Fałdówka kędzierzawa

Fałdówka kędzierzawa (Plicaturopsis crispa (Pers.) D.A. Reid) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców^[1].

Fałdówka kędzierzawa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	Amylocorticiales
Rodzina	Amylocorticiaceae
Rodzaj	fałdówka
Gatunek	fałdówka kędzierzawa
Nazwa systematyczna
Plicaturopsis crispa (Pers.) D.A. Reid Persoonia 3(1): 150 (1964)

Skupisko fałdówki kędzierzawej na gałązce buka (strona spodnia owocników)

Fałdki na spodniej stronie owocnika

Owocniki pojawiają się do zimy

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amylocorticiaceae, Amylocorticiales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Cantharellus crispus. Później zaliczany był do różnych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1964 r. Derek Agutter Reid, przenosząc go do rodzaju Plicaturopsis^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]:

• Cantharellus crispus Pers. 1794
• Cantharellus crispus Pers. 1794 var. crispus
• Merulius crispus (Pers.) Pers. 1800
• Merulius fagineus Schrad. 1794
• Plicatura crispa (Pers.) Rea 1922
• Plicatura faginea (Schrad.) P. Karst. 1889
• Scytinotus crispus (Pers.) Spirin & Zmitr. 2004
• Trogia crispa (Pers.) Fr. 1863
• Trogia crispa (Pers.) Fr. 1863, var. crispa
• Trombetta crispa (Pers.) Kuntze 1891

Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też nazwę fałdówka bukowa^[3]. Obecnie nazwy te są niespójne z nazwą naukową, gatunek ten bowiem nie należy już do rodzaju fałdówka (Plicatura)^[1].

Morfologia

Owocnik

Składa się z kapelusza i krótkiego trzonu, czasami trzonu brak. Kapelusz ma szerokość do 2 cm. Za młodu dzwonkowaty, później nieregularnie muszelkowaty lub miseczkowato zwisający; początkowo delikatnie filcowaty; w żółte lub czerwonawobrązowe pasy; bardzo cienki i łykowaty. Brzeg kapelusza jaśniejszy^[4][5].

Hymenofor

Biały, trochę żyłkowato pofałdowany^[4]. Nie są to jednak prawdziwe blaszki, lecz tylko rozwidlające się fałdki^[6].

Miążśz

Miękki, elastyczny. Kolor biały, smak łagodny^[6].

Cechy mikroskopijne

System strzępkowy monomityczny. Strzępki o średnicy 3–5 (–7) μm z dużymi sprzążkami. W warstwie pod hymenium silnie rozgałęzione, w tramie głównie równoległe, o średnicy 3–5 μm. Strzępki w górnej części owocnika o średnicy 5–7 μm, grubościenne, w starszych owocnikach ich końce tworzą mniej lub bardziej sklejone szczecinki. Cystyd brak. Podstawki tworzą gęstą palisadę. Są 4–sterygmowe, w przybliżeniu wrzecionowate lub cylindryczne, o długości 15–22 μm i szerokości 3,5–4,5 μm, ze sprzążką bazalną. Zarodniki kiełbaskowate, o rozmiarach 3–4,5 × 0.75–1,25 μm, zarodniki nieco większe pojawiają się wyjątkowo. Są cienkościenne, gładkie, z tłustą zawartością^[7].

Gatunki podobne

• fałdówka biała (Plicatura nivea). Starsze okazy też mają podobną barwę, ale odróżniają się hymenoforem^[7]
• niektóre gatunki ciżmówek, szczególnie ciżmówka miękka (Crepidotus mollis), jednak fałdówka kędzierzawa odróżnia się od nich tym, że nie posiada blaszek, lecz fałdki oraz białym wysypem zarodników (u ciżmówek jest brązowy)^[6].

Występowanie i siedlisko

Fałdówka kędzierzawa występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji^[8]. W Polsce jest jeszcze dość pospolita w górach^[5]Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[9] Znajduje się na czerwonych listach także w Danii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Finlandii^[3].

Grzyb nadrzewny. Zazwyczaj saprotrof, ale czasami także pasożyt. Wywołuje białą zgniliznę drewna^[7]. Zawsze występuje gromadnie, często w dużych skupiskach. Porasta cienkie gałązki, grubsze gałęzie oraz pniaki^[6]. Najczęściej rośnie na buku, ale występuje także na olszy, brzozie, leszczynie i dębie, bardzo rzadko na świerku^[3]. W Hiszpanii rośnie także na kasztanie jadalnym i platanie. Jest gatunkiem ciepłolubnym, w Niemczech dość często występuje na południu kraju, na północy znacznie rzadziej^[6].