Gołąbek różowy

Gołąbek różowy, gołąbek jutrzenkowy (Russula aurora Krombh.) – gatunek grzybów należący do rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Gołąbek błękitny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	gołąbek
Gatunek	gołąbek różowy
Nazwa systematyczna
Russula aurora Krombh. Naturgetr. Abbild. Beschr. Schwämme (Prague) 9: 11 (1845)
Zasięg
Zasięg w Europie

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1898 r. Julius Vincenz von Krombholz i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna^[1]. Synonimy:

• Agaricus aurora (Krombh.) Sacc. 1887
• Russula lepida var. aurora (Krombh.) Rea 1932
• Russula rosea Quél. 1888
• Russula velutipes Velen. 1920^[2].

Polską nazwę podał Władysław Wojewoda w 2003 r. dla synonimu Russula velutipes, powołując się na Alinę Skirgieło^[3], która w 1991 r. podała nazwę gołąbek różowy, ale dla Russula rosea^[4]. Według Index Fungorum jednak jest to inny gatunek^[1]. W niektórych atlasach grzybów podawana jest dla Russula aurora nazwa gołąbek jutrzenkowy^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, dość mięsisty, początkowo półkulisty, potem płaski, na koniec na środku wklęsły z małym garbem^[5]. Powierzchnia gładka, żółtocielista, cielistoróżowa, czerwonożółta z pomarańczowym, miejscami miedzianym odcieniem, łosiowa lub morelowa, czasami blaknąca nawet do bialej^[4].

Blaszki

Dość gęste, wąsko przyrośnięte, rozwidlone, początkowo białawe, potem kremowe^[5].

Trzon

Wysokość 4–8 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty, początkowo pełny i zwarty, potem gąbczasty, często włóknisty. Górna część oszroniona^[5]. Często różowy^[4].

Miąższ

Początkowo miękki, sprężysty, potem kruchy, białawy. Zapach przyjemny, smak początkowo gorzkawy, potem słodkawy^[5]. W sulfowanilinie szybko barwi się na żywo czerwono^[4].

Wysyp zarodników

Białawy do kremowego, silnie żółknący podczas wysychania^[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 35–50 × 8–12 µm, bazydiospory odwrotnie jajowate, 6–8 × 5–6,5 µm, pokryte bardzo niskimi brodawkami z delikatnymi łącznikami, nieco amyloidalne z widocznym hilum. Cystydy wrzecionowate, 50–70 × 8–12 µm, zakończone dość długim kończykiem. Strzępki prymordialne pod wpływem fuksyny pokrywają się czerwonymi kropelkami^[4].

Gatunki podobne

Bardzo podobny jest gołąbek rumiany (Russula pseudointegra). Odróżnia się od niego różowym trzonem, silną reakcją z sulfowaniliną, białawym do kremowego wysypem zarodników, mikroskopowo inkrustacją strzępek prymordialnych^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie i jest w niej szeroko rozprzestrzeniony^[6]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 5 stanowisk^[3], w późniejszych latach podano następne^[7], a najbardziej aktualne podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[8].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje w lasach liściastych i mieszanych, pod bukami^[4], grabami, brzozami, dębami, jodłami, osikami^[8].

Znaczenie

Grzyb jadalny^[3]. Wśród gołąbków jadalne są gatunki o łagodnym smaku, jednak ze względu na dużą ilość gatunków, trudności z ich rozróżnieniem i możliwością pomylenia z grzybami trującymi, ich zbieranie zaleca się tylko doświadczonym grzybiarzom. Zasada, że grzyby o łagodnym smaku są jadalne dotyczy tylko gołąbków, a i od niej istnieje wyjątek; podano przypadki zatrucia gołąbkiem oliwkowym (Russula olivacea) mającym łagodny smak^[9].