Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Salomon Ramer
Oficer Wojska Polskiego, lekarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Salomon Mandel Ramer (ur. 14 listopada 1873 w Sanoku, zm. 1939/1940/1941) – polski Żyd, doktor nauk medycznych, radny miasta Sanoka, działacz społeczny, kapitan lekarz Wojska Polskiego.
.png){kind=small}
Remove ads
Życiorys
Podsumowanie
Perspektywa
Urodził się 14 listopada 1873 w Sanoku[1]. Pochodził z rodziny żydowskiej zamieszkującej w Sanoku od co najmniej przełomu XVIII i XIX wieku (przedstawicielami byli wówczas Chaim i Lewor Ramer)[2]. Był synem Samuela (Saul, szynkarz i właściciel realności przy placu św. Michała w Sanoku, zm. 1897)[3][4].
W 1892 zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku[1][5]. Po maturze podjął studia medyczne[1]. W 1898 uzyskał dyplom lekarza[6][7]. Uzyskał stopień naukowy doktora[8]. Od około 1899 prowadził praktykę w Sanoku[9]. Był zatrudniony w szpitalu powszechnym w Sanoku: jako sekundariusz (w latach od około 1900 do około 1911) przy dyrektorach dr. Zygmuncie Nowaku, dr. Włodzimierzu Pajączkowskim[10], tymczasowo pełnił także funkcję dyrektora. Podczas walnego zgromadzenia Towarzystwa Samopomocy Lekarzy 28 lutego 1903 zgłosił się na członka tej organizacji[11]. Od 1907 do 1939 pracował jako lekarz domowy, prowadził praktykę prywatną w Sanoku[6], specjalizował się w chorobach wewnętrznych[7]. Działał także jako lekarz Ubezpieczalni Społecznej w Krośnie. W 1905 był sygnatariuszem odezwy lekarzy polskich o charakterze antyalkoholowym[12]. W 1910 został oskarżony przez innego sanockiego lekarza Stanisława Zygmunta Edelheita o obrazę czci, rozprawa karna w Sądzie Powiatowym w Sanoku w dniu 5 sierpnia 1910 zakończyła się ugodą[13]. Był członkiem sekcji Towarzystwa Lekarzy Galicyjskich w Sanoku[14][15], pełniąc w niej funkcję sekretarza[16]. Był lekarzem oddziału w Sanoku Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (ok. 1913/1914)[17]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1913 został uznany przynależnym do gminy Sanok[18]
Podczas I wojny światowej w c. k. Obronie Krajowej został mianowany wyższym lekarzem w stosunku ewidencji z dniem 1 maja 1915[19], a później lekarzem pułkowym w stosunku ewidencji z dniem 15 lutego 1917[20].
Dekretem z 15 marca 1919 jako były oficer c. i k. armii został przyjęty do Wojska Polskiego i dekretem Naczelnego Wodza Wojsk Polskich zatwierdzony w stopniu kapitana lekarza[21]. Został wówczas mianowany przez Ministra Spraw Wojskowych na stanowisko komendanta szpitala w Sanoku[22]. Został zweryfikowany w stopniu kapitana pospolitego ruszenia w korpusie oficerów sanitarnych lekarzy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[23][24]. W 1923, 1924 w stopniu kapitana był przydzielony jako oficer rezerwowy do 10 batalionu sanitarnego w Przemyślu (analogicznie inni pochodzący z Sanoka oficerowie-lekarze: Stanisław Domański, Kazimierz Niedzielski, Jan Porajewski, Antoni Dorosz, Leopold Dręgiewicz)[25][26]. W 1924 był zweryfikowany z lokatą 5. W 1934, jako kapitan lekarz pospolitego ruszenia z lokatą 3 w korpusie oficerów sanitarnych ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[27]. Był wówczas w Kadrze Zapasowej 10 Szpitala Okręgowego w Przemyślu[28].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie II Rzeczypospolitej w 1922 został przewodniczącym sanockiego koła Związku Lekarzy Małopolski i Śląska Cieszyńskiego z siedzibą w Krakowie[29]. W okresie międzywojennym był wieloletnim prezesem Powiatowego Związku Lekarzy w Sanoku[30]. Pełnił funkcje wiceprezesa obwodu sanockiego Związku Lekarzy Państwa Polskiego i sekcji sanockiej Towarzystwa Polskich Lekarzy b. Galicji[31]. Był członkiem Towarzystwa Lekarzy Polskich we Lwowie[32]. Do 1939 był członkiem Lwowskiej Izby Lekarskiej, m.in. w 1929 wybrany do Rady L.I.L., 16 grudnia 1928 wybrany na trzechlecie do 1931[31][33], był delegatem do Naczelnej Izby Lekarskiej[34] i członkiem tego gremium[31].
