Schenectady

Schenectady – miasto w Stanach Zjednoczonych, we wschodniej części stanu Nowy Jork, ośrodek administracyjny hrabstwa Schenectady, położone nad rzeką Mohawk, w zespole miejskim Albany–Schenectady–Troy^[2]. W 2020 roku liczyło 67 047 mieszkańców^[3]. W mieście rozwinął się przemysł elektrotechniczny, elektroniczny oraz chemiczny^[1].

Ten artykuł dotyczy miasta w USA. Zobacz też: inne znaczenia.

Schenectady

State Street (2008)
Herb Flaga
Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Nowy Jork
Hrabstwo	Schenectady
Data założenia	1661[1]
Prawa miejskie	1798[1]
Zarządzający	Gary McCarthy↗
Populacja (2020) • liczba ludności	67 047
Nr kierunkowy	518
Kod pocztowy	12301
Położenie na mapie stanu Nowy Jork Schenectady
Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Schenectady
42°48′N 73°56′W
Strona internetowa

Historia

Osada została założona w 1661 roku przez holenderskich osadników (Nowe Niderlandy). Jej nazwa pochodzi od zwrotu oznaczającego miejsce „za sosnowymi równinami”, którego Indianie z plemienia Mohawk używali pierwotnie w odniesieniu do innej pobliskiej osady holenderskiej – Fort Oranje(inne języki) (w miejscu obecnego Albany)^[a][4]. W 1690 roku, podczas wojny króla Wilhelma oddziały francuskie i indiańskie dokonały masakry mieszkańców(inne języki) Schenectady i niemal doszczętnie zniszczyły miejscowość. W XVIII wieku miał miejsce napływ angielskich osadników, którzy ufortyfikowali osadę^[2]. W 1795 roku został założony uniwersytet wraz z ogrodem botanicznym^[1]. Formalne założenie miasta nastąpiło w 1798 roku^[2].

Schenectady znajdowało się pierwotnie na krańcu szlaku lądowego prowadzącego z miasta Albany, którym przenoszono łodzie, omijając w ten sposób wodospady na rzece Mohawk. Szlak funkcjonował do 1825 roku, kiedy to swobodną żeglugę w górę rzeki umożliwił nowo wybudowany Erie Canal. W 1831 roku oba miasta połączyła linia kolejowa Mohawk and Hudson Railroad(inne języki)^[2].

W 1848 roku w mieście otwarto zakład produkcji lokomotyw Schenectady Locomotive Works(inne języki). W 1901 roku w wyniku połączeniu z kilkoma mniejszymi zakładami dał on początek przedsiębiorstwu American Locomotive Company (ALCO), które stało się drugim co do wielkości producentem parowozów w Stanach Zjednoczonych (po Baldwin Locomotive Works(inne języki)). W Schenectady mieściła się jego siedziba. Zakład produkcyjny zakończył działalność, a spółka uległa likwidacji, w 1969 roku^[5][6].

W 1886 roku Thomas Edison przeniósł tutaj z Nowego Jorku należący do niego zakład elektromaszynowy Edison Machine Works(inne języki), który w 1892 roku dał początek konglomeratowi General Electric (GE). Na przestrzeni lat GE otworzyło w mieście różnorakie zakłady produkcyjne oraz badawczo-rozwojowe^[2], w szczytowym okresie zatrudniając tu ponad 30 000 osób. Przez wiele lat miasto pozostawało siedzibą tego przedsiębiorstwa. GE kontynuuje działalność na terenie miasta do dziś, aczkolwiek na dużo mniejszą skalę^[7][8].

Ze względu na obecność wymienionych wyżej przedsiębiorstw Schenectady nosiło niegdyś przydomek „miasta, które oświetla i przewozi świat” (the city that lights and hauls the world)^[4][5]. Wraz z zanikiem przemysłu w drugiej połowie XX wieku i związanej z tym utratą miejsc pracy liczba ludności miasta spadła o niemal 1/3 względem 1950 roku (wówczas 92 061)^[4].

Galeria

• 
  Zakład badawczo-rozwojowy, dawniej siedziba, General Electric
• 
  Zakład produkcji lokomotyw ALCO na pocztówce z lat 20. XX wieku
• 
  Plan miasta z 1882 roku

Uwagi

1. Inna rozpowszechniona teoria głosi, że Mohawkowie nazywali tak swoją własną osadę (taką wersję podaje Encyklopedia Britannica^[2]), jednak oficjalna strona poświęcona historii miasta wskazuje tę wersję jako błędną^[4].