SN 1604

Gwiazda Keplera (również Nowa Keplera lub SN 1604) – supernowa odkryta w 1604 roku, położona w gwiazdozbiorze Wężownika w odległości około 20 tysięcy lat świetlnych od Ziemi. Ostatnia supernowa zaobserwowana w naszej Galaktyce.

SN 1604

Zdjęcie pozostałości po Gwieździe Keplera (w fałszywych kolorach) wykonane przez: Teleskop Chandra (promieniowanie X, tu: niebieski i zielony) Teleskop Hubble’a (światło widzialne, żółty) Teleskop Spitzera (podczerwień, czerwony) Źródło: HST/NASA/ESA.
Data odkrycia	9 października 1604
Dane obserwacyjne (J2000)
Typ supernowej	Ia[1]
Pozostałość	Muszelka
Galaktyka	Droga Mleczna
Gwiazdozbiór	Wężownik
Rektascensja	17h 30m 42s
Deklinacja	−21° 29′
Odległość	20 tys. ly
Największa jasność	-2,25 do -2,5m
Charakterystyka fizyczna
Typ przodka	biały karzeł
Uwagi	Ostatnia supernowa zaobserwowana w naszej Galaktyce. Widoczna gołym okiem przez 18 miesięcy.

Nazwa

Oficjalne oznaczenie supernowej to SN 1604, akronim „SN” oznacza „supernową”, a liczba to rok odkrycia. Bardziej popularnie supernowa jest znana jako Gwiazda Keplera lub Nowa Keplera od nazwiska Johannesa Keplera, który ją opisał.

Odkrycie

Oryginalny rysunek Johannesa Keplera przedstawiający lokalizację stella nova (zaznaczona literą „N”)

Supernowa została pierwszy raz zaobserwowana 9 października 1604^[2]. Niemiecki astronom Johannes Kepler zauważył ją pierwszy raz 17 października i opisał w książce De Stella nova in pede Serpentarii (Nowa gwiazda na stopie Wężownika).

Supernowa była widoczna gołym okiem. W czasie szczytowej jasności była najjaśniejszym obiektem na nocnym niebie, łącznie z wszystkimi planetami prócz Wenus, z jasnością gwiazdową równą −2,5.

Charakterystyka

Notatki Keplera na temat gwiazdy są na tyle szczegółowe, że pozwoliły zidentyfikować supernową jako supernową termonuklearną, czyli typu Ia. Tego typu supernowe mogą powstawać w wyniku kolizji dwóch białych karłów lub przez akrecję materii na powierzchni jednego białego karła w ciasnym układzie podwójnym. W przypadku Gwiazdy Keplera dane obserwacyjne sugerują, że do eksplozji doszło w układzie podwójnym, na co wskazuje odkryta w 2013 roku struktura w kształcie dysku oraz duże ilości magnezu w obłoku po supernowej – ten pierwiastek nie jest wytwarzany w dużych ilościach w supernowych, ale mógł pochodzić z towarzyszącej białemu karłowi gwiazdy^[3].

Znaczenie

Była ostatnią obserwowaną supernową bezsprzecznie znajdującą się w naszej Galaktyce, znajdowała się nie dalej niż 6 kiloparseków (około 20 000 lat świetlnych). Była to druga supernowa widziana w czasie jednego pokolenia (pierwszą była SN 1572 widziana przez Tychona Brahego w Kasjopei). Od tego momentu nie zanotowano więcej supernowych w Drodze Mlecznej, jednakże notuje się takie zjawiska w innych galaktykach.