Querelle

Querelle (niem. Querelle – Ein Pakt mit dem Teufel) – niemiecko-francuski dramat filmowy w reżyserii Rainera Wernera Fassbindera z 1982 roku, zrealizowany na podstawie książki Jeana Geneta Querelle z Brestu (1953). Projekt miał swoją premierę podczas 39. MFF w Wenecji w sierpniu 1982.

Querelle

Gatunek	dramat
Rok produkcji	1982
Data premiery	31 sierpnia 1982
Kraj produkcji	RFN Francja
Język	angielski
Czas trwania	108 min
Reżyseria	Rainer Werner Fassbinder
Scenariusz	Rainer Werner Fassbinder Burkhard Driest na podstawie noweli Jeana Geneta
Główne role	Brad Davis Franco Nero Hanno Pöschl Günther Kaufmann Jeanne Moreau
Muzyka	Peer Raben
Zdjęcia	Xaver Schwarzenberger Josef Vavra
Scenografia	Rolf Zehetbauer Walter E. Richarz
Kostiumy	Barbara Baum Monika Jacobs
Montaż	Rainer Werner Fassbinder Juliane Lorenz
Produkcja	Dieter Schidor Sam Waynberg
Wytwórnia	Gaumont S.A. Planet-Film Albatros Filmproduktion

Film był przedmiotem wielu kontrowersji ze względu na nieskrępowany i prowokacyjny obraz homoseksualizmu, seksu i przestępczości. Projekt był ostatnim filmem reżyserowanym przez Fassbindera; twórca zadedykował go zmarłemu byłemu partnerowi, aktorowi El Hediemu ben Salemowi.

Fabuła

Młody, przystojny marynarz Querelle po przybyciu do portowego Brestu morduje handlarza narkotyków. Równolegle morderstwa w porcie dopuszcza się także Gil − turecki murarz. Wkrótce bohaterów połączy zbrodnia, przyjaźń i miłość. Istotny jest także wątek tawerny znajdującej się przy porcie. W barze tym Querelle poznaje Nono, który wkrótce staje się jego specyficznym kochankiem. Mimo to, Querelle wypiera z siebie deklarację homoseksualnych skłonności. Poczynaniom bohatera przygląda się jego kapitan, porucznik Seblon − bez reszty zakochany w marynarzu.

Obsada

• Brad Davis − Querelle
• Franco Nero − porucznik Seblon
• Hanno Pöschl − Robert/Gilbert „Gil” Turko
• Jeanne Moreau − Lysiane
• Günther Kaufmann − Nono
• Burkhard Driest − Mario
• Laurent Malet − Roger Bataille
• Roger Fritz − Marcellin
• Dieter Schidor − Vic Rivette
• Neil Bell − Theo
• Natja Brunckhorst − Paulette

Produkcja

Zdjęcia do filmu kręcono w CCC-Atelier w Spandau, dzielnicy Berlina. Budżet Querelle wynosił cztery miliony czterysta marek niemieckich.

Rainer Werner Fassbinder nadał filmowi cechy groteskowej niepowtarzalności, podkreślając sztuczność wykonanych na wzór teatralnej scenografii plenerów oraz każąc aktorom grać w sposób monotonny i nienaturalny.^[1] Całość nakręcił w konwencji melodramatycznej.

Wydanie filmu

31 sierpnia 1982 w trakcie 39. z kolei Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji, kilka miesięcy po śmierci reżysera, nastąpiła ogólnoświatowa premiera filmu. Prezentacja odbyła się w atmosferze skandalu i niezrozumienia dzieła. Wkrótce potem film zaprezentowano widzom Festiwalu Filmowego w Montrealu. Następnie miały miejsce premiery Querelle w krajach rodzimych − we wrześniu film trafił do kin w Niemczech i we Francji, a miesiąc później stał się częścią Chicago International Film Festival, gdzie został po raz pierwszy zaprezentowany w Stanach Zjednoczonych. W drugiej połowie lutego 1983 wyświetlono dramat podczas prestiżowego Berlinale, a w kwietniu tego roku odbyła się ekskluzywna premiera filmu w Nowym Jorku. W ciągu kolejnych paru lat miała miejsce światowa dystrybucja filmu.^[1][2]

Polska premiera kultowego już obrazu miała miejsce podczas festiwalu Era Nowe Horyzonty w Cieszynie w 2005. 30 lipca film wyświetlono w ramach cyklu „Retrospektywa: Rainer Werner Fassbinder”, który stanowił przegląd projektów tego właśnie reżysera.^[1][2][3] 18 października 2009 obraz był prezentowany w Polsce po raz drugi, podczas przeglądu filmowego „O miłości między innymi”, organizowanego przez Instytut Goethego i Kino Pod Baranami w Krakowie.^[4][5]

Opinie

Querelle został pozytywnie oceniony przez krytyków filmowych.

Dziennikarz współpracujący z serwisem eyeforfilm.co.uk uznał, że Querelle „to znacznie więcej niż tylko film kultowy wśród gejowskich odbiorców”. Recenzent zwrócił uwagę na reżyserię Fassbindera, który stylistykę dzieła przedkładał nad zawartość fabularną, a także na podjęte tematy: feminizm oraz eksplorowanie seksualności postaci, a nie tylko ich orientacji. Chwaląc stronę techniczną oraz dialogi, opiniodawca napisał: „W ciągu kilku minut od rozpoczęcia Querelle, jesteśmy wciągnięci w świat niebanalnego wizualnego i fonetycznego bogactwa.”^[6]

Z aprobatą nie spotkała się muzyka filmowa Peera Rabena. To za sciężkę dźwiękową obraz zebrał trzy nominacje do antynagród Złotych Malin w kategoriach najgorsza muzyka oraz najgorsza piosenka (za „Each Man Kills the Thing He Loves” i „Young and Joyful Bandit” wykonywanych w filmie przez Jeanne Moreau).