu metropolity kijowskiego przez Cypriana, Piotr był już uważany za patrona Moskwy^[2].

Wspomnienie św. metropolity Piotra w Kościele prawosławnym przypada 24 sierpnia i 21 grudnia. Należy on również do Soboru Świętych Biskupów Moskiewskich (wspomnienie 5 października)^[3].