ROSAT

Röntgensatellit (ROSAT, z ang. Roentgen Satellite) – sztuczny satelita zbudowany specjalnie do badań promieniowania rentgenowskiego (zwanego też promieniowaniem X). Został wystrzelony 1 czerwca 1990 roku. Satelita działał na kołowej niskiej orbicie okołoziemskiej odległej o 580 km od Ziemi do 12 lutego 1999. Dzięki udanym badaniom odkryto i skatalogowano około 80 tysięcy źródeł promieniowania rentgenowskiego oraz ok. 6000 źródeł skrajnego ultrafioletu^[1]. Satelita dokonał przeglądu całego nieba na falach X oraz przeprowadził badania struktury rentgenowskiego promieniowania tła.

ROSAT

Indeks COSPAR	1990-049A
Zaangażowani	Niemiecka Agencja Kosmiczna
Rakieta nośna	Delta II
Miejsce startu	Cape Canaveral Space Force Station, Stany Zjednoczone
Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum	580 km
Apogeum	580 km
Okres obiegu	96,0 min
Nachylenie	53°
Mimośród	0
Czas trwania
Początek misji	1 czerwca 1990 21:50 UTC
Koniec misji	12 lutego 1999
Powrót do atmosfery	23 października 2011
Wymiary
Wymiary	2,4×2,15×4,5 m podczas startu; 2,3×4,7×8,9 m na orbicie
Masa całkowita	2426 kg
Masa ładunku użytecznego	1555 kg

Rakieta nośna Delta II wynosząca satelitę ROSAT z Przylądka Canaveral 1 czerwca 1990

ROSAT został zbudowany i umieszczony na orbicie dzięki współpracy Niemiec, Stanów Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii.

Budowa i wyposażenie

Satelita ważył 2426 kg, a jego wymiary wynosiły: 2,4 × 2,15 × 4,5 m podczas startu oraz 2,3 × 4,7 × 8,9 m na orbicie, z rozłożonymi antenami i panelami baterii słonecznych.

Na jego pokładzie znajdowały się:

• teleskop rentgenowski (XRT) o średnicy 83 cm i ogniskowej 240 cm, wykrywający promieniowanie o energii z zakresu 0,1–2 keV. W jego skład wchodziły m.in.: trzy detektory promieniowania X pozwalające na rejestrację obrazów o dużej zdolności rozdzielczej i widm obserwowanych obiektów – 2 × Position Sensitive Proportional Counters (PSPC) i High Resolution Imager (HRI),
• kamera szerokokątna (WFC) rejestrująca promieniowanie skrajnego ultrafioletu o energii z zakresu 0,04–0,2 keV.

Przebieg misji

Satelitę ROSAT wyniosła rakieta nośna Delta II 6920-10. Start nastąpił 1 czerwca 1990 o godzinie 21:50:00 UTC z kosmodromu na Przylądku Canaveral z platformy startowej LC17A.

Po trwającym 2 miesiące okresie kalibracji i testów urządzeń, nastąpił 6-miesięczny przegląd całego nieba. Pozostała część misji była poświęcona dokładniejszym obserwacjom wybranych źródeł promieniowania. Satelita miał funkcjonować przez 18 miesięcy, ale użytecznych naukowo danych (np. o promieniowaniu rentgenowskim komet, które zostało odkryte podczas obserwacji komety Hyakutake w marcu 1996) dostarczał aż do września 1998, choć większość urządzeń przestała działać już wcześniej. Awaria wykrywacza gwiazd służącego do określania orientacji satelity w przestrzeni spowodowała, że urządzenie HRI skierowało się bezpośrednio w stronę Słońca i uległo uszkodzeniu. W wyniku tej awarii zadecydowano o wyłączeniu satelity, które nastąpiło 12 lutego 1999^[1].

W lipcu 1999 nieczynnego satelitę zastąpił teleskop kosmiczny Chandra.

ROSAT wszedł w atmosferę ziemską 23 października 2011 o godzinie 01:50 UTC nad Zatoką Bengalską. Nie wiadomo czy jakieś jego fragmenty dotarły do powierzchni Ziemi^[2].

Zobacz też

• astronomia rentgenowska