Prócz działalności zawodowej angażował się aktywnie w życie polityczne i społeczne[35]. Do końca 1905 pełnił stanowisko członka komisji szacunkowych podatku osobisto-dochodowego w Sanoku[36]. Wspierał Partię Syjonistyczną w Sanoku, zorganizowaną po 1900[37]. Był radnym miasta Sanoka, zasiadał w klubie żydowskim i był jego przewodniczącym. Był wybierany w wyborach: w okresie autonomii galicyjskiej w 1907[38][39][40], od 1909[41], w 1910[42][43], pełnił funkcję asesora[44] od 1910 radny i asesor w nowej radzie po przyłączeniu do Sanoka gminy Posada Sanocka[45][46], następnie w okresie II Rzeczypospolitej wybierany w 1919[47], w 1928 (został I płatnym asesorem i był nim w kolejnych latach[31], po wyborze na burmistrza Jana Porajewskiego, a także ławnikiem[48])[49][50], w 1931 był jednym z reprezentantów Rady Miasta w komisjach, które miały prowadzić rozmowy w Wydziale Powiatowym w sprawie przyłączenia gminy Posada Olchowska do miasta Sanoka[51][52][53], następnie był członkiem Tymczasowego Zarządu administrującego i organizującego nowe wybory[53], nadal pełnił funkcję asesora po wyborze na burmistrza Tadeusza Malawskiego (wybrany 16 lutego 1932[54])[52][53], ponownie wybrany w 1934[55]. Był członkiem komisji zdrowotnej Rady Powiatu Sanockiego[56]. W 1912 został wybrany członkiem Rady c. k. powiatu sanockiego z grupy gmin miejskich[57].
Został sekretarzem zarządu założonego 24 kwietnia 1904 sanockiego oddziału Towarzystwa Ligi Pomocy Przemysłowej[58] i przed 1914 był przedstawicielem TPP w mieście[59]. Jako założyciel Sanockiej Ekspozytury Ligi Pomocy Przemysłowej został jej kierownikiem[60]. Zasiadał w radzie nadzorczej żydowskiego stowarzyszenia „PARD” (Przemysł Artystyczny i Domowy) w Sanoku[61]. Był przełożonym i przewodniczącym zarządu Izraelickiej Gminy Wyznaniowej w Sanoku[31] (kahału[62])[53][63], w 1936 wybrany członkiem zarządu[64]. Był także prezesem Oddziału Związku Żydów Uczestników Walk o Niepodległość Polski[65][66][67], prezesem żydowskiego towarzystwa dobroczynnego „Tomche Anijim”[68][69] (wspierającego ubogich i dotkniętych przez los Żydów)[70][71]. W 1927 staraniem Ramera i stowarzyszenia kupieckiego organizowano bezpartyjny komitet ratunkowy, mający udzielać bezprocentowych pożyczek dla osób dotkniętych kryzysem gospodarczym[72]. Ze strony żydowskiej zasiadał w dyrekcji (zarządzie) i był przewodniczącym rady nadzorczej Komunalnej Kasy Oszczędności Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka, funkcjonującej w budynku przy ul. Tadeusza Kościuszki 4[31][73][74][63]. Był działaczem Towarzystwa Upiększania Miasta Sanoka[75], w 1906 wybrany wydziałowym[76]. Jako reprezentant gminy żydowskiej od około 1913 był członkiem Rady Szkolnej Okręgowej w Sanoku[77][31][78] oraz był członkiem sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (wraz z nim do PTT należał inny żydowski lekarz z Sanoka, Samuel Herzig)[79]. W 1933 został wybrany zastępcą przewodniczącego komisji rewizyjnej sanockiego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża[80]. Był członkiem komitetu organizacyjnego I Zjazdu Absolwentów z okazji 50-lecia sanockiego gimnazjum w 1938[81].
