Republika Ostrowska (serial telewizyjny)

Republika Ostrowska – polski sześcioodcinkowy serial historyczny w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego, wyprodukowany przez Telewizję Polską i Zespół Filmowy Profil w latach 1984−1985^[1][2].

Republika Ostrowska

Gatunek	historyczny
Kraj produkcji	Polska
Oryginalny język	polski
Główne role	Andrzej Szczytko Jolanta Grusznic Jan Jankowski Jerzy Kamas Leon Niemczyk Barbara Brylska
Liczba odcinków	6
Liczba serii	1
Nagrody	Złoty Ekran
Na Kresach Imperium Urodziny Cesarza Egzamin Dojrzałości Dzwon Walentego Republika Ostrowska Noc Sylwestrowa
Produkcja
Produkcja wykonawcza	1984-1985
Reżyseria	Zbigniew Kuźmiński
Scenariusz	Kazimierz Radowicz Zbigniew Kuźmiński
Muzyka	Piotr Marczewski
Zdjęcia	Tomasz Tarasin
Scenografia	Tadeusz Myszorek
Wytwórnia	Zespół Filmowy Profil
Pierwsza emisja
Kraj oryginalnej emisji	Polska
Data premiery	4 czerwca 1986
Stacja telewizyjna	Telewizja Polska
Lata emisji	1986
Status	zakończony
Chronologia
Powiązane	Republika nadziei (1988), film na podstawie serialu

Serial opowiada o kulisach wybuchu powstania wielkopolskiego oraz utworzeniu Republiki Ostrowskiej (10–26 listopada 1918) przez pryzmat losów uczniów gimnazjum męskiego w Ostrowie Wielkopolskim (tzw. Polskich Aten^[3][4]) i zarazem członków tajnego Towarzystwa Tomasza Zana^[1][5][6].

Filmowa wersja serialu pt. Republika nadziei (1988) została nagrodzona Złotym Ekranem (1986)^[7][8][9].

O serialu

Zbigniew Kuźmiński za kamerą, podczas pracy nad serialem i późniejszym filmem (1984)

Zdjęcia do serialu realizowano w latach 1984−1985 w łódzkiej Wytwórni Filmów Fabularnych^[1], I Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka w Kaliszu (przy ul. Grodzkiej)^[5][7], zamku w Gołuchowie, pałacu w Sobótce oraz miejscowościach Ostrów Wielkopolski, Pleszew, Russów^[7].

Autorem scenariusza był Kazimierz Radowicz, wieloletni współpracownik Zbigniewa Kuźmińskiego i zarazem absolwent Gimnazjum i Liceum w Ostrowie Wielkopolskim (matura 1950), które kontynuuje tradycję Polskich Aten^[4][3]. Fragmenty scenariusza serialu ukazały się w 1986 na łamach miesięcznika społeczno-kulturalnego "Nurt"^[10].

Zobacz też: Kategoria:Filmy w reżyserii Zbigniewa Kuźmińskiego.

W maju 1984 na łamach miesięcznika "Film", w reportażu z planu filmowego Bohdan Gadomski wskazywał, iż akcja serialu koncentruje się wokół^[1]:

1. księgarni Rowińskiego (Jerzy Kamas), w której spotykają się fikcyjni członkowie Towarzystwa Tomasza Zana, tajnej organizacji, którą próbuje zdekonspirować wizytator szkolny Jost (Leon Niemczyk); oraz
2. losów wielkopolskiego ziemiaństwa w zaborze pruskim, w szczególności fikcyjnych rodzin Kroguleckich (Tomasz Zaliwski, Andrzej Szczytko, Jan Jankowski) i Wodniczaków (Barbara Brylska, Bożena Miller-Małecka, Ryszard Dembiński, Tomasz Mędrzak).

