Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach

Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach – pomnik znajdujący się na Placu Józefa Piłsudskiego w Kielcach, przy ulicy Piotra Ściegiennego, w pobliżu WDK – Wojewódzkiego Domu Kultury.

Pomnik Czynu Legionowego

Uroczystość 92. rocznicy wkroczenia Pierwszej Kompanii Kadrowej do Kielc (2006)
Państwo	Polska
Miejscowość	Kielce
Miejsce	Plac Józefa Piłsudskiego
Typ obiektu	grupa rzeźb na cokole
Projektant	Jan Raszka
Całkowita wysokość	8,3 m
Data odsłonięcia	2 października 1938 11 sierpnia 1991
Data likwidacji	II wojna światowa
Położenie na mapie Kielc Pomnik Czynu Legionowego
Położenie na mapie Polski Pomnik Czynu Legionowego
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Pomnik Czynu Legionowego
50°51′51,30″N 20°37′38,35″E

Historia

Model z gipsu Jana Raszki z 1917 r.

Projekt pomnika przedstawił Jan Raszka, który w 1917 roku wykonał model z gipsu. Przedstawiał on czterech polskich żołnierzy z czołówki kampanii kadrowej^[1], symbolizujących Królestwo Polskie, Małopolskę, Śląsk i Wielkopolskę. Dwadzieścia lat później przystąpiono do budowy Pomnika Legionów Polskich, zlecając ją projektantowi. Uroczystego odsłonięcia dokonali 2 października 1938 roku generał Kazimierz Sosnkowski i minister komunikacji Juliusz Ulrych; wcześniej odbyła się msza święta, otworzono także Sanktuarium Marszałka Piłsudskiego w pałacu biskupim^[2][3].

W trakcie II wojny światowej Niemcy zniszczyli rzeźbę, natomiast pozostały postument zlikwidowano w 1950 roku. Na zachowanym fundamencie przez pewien czas znajdowała się drewniana makieta powstającego w Warszawie Pałacu Kultury i Nauki. Pomysł odbudowy pomnika zrodził się w latach 80. XX wieku. W 1981 roku na jednym z drzew powieszono metalową tablicę, informującą, że w tym miejscu znajdował się Pomnik Legionów Polskich. Trzy lata później na skwerze został umieszczony kamień z napisem „1914–1984” i drewnianą tabliczką^[3].

W 1988 w Kielcach został utworzony Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Czynu Legionowego. Rok później zapoznano się z modelem projektu Jana Raszki w skali 1:14, aby przy odbudowie zachować zamysł autora. W 1990, dzięki pracom społecznym wielu osób i instytucji, pomnik został odbudowany. Ustawiono go 25 maja 1991 (stanął półtora metra na północny wschód od położenia pierwotnego), natomiast 3 czerwca pobłogosławił go przebywający w Kielcach papież Jan Paweł II. Uroczyste odsłonięcie nastąpiło 11 sierpnia 1991 roku^[3].

Wykonanie

Pomnik z 1938 roku miał wysokość ok. 8 m. Wykonany był z kamienia i obłożony granitową okładziną sprowadzoną z Janowej Doliny (obecnie Ukraina). Z braku funduszy rzeźbę wykonano z patynowanego gipsu. Rozpoczęcie działań wojennych w 1939 roku uniemożliwiło wykonanie odlewu z brązu^[3].

Obecny postument ma wysokość 5,5 m, natomiast rzeźba 2,8 m. W trakcie odbudowy pomnika starano się o sprowadzenie granitowej okładziny z Janowej Doliny, jednak celu nie osiągnięto. Wykorzystano więc głaz narzutowy w kolorystyce podobnej do oryginalnej^[3].

Zobacz też

• Pomnik Józefa Piłsudskiego w Krakowie