Podejźrzon marunowy

Podejźrzon marunowy (Botrychium matricariifolium (Döll) A. Braun ex W.D.J. Koch) – gatunek rośliny z rodziny nasięźrzałowatych.

Podejźrzon marunowy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	nasięźrzałowe
Rząd	nasięźrzałowce
Rodzina	nasięźrzałowate
Rodzaj	podejźrzon
Gatunek	podejźrzon marunowy
Nazwa systematyczna
Botrychium matricariifolium (Döll) A. Braun ex W.D.J. Koch Syn. Deut. Schweiz. Fl. 7: 1009 1009 1847[3]
Synonimy
Botrychium lunaria var. matricariifolium Döll Osmunda lunaria f. matricariifolia Retz[3].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje wyłącznie na półkuli północnej, głównie w jej północnych regionach; we wschodniej części Ameryki Północnej, w Europie Północnej i Środkowej. W Europie występuje poza tym także na pojedynczych stanowiskach w Górach Dynarskich i na Korsyce. W Polsce jest rzadki. W XIX w. i na początku XX w. podawany był z obszaru obecnych ziem polskich z ponad 200 stanowisk, ale współcześnie jest znacznie rzadszy. W latach 1983–2008 potwierdzono występowanie tego gatunku zaledwie na 9 stanowiskach w północno-wschodnich i południowo-zachodnich regionach kraju (m.in. w Kotlinie Biebrzańskiej, koło Poznania i w Puszczy Białowieskiej). W polskiej części Karpat znany był z 25 stanowisk, żadne z nich nie zostało współcześnie potwierdzone^[4].

Morfologia

Pokrój

Drobna roślina do 25 cm wysokości. Pod ziemią krótkie kłącze^[4].

Liście

Złożone z części płonnej oraz zarodnionośnej; część płonna pierzasta lub podwójnie pierzasta, owalna lub trójkątna, tępa, oddzielona powyżej połowy długości całego liścia. Część zarodnionośna podwójnie lub potrójnie pierzasta. Wspólna dla części płonnej i płodnej część pędu ma długość do 12 cm. Zarodnie żółte lub brązowe^[4].

Biologia i ekologia

Bylina, geofit. Zarodnie dojrzewają od czerwca do sierpnia. Podziemne, bezzieleniowe, bulwkowate przedrośle współżyje z grzybami (mykoryza). Gatunek występuje najczęściej w bliźniczyskach, murawach i na polanach leśnych. Liczba chromosomów 2n=180^[4].

Zagrożenia i ochrona

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2001 roku^[5][6]. Chroniona jest także Konwencją Berneńską^[4]. Kategorie zagrożenia gatunku:

• Kategoria zagrożenia w Polsce według Czerwonej listy roślin i grzybów Polski (2006)^[7]: E (wymierający, krytycznie zagrożony); 2016: CR (krytycznie zagrożony)^[8].
• Kategoria zagrożenia w Polsce według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: CR (critical, krytycznie zagrożony)^[9].

Ponieważ podejźrzon marunowy nie wytrzymuje konkurencji z innymi roślinami, dla zachowania gatunku konieczna jest ochrona czynna jego siedlisk: usuwanie zagłuszających go roślin^[4].