Zbigniew Kuźmiński

Zbigniew Kuźmiński (ur. 4 listopada 1921 w Bydgoszczy, zm. 12 marca 2005 w Gdańsku) – polski reżyser filmowy, telewizyjny i teatralny, scenarzysta.

Zbigniew Kuźmiński

Zbigniew Kuźmiński za kamerą, podczas pracy nad filmem Republika nadziei (1984)
Data i miejsce urodzenia	4 listopada 1921 Bydgoszcz
Data i miejsce śmierci	12 marca 2005 Gdańsk
Zawód	reżyser, scenarzysta
Lata aktywności	1947–1989
Odznaczenia

Życiorys

Był absolwentem Gimnazjum Kupieckiego w Bydgoszczy (1937). W 1945 pracował jako referent w Zarządzie Kin w Szczecinie, w latach 1946-1950 był słuchaczem Kursu Przygotowania Filmowego w Krakowie. Od 1947 r. pracował jako asystent reżysera, m.in. przy filmie wojennym Aleksandra Forda Ulica Graniczna (1948) nagrodzonym Złotym Medalem rządu włoskiego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji oraz Domu na pustkowiu (1949) Jana Rybkowskiego.

W 1950 debiutował jako reżyser filmów dokumentalnych, a od 1961 filmów fabularnych. W latach 1976−1980 pełnił funkcję dyrektora gdańskiego oddziału wytwórni TV Poltel^[1]. W latach 1957−1973 wyreżyserował kilkadziesiąt spektakli Teatru Telewizji^[2], reżyserował także w Teatrze Polskiego Radia^[2]. Spektakle teatralne reżyserował na deskach Teatru Ziemi Krakowskiej im. Ludwika Solskiego w Tarnowie (1970), Teatru im. Adama Mickiewicza w Częstochowie (1962), Teatru Dramatycznego w Gdyni (1977, 1988), Teatru Powszechnego w Łodzi (1988−1989)^[2].

Zyskał popularność głównie jako reżyser filmów Nad Niemnem (1987), Między ustami a brzegiem pucharu (1987), Agent nr 1 (1971) oraz seriali Republika Ostrowska (1985) i Gdańsk 39 (1989), jego ostatniej produkcji ukazującej losy polskich rodzin w Gdańsku opanowywanym przez hitlerowców. Wyreżyserował dwadzieścia pięć filmów, z których najbardziej znane to wspomniany już Agent nr 1 (oparty na historii działającego w Grecji asa wywiadu Jerzego Szajnowicza-Iwanowa) oraz Między ustami a brzegiem pucharu na podstawie prozy Marii Rodziewiczówny. Kuźmiński wielokrotnie współpracował przy swoich filmach z Barbarą Brylską, Leonem Niemczykiem, Januszem Zakrzeńskim, Jerzym Kamasem, Andrzejem Szczytką, Henrykiem Talarem oraz Jackiem Chmielnikiem.

17 marca 2005 mszę w intencji zmarłego odprawiono w gdańskim Kościele św. Stanisława Biskupa Męczennika, po południu w ostatniej drodze na Cmentarzu Srebrzysko (rejon XI, taras I, rząd 3, grób 29/30)^[3] towarzyszyła mu rodzina, przyjaciele oraz aktorzy występujący w jego filmach^[4].

Filmografia

• Ulica Graniczna (1948) – asystent reżysera
• Dom na pustkowiu (1949) – asystent reżysera
• Krzyżacy (1960) – II reżyser
• Milczące ślady (1961)
• Drugi brzeg (1962)
• Mój drugi ożenek (1963)
• Banda (1964)
• Zejście do piekła (1966)
• Zwariowana noc (1967)
• Bariery dźwięku (1968)
• Raj na ziemi (1970)
• Agent nr 1 (1971) na podst. powieści S. Strumph-Wojtkiewicza
• Ile jest życia (1974, serial telewizyjny)
• Dźwig (1976)
• Krótkie życie (1976)
• Kapitan z „Oriona” (1977)
• Sto koni do stu brzegów (1978) na podst. powieści K. Koźniewskiego
• Struny (1978)
• Krab i Joanna (1980)
• Okolice spokojnego morza (1981)
• Co dzień bliżej nieba (1983)
• Republika Ostrowska (1985, serial telewizyjny)
• Nad Niemnem (1986, serial telewizyjny) na podst. powieści E. Orzeszkowej
• Nad Niemnem (1987)
• Republika nadziei (1986)
• Między ustami a brzegiem pucharu (1987) na podst. powieści M. Rodziewiczówny
• Desperacja (1988)
• Gdańsk 39 (1989, serial telewizyjny)

Ordery i odznaczenia

Grób na Cmentarzu Srebrzysko

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1975)^[5]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” (1984)^[6]
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1989)

Nagrody

• 1970: Nagroda Ministra Obrony Narodowej III stopnia za film Raj na ziemi;
• 1972: Nagroda Publiczności na Lubuskim Lecie Filmowym za film Agent nr 1 (1971)
• 1984: Złoty Żagiel na Festiwalu Filmowym Ludzie i Morze w Trójmieście za film Okolice spokojnego morza (1981)
• 1987: Złoty Talar na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Między ustami a brzegiem pucharu (1987)
• 1987: Złoty Talar na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych za film Nad Niemnem (1987)
• 1987: Nagroda Szefa Kinematografii za twórczość filmową w dziedzinie filmu fabularnego za rok 1986, za film Nad Niemnem (1987)
• 1987: Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za film Nad Niemnem (1987)
• 1988: Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji nagroda zespołowa, za film Nad Niemnem (1987)