Powiat zwoleński

Powiat zwoleński – powiat w Polsce (województwo mazowieckie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Zwoleń.

Powiat zwoleński

powiat
Muzeum Jana Kochanowskiego w Czarnolesie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
TERC	1436
Siedziba	Zwoleń
Starosta	Andrzej Skorek
Powierzchnia	571,24 km²
Populacja (31.12.2019) • liczba ludności	36 166[1]
• gęstość	63,3 os./km²
Urbanizacja	21,95%
Tablice rejestracyjne	WZW
Adres urzędu: ul. Jagiełły 4 26-700 Zwoleń
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba gmin miejsko-wiejskich 2 Liczba gmin wiejskich 3
Położenie na mapie województwa
Strona internetowa

Mapa powiatu

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejsko-wiejskie: Kazanów, Zwoleń
• gminy wiejskie: Policzna, Przyłęk, Tczów
• miasta: Kazanów, Zwoleń

Według danych z 31 grudnia 2019 roku^[2] powiat zamieszkiwało 36 166 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 36 026 osób^[3].

Historia

Powiat zwoleński powołano 1 października 1954 w województwie kieleckim, jako jeden z pierwszych powiatów utworzonych tuż po wprowadzeniu gromad w miejsce dotychczasowych gmin (29 września 1954) jako podstawowych jednostek administracyjnych PRL. Na powiat zwoleński złożyły się 1 miasto i 22 gromady, które wyłączono z dwóch powiatów w województwie kieleckim (w praktyce gromady te należały do tych powiatów przez zaledwie dwa dni)^[4]:

• z powiatu kozienickiego:
  • miasto Zwoleń
  • gromady Babin, Bartodzieje, Brzezinki, Chechły, Czarnolas, Grabów nad Wisłą, Gródek Stary, Łagów, Ławeczko, Paciorkowa Wola, Policzna, Przyłęk, Rudki, Sarnów, Sucha, Sycyna, Strykowice, Tczów, Zawada
• z powiatu iłżeckiego:
  • gromady Jasieniec Solecki, Kazanów i Pcin

31 grudnia 1959 roku zniesiono gromady^[5]:

• Babin (włączono do gromad Przyłęk i Grabów nad Wisłą)
• Bartodzieje (włączono do gromad Brzezinki Stare i Tczów)

31 grudnia 1961 roku zniesiono gromadę Paciorkowa Wola (włączono do gromad Czarnolas, Policzna, Strykowice Górne i Grabów nad Wisłą)^[6].

1 stycznia 1969 roku zniesiono gromady^[7]:

• Brzezinki Stare (włączono do gromady Tczów)
• Pcin (włączono do gromad Jasieniec Solecki, Sycyna i Kazanów)
• Zawada Stara (włączono do gromad Sarnów i Gródek Stary)

1 stycznia 1970 roku siedzibę gromady Strykowice Górne przeniesiono ze Strykowic Górnych do Zwolenia a nazwę gromady zmieniono na gromada Zwoleń^[8].

Po zniesieniu gromad i reaktywacji gmin z dniem 1 stycznia 1973 roku powiat zwoleński podzielono na 1 miasto i 5 gmin^[9]:

• miasto Zwoleń
• gminy Kazanów, Policzna, Przyłęk, Tczów i Zwoleń

Po reformie administracyjnej obowiązującej od 1 czerwca 1975 roku terytorium zniesionego powiatu zwoleńskiego włączono do nowo utworzonego województwa radomskiego^[10]. Wraz z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono w województwie mazowieckim powiat zwoleński o kształcie i podziale administracyjnym identycznych do tych z 1975 roku^[11] (jedynie miasto i gminę Zwoleń połączono 1 stycznia 1992 roku we wspólną gminę miejsko-wiejską Zwoleń^[12]). Porównując obszar dzisiejszego powiatu zwoleńskiego z obszarem z 1954 roku można zauważyć, że niektóre tereny znajdują się obecnie w powiatach kozienickim (Sarnów), radomskim (Sucha) i lipskim (Pcin od 1968 roku).

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	37 232	100	18 723	50,29	18 509	49,71
Miasto	8164	21,93	4251	11,42	3913	10,51
Wieś	29 068	78,07	14 472	38,87	14 596	39,20

▶Wieś vs ▶miasto

Ogółem (▶k, ▶m)

Miasto (▶k, ▶m)

Wieś (▶k, ▶m)

Piramida wieku mieszkańców powiatu zwoleńskiego w 2014 roku^[13]

Sąsiednie powiaty

• powiat lipski
• powiat radomski
• powiat kozienicki
• powiat puławski (lubelskie)
• powiat opolski (lubelskie)