Jakkolwiek rodziny protagonistów serialu są fikcyjne, a nielicznymi postaciami historycznymi w scenariuszu Kazimierza Radowicza są Stefan Rowiński (Jerzy Kamas), Kazimiera Rowińska (Alicja Jachiewicz)^[11], Wojciech Lipski (Czesław Wołłejko), czy Aleksander Dubiski (Czesław Jaroszyński), to zdaniem Mirosława Idziorka, dziennikarza "Gazety Poznańskiej" i autora reportażu Śladami serialu "Republika Ostrowska" (1986)^[12][13], pierwowzorami serialowych rodzin mogli być Kajzerowie, Włodarkiewiczowie, bądź Manowscy^[12].

Fabuła

Za internetową bazą filmu polskiego − FilmPolski.pl^[14]:

Akcja rozpoczyna się w 1913 roku, kończy pod koniec 1918. Przedstawia akcje germanizacyjne Prusaków i ruch patriotyczny, przede wszystkim polskiej młodzieży. Centrum wydarzeń stanowi proklamowanie 10 listopada 1918 roku Republiki Ostrowskiej, która przetrwała dwa tygodnie. Finałem jest wybuch i zwycięstwo powstania wielkopolskiego. Na tym historycznym tle rozgrywają się losy kilku uczniów Gimnazjum i Liceum Męskiego w Ostrowie, ich przyjaciół i rodzin.

Głównym bohaterem jest Feliks Krogulecki – jego niespełniona miłość do Kornelii, działalność Feliksa w polskich nielegalnych organizacjach młodzieżowych, wcielenie i dezercja z armii pruskiej, udział w tworzeniu Republiki Ostrowskiej, walka w Powstaniu Wielkopolskim i w dniu zwycięstwa śmierć w pojedynku ze swym najzagorzalszym antagonistą, Oskarem von Wedowem.

Lista odcinków

1. Na Kresach Imperium
2. Urodziny Cesarza
3. Egzamin Dojrzałości
4. Dzwon Walentego
5. Republika Ostrowska
6. Noc Sylwestrowa

Obsada

Na planie serialu w Wytwórni Filmów Fabularnych pracowało stu dwudziestu aktorów^[1], zaś produkcja stanowiła debiut ekranowy Andrzeja Szczytki, Jana Jankowskiego, Jolanty Grusznic, Janusza Borkowskiego i Marcela Szytenchelma^[1][15].

• Andrzej Szczytko jako Feliks Krogulecki
• Jolanta Grusznic jako Kornelia Biniewska – von Zwirner
• Jerzy Kamas jako redaktor Stefan Rowiński
• Leon Niemczyk jako wizytator Jost
• Zbigniew Bogdański jako Beck, dyrektor gimnazjum
• Ryszard Dembiński jako mecenas Nepomucen Wodniczak, ojciec Edwarda
• Michał Pawlicki jako profesor Schaps
• Czesław Wołłejko v poseł Wojciech Lipski, członek Rady Ludowej
• Bogusław Augustyn jako Włodzimierz Lewandowski
• Jacek Guziński jako Filip Krogulecki, brat Feliksa
• Jan Jankowski jako Florian Krogulecki, brat Feliksa
• Bogdan Kochanowski jako Wiktor Urbaniak
• Tomasz Mędrzak jako Edward Wodniczak
• Krzysztof Milkowski jako Oskar von Wedow
• Barbara Brylska jako pani Wodniczakowa, matka Edwarda
• Alicja Jachiewicz jako Kazimiera Rowińska
• Bożena Miller-Małecka jako Bogusia Wodniczakówna, siostra Edwarda
• Zdzisław Kozień jako hrabia Szembek, komendant Straży Obywatelskiej
• Gustaw Kron jako mecenas Lange-Wnukowski, członek Rady Ludowej
• Eugeniusz Kujawski jako profesor Kurzezunge
• Witold Skaruch jako profesor Ziegert
• Czesław Jaroszyński jako doktor Aleksander Dubiski, przewodniczący Rady Ludowej
• Stefan Paska jako Mertka, woźny w gimnazjum, potem kolejarz
• Tomasz Zaliwski jako Walerian Krogulecki