Odgiętka czarniawa

Odgiętka czarniawa (Resupinatus trichotis (Pers.) Singer) – gatunek grzybów należący do rodziny boczniakowatych (Pleurotaceae)^[1].

Odgiętka czarniawa

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	boczniakowate
Rodzaj	odgiętka
Gatunek	odgiętka czarniawa
Nazwa systematyczna
Resupinatus trichotis (Pers.) Singer Persoonia 2(1): 48 (1961)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Resupinatus, Pleurotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1828 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Agaricus trichotis. W 1961 r. Rolf Singer przeniósł go do rodzaju Resupinatus^[1]. Niektóre inne synonimy:

• Geopetalum rhacodium (Berk. & M.A. Curtis) Kühner & Romagn. 1953
• Resupinatus applicatus var. trichotis (Pers.) Krieglst. 1992
• Resupinatus rhacodium (Berk. & M.A. Curtis) Singer 1951^[2].

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3]

Morfologia

Owocnik

Cyfelloidalny, siedzący, w widoku z boku miseczkowaty lub płaskowypukły, o średnicy 3–15 mm (wyjątkowo 20 mm), w widoku z przodu prawie półkolisty do okrągłego. Powierzchnia w stanie świeżym szara lub szaroczarna, po wyschnięciu nieco ciemniejsza (prawie czarna). Wypukły obszar w pobliżu miejsca osadzenia na powierzchni pokryty czarnymi włoskami (pod mikroskopem, ciemnobrązowymi o długości do 500 µm i średnicy 2-5 µm). Brzeg bezwłosy. Hymenofor blaszkowaty o blaszkach rozchodzących się promieniście od centralnego punktu nad miejscem mocowania do podłoża. Blaszki wąskie, szarobrązowe do prawie czarnych z lekkim prześwitem na brzegu^[4].

Cechy mikroskopowe

Trama kapelusza zżelatynizowana, szklista, zbudowana ze splątanych strzępek o średnicy 2–4 µm. Trama blaszek bladobrązowa, zżelatynizowana, ze strzępkami tej samej średnicy, ale gęściej upakowanymi. Subhymenium ciemnobrązowe, zbudowane z gęsto upakowanych strzępek. Hymenium w odczynniku Melzera bladobrązowe, w KOH szkliste, zbudowane z podstawek i bazydioli. Wszystkie strzępki ze sprzążkami. Podstawki 4-zarodnikowe, maczugowate, w KOH szkliste, 16–30 × 5–7 µm. Cheilocystydy szkliste, 20–27 × 5–6 µm, z palcowatymi wypustkami o długości do 2 µm. Bazydiospory szkliste, nieamyloidalne, o gładkich ściankach, jajowate do prawie jajowatych, 4,5–6 × 4,1–5,5 µm^[4].

Gatunki podobne

Odgiętka czarniawa jest bardzo podobna do odgiętki pofałdowanej. Albert Pilát traktował ją jako formę, a Krieglsteiner jako odmianę odgiętki pofałdowanej (Resupinatus applicatus). Różni się od niej wielkością i kształtem zarodników, ma zarodniki głównie jajowate lub prawie jajowate. Dzięki temu, a także dzięki czarnej warstwie grubych włosów z tyłu kapelusza, odgiętkę czarniawą łatwo rozpoznać^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii^[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 4 stanowiska^[3], w późniejszych latach podano wiele nowych^[6], a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[7].

Nadrzewny grzyb saprotroficzny rozwijający się na gnijącym drewnie drzew liściastych, notowany na klonach, bukach, jesionach, i wierzbach^[4].