Przeplatka didyma

Przeplatka didyma (Melitaea didyma) – owad z rzędu motyli, z rodziny rusałkowatych (Nymphalidae)^[1].

Przeplatka didyma

Melitaea didyma
(Esper, 1778)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	uskrzydlone
Rząd	motyle
Rodzina	rusałkowate
Rodzaj	Melitaea
Gatunek	przeplatka didyma

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek palearktyczny, zasięg jego występowania obejmuje obszary od gór Ałtaj przez Europę po Afrykę północną^[1]. W Europie zasiedla większość obszaru kontynentu najdalej na północ docierając do Estonii^[1][2]. Brak go na północy, między innymi na Wyspach Brytyjskich, w Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii oraz północnych terenach europejskiego terytorium Rosji. Nie występuje też na wielu wyspach w południowej części Europy, w tym na Krecie, Sardynii i Korsyce. Status gatunku w Mołdawii nieustalony^[2].

Dawniej gatunek zasiedlał tereny nizinne w całym obszarze Polski z wyjątkiem Pomorza Zachodniego. Obecnie populacje przeplatki didymy zachowały się jedynie na wschodzie kraju^[1].

Wygląd

• 
  Przeplatka didyma ♂
• 
  Przeplatka didyma ♂ △
• 
  Przeplatka didyma ♀
• 
  Przeplatka didyma ♀ △

Podgatunki

• Melitaea didyma didyma (Esper 1778)
• Melitaea didyma ambra Higgins, 1941
• Melitaea didyma elavar Fruhstorfer, 1917
• Melitaea didyma kirgisica Bryk, 1940
• Melitaea didyma neera Fischer de Waldheim, 1840
• Melitaea didyma occidentalis Staudinger, 1861
• Melitaea didyma turkestanica Sheljuzhko, 1929

• 
  Melitaea didyma occidentalis ♂
• 
  Melitaea didyma occidentalis ♂ △
• 
  Melitaea didyma occidentalis ♀
• 
  Melitaea didyma occidentalis ♀ △

Ekologia i cykl rozwojowy

Przeplatka didyma zasiedla murawy kserotermiczne oraz inne suche ekosystemy, takie jak wrzosowiska, zręby i suchsze śródleśne polany. Dorosłe motyle latają od połowy czerwca do końca lipca chętnie odwiedzając kwiaty koloru fioletowego, w tym między innymi kwiaty chabra łąkowego, goździka kartuzka, świerzbnicy polnej i macierzanki piaskowej^[1].

Poczwarka przeplatki didymy

Samice składają jaja w złożach liczących do kilkudziesięciu sztuk na spodniej powierzchni liści roślin pokarmowych gąsienic. Wykorzystywane są różne gatunki roślin zielnych (gatunek polifagiczny), w tym lnica pospolita, babka lancetowata, czyściec prosty, przetacznik ożankowy oraz gatunki z rodzaju dziewanna. Gąsienice początkowo żyją w licznych grupach budując wspólny oprzęd, potem zimują pojedynczo lub w niewielkich skupieniach. Starsze gąsienice po przezimowaniu żerują samotnie a następnie przepoczwarzają się na różnych przedmiotach w pobliżu rośliny żywicielskiej^[1].

Zagrożenia

Na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce gatunek ujęty jako narażony na wyginięcie (kategoria VU)^[3]. Na przestrzeni kilkudziesięciu lat doszło do zaniku wszystkich populacji w zachodniej Polsce, natomiast na wschodzie kraju znacznie zmniejszyła się liczba znanych stanowisk^[1]. Spadek krajowych zasobów przeplatki didymy w latach 1974-1999 oceniono na 50-75%^[4]. Przyczyny zanikania motyla w Polsce nie są obecnie znane, a opracowanie planu jego ochrony wymaga szczegółowych badań^[1].

Zobacz też

• motyle Polski
• owady Polski