Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Ryszi
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Ryszi (sanskryt ऋषि, trl. ṛṣi, ang. rishi) – tytuł[1] hinduistyczny. W okresie wedyzmu przysługiwał kapłanom – autorom hymnów wedyjskich[2] i niektórym bogom (np. Agniemu[3][4]). Natomiast w okresie Brahmanów i Upaniszad ryszi postrzegani byli jako klasa istot wyraźnie odrębna od bogów (dewa), przodków (pitry), ludzi i zwierząt[3]. Ich liczebność nie jest ściśle określona, niektóre źródła podają listę nawet 48 tysięcy imion ryszich[5]. Wyższy stopień w mądrości określany jest tytułem maharszi. Natchniony wieszcz-kobieta to ryszika (sanskryt trl. ṛṣikā)[6]. Tytułem ryszi określa się też założycieli klasycznych indyjskich szkół filozoficznych (darśana)[7].
Remove ads
Etymologia i znaczenia
Podsumowanie
Perspektywa
Termin ryszi pochodzi z sanskrytu.
- Wywodzony jest od rdzenia ṛṣ. Pierwiastek ten objaśniany jest poprzez pośrednictwo języka angielskiego jako:
Znaczenie „ruch” odnosi się do aktu ze strony boskiej, by przyjść do rysziego[10] i objawić mu w pojedynczym widzeniu całą treść hymnu.
- Możliwe jest też by wywodzić termin ṛṣi od pierwiastka dṛś – widzieć[11].
- Istnieją też przesłanki aby wiązać termin „ryszi” z sanskr. rksa – „niedźwiedź”, pierwszych siedmiu saptarszich utworzyło siedem gwiazd w Wielkiej Niedźwiedzicy[12], np. Angiras odpowiada gwieździe Alioth.
Polskojęzyczne źródła używają dla tych autorów hymnów następujących znaczeń (wykaz jedynie z publikacji polskich niebędących tłumaczeniami):
Remove ads
Klasyfikacja
Ryszich można podzielić na trzy kategorie[39]:
Szerszy podział obejmuje następujące rodzaje ryszich:
- brahmarszi,
- dewarszi,
- wiprarszi,
- paramarszi,
- maharszi,
- radźarszi,
- śrutarszi,
- dźanarszi,
- taparszi,
- satjarszi,
- kandarszi[40],
- nagarszi – np. Arbuda Kadraweja.
Rysziki
Natchniony mędrzec kobieta nazywana jest ryszika (sanskryt ṛṣikā). Rygweda wymienia 27 takich wieszczek. Podzielone są tradycyjnie na trzy podgrupy:
Charakterystyka
Podsumowanie
Perspektywa
Ryszi to postacie mitologiczne, które pojawiają się w najstarszych dziełach wedyzmu. Obok wiprów, kawich i dźaritarów, wskazuje się ich jako istoty ludzkie – autorów hymnów zebranych w Wedach oraz późniejszych śastr i sutr hinduistycznych. Bywają też postrzegani jako istoty nadludzkie, obdarzone cudownymi mocami wibhuti, które wykorzystywać mieli w procesach kreacji wszechświata (np. siedmiu saptarszich) i uzdrawianiu ludzi. Mitologia indyjska uznaje ich za patronów wielu różnych dziedzin i umiejętności[42].
Szczegółowym analizom poddawano procedury prowadzące tych wieszczów do pozyskiwania treści hymnów zamieszczonych w Rygwedzie:
- ṛṣ – pierwiastek sanskryckiego słowa ryszi, sugeruje możliwość przybywania bóstw do wieszczów
- soma – znane są hymny mówiące o napoju z takiej rośliny (możliwe że muchomora), którą wysoko cenili bohaterowie i autorzy hymnów
- manīṣā – zdolność myślenia wzmiankowana w hymnach – jest określana jako otrzymywana od bogów wieszcza moc tych poetów
- tapas – wieszczowie w poznawczej aktywności skierowanej do swojego wnętrza, używając zdolności myślenia manīṣā, w procesie utożsamienia, szukali w sercach obrazów rzeczywistości, które wyrażali następnie treścią hymnów[43].
Remove ads
Przykłady użycia tytułu
Hinduistyczni współcześni guru
- Maharishi Mahesh Yogi
- Ramana Maharishi z Tiruvannamalai
- Rajarsi Janakananda, wł. James Jesse Lynn, uczeń Joganandy
Postacie przywódców politycznych
- Rajarishi Purushottam Das Tandon
- Rajarishi Chatrapati Shahu z Kolhapuru
- Rajarishi Udai Pratap (Bhinga Raj)
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads