Polownica południowa

Polownica południowa, polówka południowa (Cyclocybe cylindracea (DC.) Vizzini & Angelini) – gatunek grzybów z rodziny Tubariaceae^[1].

Polownica południowa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	Tubariaceae
Rodzaj	polownica
Gatunek	polownica południowa
Nazwa systematyczna
Cyclocybe cylindracea (DC.) Vizzini & Angelini Index Fungorum 154: 1 (2014)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cyclocybe, Tubariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy gatunek ten opisał w 1815 r. Augustin Pyramus de Candolle pod nazwą Agaricus cylindraceus. Potem zaliczany był do rodzajów Pholiota, Agrocybe lub Togaria. Do rodzaju Cyclocybe przenieśli go Alfredo Vizzini i Claudio Angelini w 2014 r.^[2]

Ma 11 synonimów. Niektóre z nich^[2]:

• Agrocybe aegerita var. rugosovenosa Singer 1953
• Agrocybe cylindracea (DC.) Maire 938

W 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował polską nazwę polówka południowa. Wówczas gatunek ten zaliczany był do rodzaju Agrocybe (polówka)^[3]. Po przeniesieniu do rodzaju Cyclocybe nazwa stała się niespójna z nazwą naukową. Nazwę polownica południowa podaje internetowy atlas grzybów^[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4–12 cm, u młodych owocników półkulisty, potem płaskołukowaty, w końcu płaski. Powierzchnia gładka lub garbkowato pomarszczona, podczas suchej pogody popękana, sucha, początkowo brązowa, potem brązowoochrowa lub ochrowa, na środku ciemniejsza^[5].

Blaszki

Gęste, wykrojone i zbiegające ząbkiem, początkowo o barwie od białej do kremowej, potem brązowe^[5].

Trzon

Wysokość 3–15 cm, grubość 1–2 cm, kształt walcowaty, dołem zwężony, pełny. Powierzchnia bladokremowa. Pod kalepuszem jest biały, błoniasty pierścień^[5].

Miąższ

Biały, zwarty, o przyjemnym zapachu i smaku^[5].

Wysyp zarodników

Brudno ciemnobrązowawy. Zarodniki blado brązowawe, elipsoidalne lub nerkowate, gładkie, o wymiarach 9 – 11 × 6 – 7 µm, z niewyraźną porą rostkową^[4].

Występowanie i siedlisko

Znane jest występowanie polownicy południowej w Europie, Maroku, Japonii, Korei, Gruzji i na Tajwanie^[6]. W. Wojewoda proponował umieszczenie tego gatunku na czerwonej liście gatunków zagrożonych w kategorii gatunek rzadki^[3]. Do 2020 r. w piśmiennictwie naukowym podano 5 stanowisk tego gatunku w Polsce, wszystkie jednak są błędne i wątpliwe^[7]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów^[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia^[8]. W latach 1995–2004 i ponownie od roku 2014 gatunek objęty ochroną częściową bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej^[7].

Saprotrof i pasożyt. Występuje w lasach i przy drogach, niemal wyłącznie na drewnie topoli, rzadziej na olchach i wiązach. Rozwija się przy podstawie żywych pni i w dolnej ich części do wysokości 1,5 m, także na martwych pniach, najczęściej na korzeniach. Obszar występowania pokrywa się z obszarem uprawy winorośli^[5].