Od 6 września 1910 Salomon Ramer zamieszkiwał w domu własnym w kamienicy przy ul. Adama Mickiewicza[82], o numeracji 4[83][84], później 2 w Sanoku[85] do 1939[86][87] (obecnie budynek ponownie pod numerem 4, w którym stworzono bar mleczny „Smak”[88]). Należał do niego budynek pod tym adresem oraz przylegający ogród. W Sanoku przebywał do 1939.
Po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej 7 września 1939 miał ewakuować się z majątkiem sanockiej Komunalnej Kasy Oszczędności do Lwowa. Według innej wersji przebywał w transporcie ewakuacyjnym sanockiej fabryki wagonów i zgodnie z relacją Czesława Gorgonia (syna Juliana Gorgonia) w okolicach Olszanicy nie udzielił pomocy osobom rannym w niemieckim ostrzale[89]. Istnieją rozbieżności co do daty i okoliczności śmierci Salomona Ramera[4]. Według relacji jego krewnych, miał ponieść śmierć podczas ucieczki przed Niemcami 7 listopada 1939 w miejscowości Dolina wskutek ataku serca[90][4]. Mieczysław Granatowski w swoich wspomnieniach podał, że przebywając we Lwowie w marcu 1940 spotkał sanockiego adwokata dr. Szymona Kimmela, który poinformował, że Salomon Ramer zmarł na atak serca na ulicy w Stanisławowie[91]. Historyk Edward Zając podał, iż Salomon Ramer zmarł na zawał serca w drugiej połowie czerwca 1941 w Drohobyczu po wkroczeniu Niemców[92]. Przez Instytut Yad-Vashem został uznany za ofiarę holocaustu[93].
Żoną Salomona Ramera została Klara (ur. 4 października 1879 w Krakowie[94]). Ślub udzielił im w Krakowie 18 lipca 1899 rabin Ozjasz Thon[4]. Inicjały małżonków (SR i KR) zostały zainstalowane w formie metalowych zdobień na drzwiach wejściowych ich sanockiej kamienicy przy ulicy Adama Mickiewicza[4]. Klara Ramer zginęła w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau ok. 1943–1945. Mieli dwoje dzieci (także uczące się w sanockim gimnazjum): córkę Jadwigę[95] (ur. 1900, zginęła w obozie Auschwitz) i syna Seweryna[96] (1903–1992, żył na emigracji w Nowym Jorku)[4].
Remove ads
Upamiętnienie
Podczas „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” 21 czerwca 1958 jego nazwisko zostało wymienione w apelu poległych w obronie Ojczyzny w latach 1939–1945[97] oraz na ustanowionej w budynku gimnazjum tablicy pamiątkowej poświęconej poległym i pomordowanym absolwentom gimnazjum (wskazany w gronie Zginęli – miejsce straceń nieznane)[98].
Remove ads
Odznaczenia
austro-węgierskie
- Krzyż Kawalerski Orderu Franciszka Józefa z dekoracją wojenną (1916)[19]
- Złoty Krzyż Zasługi Cywilnej z koroną na wstążce Medalu Waleczności[19]
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads